Մանրամասն որոնում (արխիվ)
06.11.2024
 
Ավելի քան մեկ միլիոն ամերիկահայ իրավունք ունի քվեարկելու այսօր անցկացվող ԱՄՆ-ի նախագահի ընտրություններում։ Թեկնածուներ Թրամփն ու Հարիսը հայկական սփյուռքին աջակցություն են խոստանում Ղարաբաղի հարցում: «Լեռնային Ղարաբաղից տեղահանված հայերի՝ իրենց տները անվտանգ վերադառնալու իրավունքը կենսական նշանակություն ունի հայ ժողովրդի համար»,- նշել էր դեմոկրատ թեկնածու Քամալա Հարիսը։ Հանրապետական թեկնածու Դոնալդ Թրամփը բարձրացրել էր խաղադրույքը՝ Ղարաբաղն անվանելով Արցախ:               
 
Նորություններ » Իրան, Մեր­ձա­վոր Արևելք, Արևմուտք. ե­րա­զե­լը վնաս չէ

Իրան, Մեր­ձա­վոր Արևելք, Արևմուտք. ե­րա­զե­լը վնաս չէ

Իրան, Մեր­ձա­վոր Արևելք, Արևմուտք. ե­րա­զե­լը վնաս չէ
13.03.2020 | 02:34
Այն ժա­մա­նակ ԱՄՆ-ի, Իս­րա­յե­լի և ԻՊ-ի այդ սադ­րանք­նե­րի «պա­տաս­խա­նը» ե­ղան նշ­ված գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րին և T-4 բա­զա­յի հր­թի­ռա­կոծ­մա­նը գրե­թե ան­մի­ջա­պես հետևած հր­թի­ռա­յին նոր հար­ված­նե­րը Ի­րա­քում ա­մե­րի­կյան ևս եր­կու բա­զա­յի։ Այ­սինքն, ինչ­պես և են­թադր­վում էր, ԱՄՆ-ը նոր պա­տե­րազմ է սան­ձա­զեր­ծում այդ տա­րա­ծաշր­ջա­նում, իսկ Ի­րանն ու Ի­րա­քը շա­րու­նա­կում են ա­մե­րի­կյան զոր­քե­րը հետևո­ղա­կա­նո­րեն «դուրս մղել» Ի­րա­քից։ Պարզ­վում է, ե­րա­զում էին ԻՊ-ի նկատ­մամբ հաղ­թա­նա­կի, ան­գամ վերջ­նա­կան հաղ­թա­նա­կի մա­սին, բայց տես­նում եք, ԻՊ-ը վե­րա­դար­ձել է և Ի­րաք, և Սի­րիա։ Են­թադ­րում ենք, որ ոչ ա­ռանց ԱՄՆ-ի և Իս­րա­յե­լի հա­տուկ ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րի ակ­տիվ «օգ­նու­թյան»։ Փետր­վա­րին «ան­հայտ ու­ժերն» Ի­րա­քում սկ­սե­ցին ար­դեն ոչ միայն ա­մե­րի­կյան բա­զա­նե­րը հր­թի­ռա­կո­ծել, այլև ա­ռան­ձին ա­մե­րի­կա­ցի զին­վո­րա­կան­նե­րի... վե­րաց­նել։ Մի՞­թե այդ ա­մենն ա­պա­ցույց չէ, որ ԻՊ-ի նկատ­մամբ ի­րա­կան հաղ­թա­նա­կը դեռ հե­ռու է։ Չէ՞ որ հե­ռու չէ այն օ­րը, երբ ԱՄՆ-ը կփախ­չի Ի­րա­քից, և այդ ժա­մա­նակ ԻՊ-ի հրո­սակ­նե­րը կփո­խա­րի­նեն ԱՄՆ-ի բա­նա­կին, իսկ ԱՄՆ-ն ԻՊ-ի մի­ջո­ցով դար­ձյալ կփոր­ձի վե­րահս­կել տա­րա­ծաշր­ջա­նը։
Այլ ե­րա­զան­քի մա­սին, որն այդ­պես էլ չի­րա­կա­նա­ցավ։ Հա­կա­ռա­կը, օ­րե­ցօր ա­վե­լա­նում են, այն էլ՝ հենց արևմտյան զին­վո­րա­կան­նե­րի կող­մից, Թրամ­փի և պաշ­տո­նա­կան Թեհ­րա­նի միջև «գոր­ծար­քի» տե­սու­թյան հեր­քում­նե­րը։ Ինչ ան­հե­թե­թու­թյուն­ներ ա­սես չէին գրում հուն­վա­րին։ Եվ Շվեյ­ցա­րիան էին որ­պես Վա­շինգ­տո­նի ու Թեհ­րա­նի գաղտ­նի պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն­նե­րի «հո­վա­նա­վոր» ներ­կա­յաց­նում, և թե ի՞նչ վրե­ժի մա­սին է խոս­քը. ի­րենք նա­խազ­գու­շաց­րել են, գն­դա­կո­ծել են ոչ այն­տեղ, զո­հեր էլ չեն ե­ղել և այլն։ Ինչ վե­րա­բե­րում է նա­խազ­գու­շա­ցում­նե­րին, ա­պա մենք նշել ենք, որ Ռու­սաս­տա­նը նա­խազ­գու­շաց­րել է և՛ Ի­րա­նին, և՛ Ի­րա­քին, և՛ Սի­րիա­յին, որ մտա­դիր է Կաս­պից ծո­վից «ԽՈս­ՌոՐ»-նե­րով հար­վա­ծե­լու ա­հա­բե­կիչ­նե­րին (Սի­րիա­յում), և մենք հա­մո­զիչ կեր­պով ա­պա­ցու­ցել ենք, որ Ի­րա­քի կա­ռա­վա­րու­թյա­նը նա­խազ­գու­շաց­նե­լու մա­սին ի­րա­նա­կան իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի ո­րոշ­ման հար­ցում ԱՄՆ-ի և Ի­րա­նի միջև որևէ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն չէր կա­րող լի­նել։ Պար­զա­պես այդ­պի­սին է ըն­դուն­ված կար­գը, նա­խազ­գու­շաց­նել ի­րենց դաշ­նա­կից­նե­րին, որ նրանց օ­դա­յին կամ ջրա­յին տա­րա­ծու­թյու­նը կա­րող է օգ­տա­գործ­վել ռազ­մա­կան նպա­տակ­նե­րով։ Ի­հար­կե, մենք հաս­կա­նում ենք աշ­խար­հում ա­մեն ին­չը դա­վադ­րու­թյան կամ «պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյան» տխ­րահռ­չակ տե­սու­թյան տրա­մա­բա­նու­թյա­նը են­թար­կե­լու խոր գայ­թակ­ղու­թյու­նը։ Բայց ա­մեն ինչ ունի իր տեղն ու ժա­մա­նա­կը, ընդ ո­րում, պարզ­վում է, Ի­րանն ու­նի Ա­մե­րի­կա­յին ի­րա­կան հա­տուց­ման մա­սին իր պատ­կե­րա­ցում­նե­րը, որոնց էու­թյու­նը ոչ միայն Ի­րա­քից ու Սի­րիա­յից, այլև ողջ Արևմտյան Ա­սիա­յից ա­մե­րի­կյան զոր­քե­րի լիո­վին հե­ռա­նալն է, ինչ­պես ա­սել է Ի­րա­նի նա­խա­գահ Հա­սան Ռո­հա­նին. «Մենք ԱՄՆ-ի բո­լոր ոտ­քե­րը կկտ­րենք Արևմտյան Ա­սիա­յում»։
Բայց ճիշտ չէ նաև բա­ցար­ձա­կա­պես ա­մեն ինչ ժխ­տե­լը. Ա­մե­րի­կան իս­կա­պես փոր­ձել է «պայ­մա­նա­վոր­վել» Ի­րա­նի հետ, սա­կայն դրա հա­մար ընտ­րել է ոչ թե եվ­րո­պա­կան Շվեյ­ցա­րիան, այլ Կա­տա­րի Է­մի­րու­թյու­նը։ Ի դժ­բախ­տու­թյուն ԱՄՆ-ի սի­րա­հար­նե­րի, Կա­տա­րը Թեհ­րա­նում որևէ հա­ջո­ղու­թյան չհա­սավ։ Կր­կին հի­շեց­նենք, որ անվ­տան­գու­թյան հար­ցե­րով ի­րան­ցի փոր­ձա­գետ Հո­սեյն Ղա­սե­մին, ընդ ո­րում՝ ընդ­դի­մա­դիր, «Թվի­թե­րի» իր է­ջում հուն­վա­րի 9-ին գրել է. «Նա­խա­գահ Թրամ­փը, հայ­տա­րա­րե­լով, թե ոչ մի ա­մե­րի­կա­ցի զին­վոր չի տու­ժել, ստել է»։ Ըստ Ղա­սե­միի, Ի­րա­քում ԱՄՆ-ի ռազ­մա­բա­զա­նե­րին Ի­րա­նի պա­տաս­խան հր­թի­ռա­կո­ծում­նե­րից «զոհ­վել է 48, վի­րա­վոր­վել՝ 75 զին­վոր, ո­րոնց բուժ­վե­լու են տե­ղա­փո­խում Թել Ա­վի­վի հի­վան­դա­նոց­նե­րը»։
Այժմ ա­մե­նու­րեք, այդ թվում՝ Եվ­րո­պա­յում, նշում են, որ զո­հե­րը շատ ա­վե­լի են ե­ղել։ Այժմ խո­սում են հա­րյու­րա­վոր սպան­ված­նե­րի և հա­րյու­րա­վոր վի­րա­վոր­նե­րի մա­սին, իսկ կեն­դա­նի մնա­ցած­ներն ան­կեղ­ծա­նում են ի­րենց եր­կր­նե­րի ԶԼՄ-նե­րում. «Հրաշք է, որ մենք կեն­դա­նի ենք մնա­ցել»։ Ա­հա թե ինչ է գրել «infoRuss» հան­դե­սը. «Ի­րա­քում ԱՄՆ-ի բա­զա­նե­րին Ի­րա­նի հար­վա­ծից զոհ­վել է ՆԱ­ՏՕ-ի 180 զին­վոր։ Ո­րոշ տվյալ­նե­րով, բա­զա­յում ե­ղել է մոտ 4000 զին­վո­րա­կան՝ ԱՄՆ-ից, Մեծ Բրի­տա­նիա­յից, Ավ­ստ­րա­լիա­յից, Կա­նա­դա­յից, Խոր­վա­թիա­յից, Ռու­մի­նիա­յից, Էս­տո­նիա­յից, Լատ­վիա­յից ու Լիտ­վա­յից։ Եվ եր­կու ժա­մում չի հա­ջող­վել բո­լո­րին հա­նել բա­զա­յից։ Կար­գը հաս­կա­նա­լի է. սկզ­բում՝ ԱՄՆ-ի, Մեծ Բրի­տա­նիա­յի, Կա­նա­դա­յի ստո­րա­բա­ժա­նում­նե­րը, հե­տո՝ ինք­ներդ եք հաս­կա­նում... Ա­մե­նից շատ երևի տու­ժել են խոր­վաթ­ներն ու ռու­մին­նե­րը, ո­րով­հետև այդ եր­կր­ներն իս­կույն հայ­տա­րա­րել էին Ի­րա­քից ի­րենց զոր­քե­րը հա­նե­լու մա­սին, բնա­կա­նա­բար, հե­տո այդ եր­կր­նե­րի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը հե­տին թվով կհայտ­նեն ինչ-որ տրանս­պոր­տա­յին պա­տա­հա­րի մա­սին ու դրա­նով էլ «դուրս կգ­րեն» զոհ­ված զին­ծա­ռա­յող­նե­րի այդ­պի­սի քա­նակ»։ Մենք կա­վե­լաց­նենք. վեր­հի­շենք Գեր­մա­նիա­յի կանց­լեր Մեր­կե­լի դեմ­քի տրտ­մա­լի ար­տա­հայ­տու­թյու­նը, երբ նա ժա­մա­նել էր Ռու­սաս­տան՝ Պու­տի­նի հետ բա­նակ­ցե­լու։ Աշ­խարհն այդ­պես ի­մա­ցավ, որ Էր­բի­լի բա­զա­յում զոհ­վել էին հիմ­նա­կա­նում գեր­մա­նա­ցի զին­ծա­ռա­յող­ներ և այն­պի­սի քա­նա­կով, որ Ֆրաու Մեր­կե­լը չէր կա­րող ի­րեն չմատ­նել դեմ­քի ար­տա­հայ­տու­թյամբ։ Ի­րա­նի և Ի­րա­քի աղ­բյուր­ներն էլ էին հայտ­նել, որ ԱՄՆ-ի մոտ 10 ռազ­մատ­րանս­պոր­տա­յին ինք­նա­թիռ­ներ էին տե­ղա­փո­խում, «հա­վա­նա­բար», ոչ միայն վի­րա­վոր­նե­րին, այլև զոհ­ված­նե­րի դիակ­նե­րը Իս­րա­յե­լի և Բաղ­դա­դի հոս­պի­տալ­նե­րը... ՈՒս­տի մենք, հա­վա­նա­բար, միա­նանք «infoRuss»-ի հե­ղի­նակ­նե­րի կար­ծի­քին. «Հա­վա­նա­կան է, որ Թրամ­փին փաս­տի ա­ռաջ են կանգ­նեց­րել, և նա ստիպ­ված գե­նե­րալ Սո­լեյ­մա­նիի վե­րաց­ման գոր­ծո­ղու­թյան պա­տաս­խա­նատ­վու­թյու­նը վերց­րել է իր վրա։ Ա­մե­նից հա­վա­նա­կան է, որ այդ գոր­ծո­ղու­թյու­նը կա­տա­րել է ԿՀՎ-ն, քա­նի որ դրա հա­մար նշա­նա­կա­լի զին­վո­րա­կան ու­ժեր չեն պա­հանջ­վում, ուս­տի սկզբ­նա­կան փու­լում այն կա­րե­լի էր թաքց­նել Թրամ­փից»։
Ի դեպ, սի­րիա­կան պա­տե­րազ­մի բո­լոր տա­րի­նե­րին Իս­րա­յե­լի զին­վո­րա­կան հոս­պի­տալ­նե­րը վի­րա­վոր­վե­լուց հե­տո ըն­դու­նել, բու­ժել ու շարք են վե­րա­դարձ­րել ինչ­պես ԻՊ-ի, այն­պես էլ ու­րիշ ա­հա­բեկ­չա­կան խմ­բե­րի զի­նյալ­նե­րի, ո­րոնց ձևա­կեր­պում էին որ­պես սի­րիա­ցի «փախս­տա­կան­նե­րի» կամ «ընդ­դի­մա­դիր­նե­րի»։ Այն­պես որ, Իս­րա­յե­լը հան­ցա­գործ­նե­րի բու­ժե­լու հա­րուստ փորձ ու­նի։ Ոչ մի իս­րա­յել­ցի, սկ­սած վար­չա­պետ Նե­թա­նյա­հուից, չի խու­սա­փի Սի­րիա­յում մի­ջազ­գա­յին ա­հա­բեկ­չու­թյանն օգ­նե­լու հա­մար պա­տաս­խա­նատ­վու­թյու­նից. դրա ժա­մա­նակն էլ կգա։ Այն ժա­մա­նա­կը, ո­րի մա­սին աս­ված է Հին կտա­կա­րա­նում (Ժո­ղո­վող 3.1-9). «Ա­մեն բա­նի ժա­մա­նա­կը կա, և աշ­խար­հում ա­մեն գործ ու­նի իր ժա­մա­նա­կը. ծն­վե­լու ժա­մա­նա­կը և մեռ­նե­լու ժա­մա­նա­կը, տն­կե­լու ժա­մա­նա­կը և տն­կա­ծը հա­նե­լու ժա­մա­նա­կը, սպա­նե­լու ժա­մա­նա­կը և բժշ­կե­լու ժա­մա­նա­կը, քան­դե­լու ժա­մա­նա­կը և շի­նե­լու ժա­մա­նա­կը, լա­լու ժա­մա­նա­կը և ծի­ծա­ղե­լու ժա­մա­նա­կը, ող­բա­լու ժա­մա­նա­կը և պա­րե­լու ժա­մա­նա­կը, քա­րեր կտ­րե­լու ժա­մա­նա­կը և քա­րե­րը հա­վա­քե­լու ժա­մա­նա­կը, գր­կե­լու ժա­մա­նա­կը և գր­կից հե­ռա­նա­լու ժա­մա­նա­կը, փնտ­րե­լու ժա­մա­նա­կը և կորց­նե­լու ժա­մա­նա­կը, պա­հե­լու ժա­մա­նա­կը և դուրս նե­տե­լու ժա­մա­նա­կը, պատ­ռե­լու ժա­մա­նա­կը և կար­կա­տե­լու ժա­մա­նա­կը, լռե­լու ժա­մա­նա­կը և խո­սե­լու ժա­մա­նա­կը, սի­րե­լու ժա­մա­նա­կը և ա­տե­լու ժա­մա­նա­կը, պա­տե­րազ­մի ժա­մա­նա­կը և խա­ղա­ղու­թյան ժա­մա­նա­կը»։ Տա­սից ա­վե­լի ռազ­մա­կան ա­վիա­փո­խադ­րա­նի­նե­րը հա­նաք չեն, թիվ են։ Թե ում էին տե­ղա­փո­խում, թող հարց­նեն ՆԱ­ՏՕ-ի ան­դամ եր­կր­նե­րի բնա­կիչ­նե­րը, դա ԱՊՀ ան­դամ եր­կր­նե­րի կամ Ի­րա­նի և Ի­րա­քի ժո­ղո­վուրդ­նե­րի հոգ­սը չէ։
Այժմ ո՛չ Թրամ­փը, ո՛չ Մեր­կե­լը, ո՛չ էլ խոր­վաթ­նե­րի կամ ռու­մին­նե­րի ա­ռաջ­նորդ­ներն այն վի­ճա­կում չեն, որ ազն­վո­րեն խոս­տո­վա­նեն ի­րենց ժո­ղո­վուրդ­նե­րին, թե հի­մա­րու­թյուն են ա­րել։ Այժմ աշ­խար­հը տես­նում է, որ Մեր­ձա­վոր Արևել­քում ԱՄՆ-ի գլ­խա­վո­րած «մի­ջազ­գա­յին դա­շին­քը» փաս­տո­րեն կազ­մա­լուծ­վել է։ Ի դեպ, Մերձ­բալ­թի­կա­յի եր­կր­ներն ար­դեն հայ­տա­րա­րել են Ի­րա­քից ի­րենց զին­վո­րա­կան­նե­րին տար­հա­նե­լու մա­սին։ Դրա հա­մա՞ր էին ա­մե­րի­կա­ցի զին­վո­րա­կան­նե­րը փոր­ձում սադ­րել ի­րան­ցի­նե­րին, ռուս­նե­րին ու չի­նա­ցի­նե­րին Հնդ­կա­կան օվ­կիա­նո­սի հյու­սի­սում, դրա հա­մա՞ր էին դեկ­տեմ­բե­րի 29-ին Սի­րիա­յում և Ի­րա­քում ա­հա­բեկ­չա­բար սպա­նում «Քա­թաիբ Հզ­բո­լա­հի» ան­դամ­նե­րին, վեր­ջա­պես, դրա հա­մա՞ր հուն­վա­րի 3-ին ա­հա­բեկ­չո­րեն սպա­նե­ցին գե­նե­րալ Ղա­սեմ Սո­լեյ­մա­նիին ու շիա սպա Ա­բու Մահ­դի Մու­հան­դի­սին՝ բա­ցա­հայ­տո­րեն հար­վա­ծի տակ դնե­լով Թրամ­փին։ Ի­րա­նի բարձ­րա­գույն գե­նե­րա­լա­կազ­մի վկա­յու­թյուն­նե­րը հա­մո­զում են, որ Ի­րա­նում հիա­նա­լի գի­տեին ի­րենց հար­ված­նե­րի ի­րա­կան հետևանք­նե­րի մա­սին (հի­շեց­նենք. ե­ղել է հար­ված­նե­րի եր­կու ա­լիք` Այն-էլ-Ա­սա­դի և մեկ ա­լիք՝ Էր­բի­լի վրա), բայց չէին ստում, երբ պն­դում էին, որ Ի­րա­նի նպա­տա­կը չի ե­ղել արևմտյան զին­ծա­ռա­յող­նե­րին սպա­նե­լը, դա պար­զա­պես, ինչ­պես հայ­տա­րա­րել է ԻԻՀ գե­րա­գույն ա­ռաջ­նորդ Ա­լի Խա­մե­նեին, «մենք նրանց ապ­տակ հասց­րինք»։
Եվս մեկ-եր­կու ե­րա­զան­քի մա­սին։ Ա­ռա­ջի­նը. ուկ­րաի­նա­կան ուղևո­րա­տար ինք­նա­թի­ռի մա­սին, ո­րի վթա­րից զոհ­ված­նե­րի մեծ մասն ի­րան­ցի­ներ էին, թեև ոչ միայն ի­րա­նա­կան, այլև կա­նա­դա­կան անձ­նագ­րե­րով։ Մե­ղադ­րանք­նե­րը՝ մե­ղադ­րանք­ներ, Ի­րա­նի նկատ­մամբ ծաղ­րու­ծա­նա­կը՝ իր հեր­թին։ Ծաղ­րան­քը, թե ա­հա այն՝ ի­րա­նա­կան ՀՕՊ հա­մա­կար­գի գի­նը, նույն­պես իր հեր­թին։ Բայց կա­տար­վա­ծը ևս մեկ ան­գամ մեր­կաց­րեց ա­մե­րի­կյան «Patriot» ՀՕՊ/ՀՀՊ հա­մա­կար­գե­րի «ան­խոր­տա­կե­լի ա­մե­նա­հաղ­թու­թյան» մա­սին ա­ռաս­պե­լը։ Մաս­նա­վո­րա­պես, մենք հի­շա­տա­կել էինք ռազ­մա­տիե­զե­րա­կան բնա­գա­վա­ռի փոր­ձա­գետ, պա­հես­տի գն­դա­պետ Սեր­գեյ Խա­տի­լյո­վի տե­սա­կե­տը, ըստ ո­րի՝ Ի­րա­նի հր­թի­ռա­յին հար­ված­նե­րը լիո­վին վար­կա­բե­կե­ցին ա­մե­րի­կյան է­շե­լո­նաց­ված ՀՕՊ-ի և ՀՀՊ-ի հա­մա­կար­գե­րը։ Եվ դա լիա­կա­տար ձա­խո­ղում էր։ Ի դեպ, ի­րա­նա­կան կող­մը որևէ կերպ կաս­կա­ծի չի են­թար­կել ԻՀՊԿ-ի սպա­ռա­զի­նու­թյան մեջ գտն­վող ռու­սա­կան ՀՕՊ/ՀՀՊ մի­ջոց­նե­րի հու­սա­լիու­թյու­նը. Ի­րա­նի և՛ քաղ­գոր­ծիչ­նե­րը, և՛ զին­վո­րա­կան­նե­րը խո­սել և խո­սում են միայն «մարդ­կա­յին գոր­ծո­նի» մա­սին, այ­սինքն խոս­քը կոնկ­րետ զին­ծա­ռա­յո­ղի և, ա­ռա­վե­լա­գույ­նը, նրա ան­մի­ջա­կան հրա­մա­նա­տա­րի սխա­լի մա­սին է։
Բո­լո­րը հի­շում են, որ Ի­րա­նի ա­ռա­ջին մե­ղադ­րո­ղը ե­ղավ Կա­նա­դա­յի վար­չա­պետ Ժյուս­տեն Թրյու­դոն. հաս­կա­նա­լի է, ինք­նա­թի­ռը թռ­չում էր Կա­նա­դա, ուղևոր­նե­րի մեջ կա­յին նաև կա­նա­դա­ցի քա­ղա­քա­ցի­ներ։ Իսկ այժմ, ու­շադ­րու­թյուն, 2020 թ. հուն­վա­րի 15, ան­հա­վա­նա­կան սեն­սա­ցիա։ ԱՄՆ-ի ա­մե­նա­մոտ ու հու­սա­լի դաշ­նա­կից Կա­նա­դան, ո­րը միշտ հլու-հնա­զանդ պաշտ­պա­նել է ԱՄՆ-ի ա­մե­նաան­հա­վա­նա­կան ար­կա­ծախն­դիր քայ­լե­րը, հան­կարծ հան­դգ­նել ու քն­նա­դա­տել է ԱՄՆ-ին, ինչն ան­չափ զար­մա­նա­լի էր։ Բա­ցատ­րենք, թե ինչ նկա­տի ու­նենք։ Հի­շեց­նենք, որ ուկ­րաի­նա­կան «Բոինգ-737» ինք­նա­թի­ռը հր­թի­ռա­յին հար­վա­ծով խփ­վել է Թեհ­րա­նի վերևում գործ­նա­կա­նում վեր­թի­ռից ան­մի­ջա­պես հե­տո։ Ինք­նա­թի­ռում գտն­վող բո­լոր ան­ձինք զոհ­վել են։ Քա­նի որ նրանց մեծ մա­սը ե­ղել է Ի­րա­նի քա­ղա­քա­ցի, այդ կա­պակ­ցու­թյամբ երկ­րում հա­մազ­գա­յին սուգ է հայ­տա­րար­վել։
Սկզ­բում Թրյու­դոն հան­դես ե­կավ որ­պես հա­կաի­րա­նա­կան քա­րոզ­չու­թյան նոր ա­լի­քի նա­խա­ձեռ­նող։ Եվ հան­կարծ փո­խում է իր սկզբ­նա­կան դիր­քո­րո­շու­մը, ըստ ո­րի՝ ա­մեն ին­չում մե­ղա­վոր էր Ի­րա­նը։ Հուն­վա­րի 15-ին Թրյու­դոն հան­կար­ծա­կի սեն­սա­ցիոն հայ­տա­րա­րու­թյուն ա­րեց. «ՈՒկ­րաի­նա­կան «Բոին­գի» ող­բեր­գա­կան մի­ջա­դե­պի հա­մար հա­վա­սա­րա­պես մե­ղա­վոր են ԱՄՆ-ը և Ի­րա­նը։ Ինք­նա­թի­ռի ուղևոր­նե­րը զոհ­վել են այդ եր­կու երկ­րի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում լար­վա­ծու­թյան սր­ման պատ­ճա­ռով։ Ե­թե նրանք զենք չճո­ճեին, ա­պա և՛ կա­նա­դա­ցի­նե­րը, և՛ այլ եր­կր­նե­րի քա­ղա­քա­ցի­նե­րը, և՛ ուկ­րաի­նա­ցի օ­դա­չու­նե­րը հի­մա տա­նը կլի­նեին, ի­րենց ըն­տա­նիք­նե­րի հետ» (մեջ­բե­րու­մը՝ կա­նա­դա­կան «Global National» թեր­թից)։ Կա­նա­դա­յի վար­չա­պե­տը նաև հա­վե­լել է, որ իր երկ­րի ժո­ղո­վուր­դը «պն­դում է, որ անհ­րա­ժեշտ է պար­զել կա­տար­վա­ծի բո­լոր փաս­տե­րը և օ­բյեկ­տիվ ու ման­րակր­կիտ հե­տաքն­նու­թյու­նից հե­տո պատ­ժել բո­լոր մե­ղա­վոր­նե­րին»։
Ե­թե, ըստ Թրյու­դո­յի ա­սա­ծի, «հա­վա­սա­րա­պես մե­ղա­վոր են ԱՄՆ-ը և Ի­րա­նը», ա­պա նրա «օ­բյեկ­տիվ ու ման­րակր­կիտ հե­տաքն­նու­թյու­նից հե­տո պատ­ժել բո­լոր մե­ղա­վոր­նե­րին» կո­չը վե­րա­բե­րում է ոչ միայն ՀՕՊ հա­մա­կար­գի այն օ­պե­րա­տո­րին, ո­րը սեղ­մել է հր­թիռն ար­ձա­կե­լու կո­ճա­կը, այլև ԱՄՆ-ի նա­խա­գահ Թրամ­փին, պետ­քար­տու­ղար Փոմ­փեո­յին, տխ­րահռ­չակ Ջոն Բոլ­թո­նին, այն ա­մե­րի­կա­ցի և իս­րա­յել­ցի զին­վո­րա­կան­նե­րին, ո­րոնք կապ ու­նեն գե­նե­րալ Ղա­սեմ Սո­լեյ­մա­նիի սպա­նու­թյան հետ և այլն։ Չէ՞ որ հենց դրա­նից հե­տո տա­րա­ծաշր­ջա­նի ի­րադ­րու­թյու­նը կտ­րուկ սր­վեց։ Մինչև այդ սպա­նու­թյունն Ի­րա­նը ծրա­գիր չու­ներ Ի­րա­քում ա­մե­րի­կյան բա­զա­նե­րին «հա­տուց­ման» հր­թի­ռա­յին հար­ված­ներ հասց­նե­լու, թեև 2016 թվա­կա­նից նրա հր­թի­ռա­յին զոր­քե­րը մշ­տա­կան պատ­րաս­տու­թյան մեջ են և հրա­մա­նի դեպ­քում կա­րող են ոչն­չաց­նել Ի­րա­նի սահ­ման­նե­րի եր­կայն­քով տե­ղա­բաշխ­ված ա­մե­րի­կյան ա­վե­լի քան 100 ռազ­մա­կան օ­բյեկտ։ Իսկ հուն­վա­րի 15-ին պա­րոն Թրյու­դոն, որն ա­վե­լի վաղ էլ կա­րող էր հաս­կա­նալ, որ ող­բեր­գու­թյան հիմ­նա­կան մե­ղա­վո­րը հենց Վա­շինգ­տոնն է, ար­դեն ուղ­ղա­կիո­րեն մե­ղադ­րեց ԱՄՆ-ին Ի­րա­նում ուկ­րաի­նա­կան ինք­նա­թի­ռի կոր­ծան­ման հա­մար։ Եվ հաս­կա­նա­լի է՝ ին­չու. ինք­նա­թի­ռում Կա­նա­դա­յի 63 քա­ղա­քա­ցի կար։ Երևի նրանց հա­րա­զատ­նե­րը գե­րա­դա­սել են ի­րենց կա­ռա­վա­րու­թյան հետ խո­սել «ուղ­ղա­կի» լեզ­վով, ոչ թե չա­րա­խո­սել Ի­րա­նի դեմ։
Ի դեպ, մենք չենք բա­ցա­ռում, որ Թրյու­դո­յի կող­մից կար­ծի­քը փո­խե­լու վրա ազ­դել է Ի­րա­նի ԶՈՒ ԳՇ-ի պե­տի տե­ղա­կալ, գե­նե­րալ Ա­լի Աբ­դա­լա­հիի այն հայ­տա­րա­րու­թյու­նը, թե Ի­րա­նը չի բա­ցա­ռում, որ «ուկ­րաի­նա­կան «Բոինգ-737» ինք­նա­թի­ռը խո­ցած ի­րա­նա­կան ՀՕՊ-ի ու­ժե­րի սխա­լը կա­րող էր հրահր­ված լի­նել ար­տա­քին ազ­դե­ցու­թյամբ»։ Գե­նե­րա­լը նշել է, որ զին­ված ու­ժե­րի մաս­նա­գետ­նե­րը դի­տար­կում են նաև Թեհ­րա­նին մեր­ձա­կա ԻՀՊԿ-ի օ­բյեկ­տի մո­տով ինք­նա­թի­ռի թռիչ­քի պա­հին ԱՄՆ-ի կող­մից է­լեկտ­րո­նա­յին խան­գա­րում­ներ կի­րա­ռե­լու հա­վա­նա­կա­նու­թյու­նը. «Նախ­նա­կան վեր­լու­ծու­թյու­նը ցույց է տվել, որ ԱՄՆ-ի կող­մից է­լեկտ­րո­նա­յին խան­գա­րում­նե­րի կա­պը ինք­նա­թի­ռի վթա­րի հետ քիչ հա­վա­նա­կան է»։ Բայց դրա փո­խա­րեն քիչ հա­վա­նա­կան չեն Իս­րա­յե­լի կող­մից է­լեկտ­րո­նա­յին խան­գա­րում­նե­րը Ադր­բե­ջա­նի տա­րած­քից։ Այն­պես որ, ուկ­րաի­նա­կան ինք­նա­թի­ռի պատ­մու­թյու­նը դեռ շատ նր­բե­րանգ­ներ կբա­ցա­հայ­տի հա­մաշ­խար­հա­յին հա­սա­րա­կու­թյան հա­մար։
Բե­րենք նաև վե­րո­հի­շյալ ռուս փոր­ձա­գետ Խա­տի­լյո­վի կար­ծի­քը։ Հուն­վա­րի 12-ին նա Ի­րա­նի կող­մից մեղ­քի ըն­դու­նու­մը հա­մա­րեց Ի­րա­նի վրա Արևմուտ­քի ճնշ­ման հետևանք։ Ըստ նրա, վերջ­նա­կան եզ­րա­կա­ցու­թյուն կա­րող է տալ մի­ջազ­գա­յին հանձ­նա­ժո­ղո­վը՝ «սև արկ­ղե­րի» տվյալ­նե­րը վեր­ծա­նե­լուց հե­տո. «Այդ­պի­սի սխալ­ներ չեն լի­նում։ ՈՒկ­րաի­նան մինչև հի­մա չի խոս­տո­վա­նել, որ 2001 թ. Սև ծո­վի վերևում խփել է ռու­սա­կան «Տու-154»-ը, իսկ այս­տեղ հա­կա­ռակն է տե­ղի ու­նե­ցել. ա­ղե­տից հե­տո 3 օր էլ չէր ան­ցել, երբ ի­րան­ցի­նե­րը խոս­տո­վա­նե­ցին ա­մեն ինչ»։ Պա­հես­տի գն­դա­պետ Խա­տի­լյո­վը նշել է, որ ցան­կա­ցած քա­ղա­քա­ցիա­կան ինք­նա­թիռ սար­քեր ու­նի, ո­րոն­ցով կապ է պահ­պա­նում թռիչ­քա­վար­նե­րի հետ, և զին­վո­րա­կան­նե­րը գի­տեն, թե դա ինչ օ­բյեկտ է։ «Այդ ա­մե­նը հա­տուկ է ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րին։ 1978 թվա­կա­նից ար­ձա­նագր­ված է ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի մի­ջո­ցով ինք­նա­թիռ­ներ ոչն­չաց­նե­լու 7 դեպք։ Գծագր­վում է ամ­բող­ջա­կան մե­թո­դի­կա»,- հա­մոզ­ված է Խա­տի­լյո­վը։ Նա հի­շեց­րել է, որ հր­թի­ռով ինք­նա­թի­ռը խո­ցե­լու մա­սին ա­ռա­ջին­նե­րից մե­կը հայ­տա­րա­րել է հենց Կա­նա­դան, ո­րը տիե­զե­րա­կան հե­տա­խուզու­թյան մի­ջոց­ներ չու­նի. «Այդ­պի­սի հե­տա­խու­զու­թյուն ու­նեն միայն ԱՄՆ-ը և Ռու­սաս­տա­նը, մյուս­նե­րը գնում են տե­ղե­կու­թյու­նը։ Միայն մենք և ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րը կա­րող ենք հաս­տա­տել, որ ինչ-որ գոր­ծո­ղու­թյուն­ներ են կա­տար­վել։ Բայց մենք լռում ենք, խո­սում են միայն ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րը։ 12 կի­լո­մետր հե­ռա­հա­րու­թյամբ «Top» հր­թի­ռը կա­րող էր դե­պի ինք­նա­թի­ռը թռ­չել մեկ վայր­կյա­նից ոչ ա­վե­լի։ Ար­բա­նյակն ինչ­պե՞ս կա­րող էր 1 վայր­կյա­նում հայտ­նա­բե­րել այդ ինք­նա­թի­ռը խո­ցած 2 հր­թի­ռի ար­ձա­կու­մը։ Դա հա­րու­ցում է ոչ թե կաս­կած­ներ, այլ բուռն ապ­րում­ներ։ Դա դի­վեր­սիա չէ, այլ սարք­ված է Ի­րա­նին մե­ղադ­րե­լու և խոս­տո­վա­նու­թյան ստի­պե­լու հա­մար։ Երևի ի­րան­ցի­նե­րը գնա­հա­տել են ի­րա­վի­ճա­կը և ընտ­րել փոքր չա­րի­քը՝ խու­սա­փե­լու հա­մար մեծ չա­րի­քից»։ Նա չի բա­ցա­ռում, որ ուկ­րաի­նա­կան ինք­նա­թի­ռի թռիչ­քի գո­տում կա­րող էր գտն­վել ա­մե­րի­կյան ա­նօ­դա­չու ինք­նա­թիռ, որն Ի­րան էր ու­ղարկ­վել Ի­րա­քում ԱՄՆ-ի բա­զա­նե­րին Թեհ­րա­նի հար­ված­նե­րից հե­տո։

Սեր­գեյ ՇԱ­ՔԱՐ­ՅԱՆՑ
Դիտվել է՝ 8130

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ

ԲեռնելԲեռնել

Ասում են...

. .

Տարածաշրջանային

Իրողությունները կհստակվեն մեկ-երկու օր անց

Իրողությունները կհստակվեն մեկ-երկու օր անց

Նոյեմբերի 5-ին ԱՄՆ-ում ընտրում են երկրի 47-րդ նախագահին, որի համար պայքարում են դեմոկրատական կուսակցությունից Քամալա Հարիսը և Հանրապետական կուսակցությունից Դոնալդ Թրամփը։

Սոցցանցային գրառումներ

Մի շտապեք հետևություններ անել
Մի շտապեք հետևություններ անել

Բաժնի բոլոր նորությունները »

«Իրատես» թերթի արխիվից

Մեր կյան­քի հի­մերն ան­դունդ­ներն ըն­կան
Մեր կյան­քի հի­մերն ան­դունդ­ներն ըն­կան

Բաժնի բոլոր նորությունները »

Ծաղրանկարչի կսմիթ

«Ծո­վից ծով» Հա­յաս­տան խոս­տա­ցող իշ­խա­նա­վորն ու ծա­րավ հայը
«Ծո­վից ծով» Հա­յաս­տան խոս­տա­ցող իշ­խա­նա­վորն ու ծա­րավ հայը
2024 © Irates.am
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Մեջբերումներ անելիս ակտիվ հղումը Irates.am-ին պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն առանց Irates.am-ին հղման արգելվում է: Կայքում արտահայտված կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետին: Գովազդների բովանդակության համար կայքը պատասխանատվություն չի կրում: Էլեկտրոնային հասցե՝ info@irates.am
ԲաժանորդագրվելԳործընկերներՀետադարձ կապ
.