Խորհրդային Միությունում սպորտի նկատմամբ առանձնակի հետաքրքրությունը սկսել է ձևավորվել 1920-ականների սկզբներին: Ոլորտի զարգացման ուղղությամբ համակարգված աշխատանքներ ծավալվեցին հատկապես 1923-ի կեսերին, երբ ստեղծվեց ֆիզիկական կուլտուրայի ու սպորտի հարցերի գծով բարձրագույն խորհուրդը:
Խորհրդային մարզիկներից երկրի առաջնորդի ամենասիրած մարզիկը հայազգի ծանրորդ Սերգո (Սարգիս) Համբարձումյանն էր: Այն ժամանակ համաշխարհային մրցահարթակում անմնացորդ տիրություն էր անում գերմանացի գերծանր քաշային Յոզեֆ Մանգերը, որն Ադոլֆ Հիտլերի հովանավորյալն էր, սիրած մարզիկը: Սերգո Համբարձումյանին կուսակցական հանձնարարություն տրվեց՝ գերազանցել գերմանացի ծանրորդի նվաճումները: Ստալինի հանձնարարությամբ Հայաստան գործուղվեց ոլորտի լավագույն մասնագետներից մեկը` Յան Սպարեն, հանձնարարվեց մարզիկի ու մարզչի համար ստեղծել կենցաղի ու մարզումների իդեալական պայմաններ: Արդեն երկու տարի հետո հայ մարզիկը եռամարտում ցույց տվեց 433,5 կիլոգրամ արդյունք (Մանգերի լավագույն արդյունքը 425 կիլոգրամն է եղել): Այս արդյունքի համար Ստալինն անձամբ է հայ մարզիկին ընդունել Կրեմլում ու անձամբ պարգևատրել: Հետագայում Համբարձումյանը մեկ անգամ չէ, որ թարմացրել է աշխարհի ու երկրի ռեկորդները, սակայն մարզական ծանրաբեռնված պարապմունքների պատճառով, հետագայում ստիպված էր հրաժեշտ տալու սպորտին:
Մարտին ՀՈՒՐԻԽԱՆՅԱՆ