Թուրքիայի ԱԳ նախարար Չավուշօղլուն, խոսելով հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների մասին, ասել է. «Թուրքի ճանապարհն ընկած է Զանգեզուրի, Ղարաբաղի միջով»: Սա տալիս է այն հարցի պատասխանը, թե արդյո՞ք թուրքերը կարող են մեզ հետ խաղաղ գոյակցել, թե արդյո՞ք թուրքական ծավալապաշտությունը կարող է տեղի տալ։ Չավուշօղլուն, թերևս, հաստատում է մեր բոլոր մտահոգությունները հայ-թուրքական հնարավոր հարաբերությունների մասին։ Ակնհայտ է, որ Թուրքիան Ադրբեջանի միջոցով փորձում է Հայաստանը վերացնել` որպես թյուրքական աշխարհի ծավալվելու պատնեշ, իսկ մյուս կողմից` Հայաստանը վերածել թյուրքական աշխարհի միջև ընկած անիմաստ տարածքի, որը չի ունենա քաղաքական որևէ նշանակություն։

Պակիստանում քաղաքացիական պատերազմ է, հետևաբար, Ադրբեջանն ու Թուրքիան առնվազն մի որոշ ժամանակ զրկվեցին իրենց կարևորագույն ռազմավարական դաշնակիցներից մեկից. մնաց, որ մայիսի 14-ին Թուրքիայում կայանալիք նախագահական ընտրություններում Քեմալ Քըլըչդարօղլուն հաղթի կամ, գոնե, հեշտությամբ չհաշտվի իր պարտության հետ, և Ադրբեջանը առնվազն ժամանակավորապես կմնա մենակ:

Ես պատերազմ չեմ տեսել: Բայց դեռևս մանկությունից գիտեմ, թե ինչ է պատերազմը: Գիտեմ հայրական ու մայրական տատերիս սև զգեստներից, դիմապատից կախված սև շրջանակով հորեղբորս ու մորեղբորս զինվորակսն համազգեստով մեծադիր լուսանկարներից:

Թուրքական ընդդիմության առաջնորդ Քեմալ Քըլըչդարօղլուն ցուցադրել է Թուրքիան Չինաստանին կապող տրանսպորտային նախագիծ, որում այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցքը» չկա և ճանապարհն անցնում է Իրանով։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ աշխարհի շատ ժողովուրդներ և նախկին ԽՍՀՄ-ի բացարձակապես բոլոր ժողովուրդներն անցան մեծ փորձությունների միջով։ Երկար տարիներ հարյուր միլիոնավոր խորհրդային քաղաքացիներ ապրել են «Ամեն ինչ ճակատի համար, և ամեն ինչ հաղթանակի համար» սկզբունքով, պատրաստ զոհաբերելու ամեն ինչ՝ ներառյալ իրենց կյանքը։ Այս պայքարում մեծ ներդրում է ունեցել նաև հայ ժողովուրդը, չնայած այն բանին, որ նրա թիվը ընդամենը 1,5 միլիոն էր։ Այս փոքրիկ լեռնային Հանրապետության հայ բնակչության մեկ երրորդը ուղարկվել է ռազմաճակատ։ Զգալի ներդրում են ունեցել նաև ԽՍՀՄ այլ հանրապետությունների հայերը, Լեռնային Ղարաբաղի բնակիչները և աշխարհասփյուռ հայկական սփյուռքը։ Հայերի ներդրումն այս պատերազմում կարելի է անգնահատելի անվանել։

Խորհրդանշանը (սվաստիկան) բուն էությամբ ժամացույցի սլաքի ուղղությամբ պտտելիս՝ արեգակնային ճառագայթները չեն հարվածում, այլ հանդիմանում են, մխիթարում, սովորեցնում և բժշկում, արժեքավորում:

Մայիսի 9-ն է: Մտածում եմ ինչ-որ բան գրել երբեմնի Եռատոնի առիթով, սակայն չի ստացվում: Ոչ միայն չի ստացվում, այլև մտքերս 1992-ի մայիսի փոխարեն ինձ համառորեն տանում են 2020-ի դաժան նոյեմբեր:

Գնալով համոզվում եմ, որ Հայաստանում գտնվող տարբեր տեսքի, ջուռի, բովանդակության մանր-մունր գրեթե բոլոր քաղաքական միավորները, անկախ նրանից` դեմոկրատ են, լիբերալ, թե պահպանողական, իրականում մի նպատակ ունեն` գործել, աշխատել միայն ու միայն Քոչարյանի դեմ։

Ալիևն ու իր շրջապատը վերջին ամիսներին շատ են խոսում ադրբեջանցի փախստականների Ղարաբաղ և Հայաստան վերադարձի մասին: Ռուսական ու եվրոպական կենտրոններում լուռ են կամ առանց դիրքորոշման անիմաստ մեկնաբանություններ են անում: Ի դեպ, հետաքրքիր է այն, որ ադրբեջանից տեղահանված հայ փախստականների վերադարձի մասին լռում են կամ էլ կրկին վերացական արտահայտություններ են անում մարդու իրավունքների մասին: