ՈՐՊԵՍԶԻ ԵՐԵԽԱՆ ՉՎՆԱՍԻ ՄԱՐՄԻՆԸ ԿԱՄ ԱԳՐԵՍԻՎ ԴԱՍՏԻԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՉՍՏԱՆԱ

Կուդո (ազատ ուղի) ոճը ստեղծվել է 1981-ին` արևելյան մարտարվեստի ճապոնացի մեծ վարպետ (սև գոտի 8-րդ դան) Ազումա Տակաշիի կողմից: Հայաստան այն ներթափանցել է 2006-ին: 2007-ին հիմնվել է կուդո ոճի հայաստանյան մասնաճյուղը, նախագահ է ընտրվել ԿԱՐԵՆ ԲԱՂՅԱՆԸ, որն այսօր «Իրատես de facto»-ի հյուրն է:
-Կուդոն ճապոնական մարզաձև է և բնորոշ է տվյալ երկրի ավանդույթներին, գաղափարախոսությանը, նաև պաշտամունքին: Որքա՞ն է այն համահունչ մեր ազգային նկարագրին:
- Մենք երեխաներին չենք դաստիարակում ավանդական ճապոնական հոգեբանությամբ, այլ, օգտագործելով նրանց մարզումների առանձնահատկությունները, մեծացնում ենք առողջ և խելացի երեխաներ: Իհարկե, նրանց գաղափարախոսությունը, կյանքի հանդեպ վերաբերմունքն ուրիշ են: Այստեղ հոգու դաստիարակության վրա է շեշտը դրվում: Մարզիկը մարզվում է ոչ միայն մրցումներում հաղթելու համար, այլև հաղթահարելու առաջին հերթին իր թուլությունները, վախը, ծուլությունը, ինչը բոլորին էլ բնորոշ է: Երեխան կարող է ծուլությունը հաղթահարել ամեն անգամ պարապմունքի գալուց առաջ, երբ ցանկություն է լինում տանը պառկելու, հեռուստացույց նայելու, համակարգչից օգտվելու կամ բակում նստելու: Այսինքն, ֆիզիկական մարզումներին համահունչ մարզվում է նաև նրա հոգեբանությունը: Երեխան կտրվում է փողոցից, բացասական սովորություններից, ձևավորվում են դիմացկունություն, կամք, հայրենասիրություն, ընկերասիրություն, ազնվություն, հոգատարություն, սովորելու, բարձունքներ հաղթահարելու ցանկություն, հարգանք: Սրանք հատկանիշներ են, որ հատուկ են նաև մեր ազգային հոգեկերտվածքին: Մարզումներին զուգահեռ հետաքրքրվում ենք նաև նրանց ուսման առաջընթացով, վարքագծով: Այսինքն, մարզելով իր մարմինը և հոգին` նա մարզում է բնավորությունը, ինքն իրեն: Այլ խոսքով` առողջ մարմնում առողջ հոգի:
-Եթե հաղթում ես հակառակորդիդ ո՛չ միայն ֆիզիկապես, սա չի՞ խոսում ներքին ատելության մասին, այսինքն, հաղթելու համար պիտի սովորես ատե՞լ:
-Կուդոյում գործում է հետևյալ կարգախոսը` հակառակորդներ` մրցագորգի վրա, ընկերներ` մրցագորգից դուրս:
-Սպորտը կարո՞ղ է վնասել մարմինը:
-Սիրողական սպորտաձևն այդքան վնաս չէ մարզիկի օրգանիզմին, չնայած չնչին վնասվածքներից չես կարող խուսափել: Պրոֆեսիոնալ մարզիկը մարզվում է ավելի, քան ստանդարտ սիրողական սպորտաձևով զբաղվողները, առաջ անցնելով իր իսկ հնարավորություններից: Բայց դրան համահունչ պետք է ունենալ հանգստանալու կոնկրետ մշակված գրաֆիկ, որպեսզի ուժերը վերականգնվեն: Ամեն դեպքում, ցանկացած մարզիկ գիտի, որ հնարավոր չէ զբաղվել պրոֆեսիոնալ սպորտով ու չունենալ վնասվածքներ, մկանների ձգումներ, կոտրվածքներ: Եթե ուզում ես պրոֆեսիոնալ լինել, որոշ բաներ պետք է զոհես:
-Ինչո՞վ է տարբերվում կուդոն արևելյան մյուս մարզաձևերից:
-Մենամարտերն անցկացվում են լրիվ կոնտակտ, այսինքն` մարտի ժամանակ իրական հարվածներ են հասցնում իրար` թե՛ ձեռքերով, թե՛ ոտքերով: Թույլատրվում են նաև հարվածներ գլխով, արմունկով, ինչպես նաև գցումներ և ցավեցնող ու խեղդող հնարքներ, բայց դա չի նշանակում, թե մարզիկներն իրար կանխամտածված վնասում են, որ հասնեն հաղթանակի: Գոյություն ունեն որոշ սահմանափակումներ: Արգելվում են ուղիղ հարվածներ ծնկին, աճուկին և ընկած մարտիկին, մեջքին և ծոծրակին, ինչպես նաև մատներով հարվածներ: Մենամարտի ժամանակ հստակ մշակված օրենքներն ու մրցավարի կողմից դրանց խիստ պահպանումը, ինչպես նաև մարտիկների տրամադրվածությունը թույլ են տալիս խուսափել վնասվածքներից: Բացի այդ, մարտիկներն օգտագործում են պաշտպանիչ հանդերձանք: Դեմքը և գլխի առավել վտանգավոր հատվածները պաշտպանվում են Ճապոնիայում մշակված սաղավարտով (NHG ):
-Ի՞նչ տարածում ունի այս մարտաձևը մեզ մոտ:
-Երևանում ունենք մեծ դպրոց, Քաջարանում` մասնաճյուղ, շուտով մասնաճյուղ կբացվի նաև Արմավիրում:
-Կա՞ տարիքային սահմանափակում, և ի՞նչ հեռանկար ունի այս մարտարվեստը Հայաստանում: Մեր մարզիկները կարո՞ղ են մասնակցել միջազգային մրցումների:
-Տարիքային սահմանափակումներ չկան, սակայն ասեմ, որ մեզ մոտ մարզվում են հիմնականում 6 և ավելի բարձր տարիքի երեխաներ, թեև կուդոյով կարող են մարզվել նաև ավելի բարձր տարիքում: Հիմա ունենք մարզիկներ, որոնք պատրաստվում են այս տարի մասնակցելու ՌԴ մրցաշարերին: 2013-ին կմասնակցեն Ճապոնիայում կայանալիք կուդոյի աշխարհի 4-րդ առաջնությանը: Կարծում եմ` կունենանք լավ արդյունք: Փոխադարձ այցելությունների, մրցումների ժամանակ երեխաները փորձ են ձեռք բերում, ինչը շատ կարևոր է:
ՈՒզում եմ նշել նաև հայազգի մարտիկների մասին, ովքեր ապրում են ՌԴ-ում, սակայն բարձր են պահում հայ ազգի պատիվը: Հատկապես Էդգար Կոլյանը, որը 2005-ին դարձավ աշխարհի 2-րդ առաջնության չեմպիոն` Հայաստանի դրոշի ներքո, մոսկվաբնակ Քրիստինե Ստեփանյանը, որը մրցաշարերի ժամանակ միշտ գրավում է մրցանակային տեղեր, թեև մենամարտում է հիմնականում տղաների հետ: Բացի այդ, նպատակ կա ստեղծելու պրոֆեսիոնալ լիգա, որպեսզի մարզիկները հնարավորություն ունենան մասնակցելու ավելի պրոֆեսիոնալ մարտերի և, ըստ այդ մարտերի անցկացման կանոնակարգի, ունենան մրցանակային ֆոնդ: Այժմ կուդոյի միջազգային ֆեդերացիայի նպատակը կուդոն օլիմպիական մարզաձևերի շարքում ընդգրկելն է: Հուսով ենք, որ այն իր ուրույն տեղը կզբաղեցնի այլ սպորտաձևերի կողքին: Կարծում եմ` կուդոն իրոք գեղեցիկ և պրակտիկ սպորտաձև է:
-Ի՞նչն է մտահոգիչ թվում Ձեզ այսօրվա մեր իրականության մեջ:
-Այսօր կարևոր է երեխաներին փողոցից կտրելը, ինտերնետից, սերիալներից, պարապությունից հեռու պահելը: Երեխաներին պետք մարզադահլիճ բերել: Մեր ազգին ֆիզիկական պատրաստվածություն շատ է պետք: Մեր փոքրիկները պետք է մեծանան առողջ և ամուր: Ներդաշնակ հոգի և մարմին ասվածը լրիվ բացակայում է: Սպորտով չեն զբաղվում, չեն կարդում:
-Կարծես մեզանում ընդունված է, որ մարզիկներն այնքան էլ կրթված չպետք է լինեն:
-Լավ մարզիկ և խելացի մարդ լինելը, իմ կարծիքով, չեն հակասում իրար:
-Հայաստանում անծանոթ է կուդոն: Ինչպե՞ս պետք է ծնողը կողմնորոշվի` ո՛ր սպորտաձևն է անհրաժեշտ իր երեխային:
-Ասեմ, որ, օրինակ, Ռուսաստանի Դաշնությունում շատ մեծ տարածում ունի կուդոն, ստանում է պետական աջակցություն և համարվում է սպորտաձև, ինչպես ըմբշամարտը, թենիսը, ֆուտբոլը: Հայաստանում մարտարվեստներն այնքան շատ են, որ դժվար է տարբերակելը: Կարծում եմ` սպորտի և երիտասարդության հարցերի նախարարությունը պետք է ունենա բաժին, որը կզբաղվի միայն մարտարվեստներով, որպեսզի կանոնակարգվի ամեն ինչ: Սակայն դրանով պետք է զբաղվեն պրոֆեսիոնալ մարդիկ, ովքեր իրոք մտածում են աշխարհի տարբեր մրցաշարերում մեր եռագույնը բարձր պահելու մասին: Ռուսաստանի մարտարվեստի միությունը զբաղվում է մարտարվեստների պրոպագանդայով, մրցումների անցկացումով և այլն: Փառատոների ժամանակ բոլորը հրավիրվում են, ցուցադրում իրենց ունակությունները։ Մեզ մոտ ծնողները շատ քիչ են տեղեկացված մարտարվեստների մասին: Չգիտեն` ո՞ւմ վստահեն իրենց երեխային, ո՞վ է տվյալ մարզիչը, կրթվա՞ծ է, նորմալ դաստիարակություն կարո՞ղ է տալ` և՛ ֆիզիկապես, և՛ հոգեպես, որպեսզի երեխան չվնասվի մարզումների ժամանակ կամ ագրեսիվ դաստիարակություն չստանա: Այս հարցերն այսօր կանոնակարգված չեն, և դա ամենամեծ խնդիրն է:
Զրուցեց Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ

Մեկնաբանություններ