Ֆրանսիայի ու Ռուսաստանի հարաբերությունները չկայացած հանդիպումների պատնություն են

«Ռուսները հաճախ են ձգտել Ֆրանսիայի հետ մերձեցման: Բայց ֆրանսիացիները հազվադեպ են փոխադարձություն դրսևորել, իսկ երբ դրսևորել են, ռուսներն են հեռացել: Միակ բացառությունը ֆրանկ-ռուսական դաշինքն է (1892-1917): Գոլի ժամանակ զգուշորեն վերսկսեցին այդ գաղափարը: 1990-ին Փարիզում Միտերանը ընդունեց Գոլի ճշմարտացիությունը՝ ողջունելով Ռուսաստանին իբրև ազգի: Իսկ Գորբաչովը խոսեց «համընդհանուր եվրոպական տան» մասին՝ վերականգնելով Պետրոս Մեծի տոնայնությունը:

Բայց հետո սկսվեցին նոր դժվարություններ, մենք չկարողացանք օգնել Ռուսաաստանին կոմունիզմից դուրս գալ»՝ ասել է Ֆրանսիայի ակադեմիայի մշտական քարտուղար, պատմաբան, քաղաքագետ, ռուս-ֆրանասիական հարաբերությունների 3 դարերի մասին գրքի հեղինակ Էլեն Կարեր դ'Անկոսը Le Figaro-ին: «Մինչև ֆրանսիական մեծ հեղափոխությունը Ֆրանսիան, անկասկած, ընդօրինակման նմուշ էր, բայց Բուրբոնների անակնկալ անկումը ցնցեց Եկատերինա Երկրորդին: Նա սիրում էր Ֆրանսիայի Լուսավորչականությունը, ոգևորված լսում էր Վոլտերին, բայց չէր մտածում, որ դա կհանգեցնի միապետության սկզբունքի վերացման: Այդ պահը կարևոր է, որովհետև ծնեց գաղափարը, որ հիմա Ռուսաստանը կարող է դառնալ «Եվրոպայի ժանդարմ» (այդ արտահայտությունը նորից ի հայտ եկավ Նիկոլայ Առաջինի ժամանակ), դիմակայելով լիբերալ գայթակղություններին, որ ծագում էին բոլոր կողմերից»՝ հիշեցնում է փորձագետը: «Ֆրանս-ռուսական երկխոսության կարևոր շրջան էին Նապոլեոնի պատերազմները: Երբ ռուսները մտան Փարիզ, ֆրանսիացիները սպասում էին վայրենիները և զարմացան՝ տեսնելով շատ ավելի կարգին մարդկանց, քան պրուսացիները՝ Բլյուխերի հրամանատարությամբ,-ասում է պատմաբանը: -Հետո Ղրիմի պատերազմն ու Սևաստոպոլի պաշտպանությունը հերթական փուլն էին, յուրատեսակ ռևանշ՝ Ելիսեյան դաշտերի կազակական օկուպացիայից հետո: Դարավերջից հանրությունը սկսեց Ռուսաստանն ընդունել իբրև նոր ավետյաց երկիր: Ավելին՝ շնորհիվ, օրինակ, Մերիմեի, որ թարգմանեց մի քանի նշանավոր ստեղծագործություններ, ռուս գրականությունը հատուկ տեղ գրավեց Ֆրանսիայում՝ Պուշկին, Գոգոլ, Չեխով, Դոստոևսկի, Տոլստոյ: 20-րդ դարում ռուսական երկու գլխավոր միրաժները դարձան երկու չկայացած հանդիպում՝ 1890- 1917-ին բուրժուաները զբաղվում էին ռուսական արժեթղթերի վերավաճառքով: Հեղափոխությունից հետո նրանք ամեն ինչ կորցրին: Վիթխարի հիասթափություն: Կոմունիստական հեղափոխությունից հետո «Մեծ փայլատակումը Արևելքում» աշխատավորների ու մտավորականների ոգևորությունը հարուցեց: Եվ նորից սկսվեց հիասթափությունը՝ 50-ականների վերջին: Աստիճանաբար ռուսները սկսեցին հարց տալ՝ ուրիշ չէ՞ իրենց անհատականությունը, որ տարբերում է իրենց եվրոպական չափազանց լիբերալ մոդելից: Դա չէր նշանակում հրաժարում եվրոպական գաղափարից: Բայց նրանք սկսեցին ասել, «Մենք ունենք մեր առանձնահատուկ ճանապարհը»՝ ասում է պատմաբանը:

«Այսօր ռուսներն օգտագործում են դեպի Արևելք շարժման մարտավարությունը, որ հիշեցնեն եվրոպացիներին՝ իրենց ձեռքին կան և աշխարհաքաղաքական այլ խաղաքարտեր: Իրոք ճիշտ է, որ Ռուսաստանի ու Եվրոպայի միջև նոր երկաթե վարագույր է կախվել: Իրականում՝ ռուսների կողմից դա ոչ այնքան գայթակղություն է որքան ասիական ռեալիզմ: Նրանք անդամակցեցին Շանհայի համագործակցության կազմակերպությանը, որ Չինաստանի հովանավորության տակ է, նրանք գործընկերություն սկսեցին ԱՍԵԱՆ-ի հետ, և ամեն անգամ ռազմավարական ընտրություն էին անում, որ քաղաքակրթական չէր: Բայց դա նրանց ասիացի չի դարձնում: Ռուսներն իրենց ասիացի չեն զգում»՝ վստահ է փորձագետը: «Մենք թերագնահատում ենք տոտալիտար համակարգի ու կայսրության վերացման կրկնակի ջանքերը: Առաջինը կանոնակարգում էր նրանց կյանքի բոլոր մանրամասները, երկրորդը ցուցադրում էր Ռուսաստանի մեծությունը: Մենք՝ ֆրանսիացիներս, կորցրինք կայսրությունը, որ ձևավորվել էր համեմատաբար ոչ վաղուց. և այդ մետրոպալիան չուներ աշխարհագրական տևողություն: Մենք գիտենք, որ դա հեշտ չէր: Ռուսաստանը կորցրեց 400-ամյա կայսրություն, որ մեկ ամբողջություն էր Ռուսաստանի հետ: Մեծության կորստի այդ կսկիծը ժամանակի վերաիմաստավորում է պահանջում»՝ հիշեցնում է պատմաբանը: «Ռուսաստանը վիխթարի ու անհավանական բազմազան երկիր է: 17 միլիոն քառակուսի կիլոմետր, ժամային 10 գոտիներ միավորելը հեշտ չէ, բազմակարծությունն ու խորհրդարանական հանրապետությունը, հավանաբար, հաջողություն չէին ունենա: Ռուսներին հաջողվեց կառուցել հասարակություն, որտեղ պահպանվում էր էթնիկ ու կրոնական բազմազանությունը շատ ավելի, քան ընդունված է կարծել: Երբ Պուտինը վիթխարի մզկիթ է կառուցում Մոսկվայում, ուզում է ցույց տալ, որ մուսուլմանները Ռուսաստանում իրենց տանն են»՝ գտնում է փորձագետը: «Խորհրդային Միությունում ձևավորվել էր բուրժուական դեմոկրատիաները պարբերաբար ապակայունացնելու մշակույթ: Բայց այսօր ես կարծում եմ, որ Ռուսաստանն այդքան ագրեսիվ չէ, որքան խոսում են: Ռուսները տեսել են՝ ինչպես են ամերիկյան ոչկառավարական կազմակերպությունները իրենց խաղի կանոնները պարտադրում խորհրդային նախկին հանրապետություններում ու քաղել են իրենց դասերը: Ակնհայտորեն հիմա նրանք փորձում էին նույնն անել, բայց ստացվում է վատ ու անշնորհք»՝ ասում է Էլեն Կարեր դ'Անկոսը: «Այսօր Ռուսաստանն անհանգստացած է եվրոպական ու արևմտյան աշխարհի էվոլյուցիայից: Ավանդական կողմնորոշիչները փլուզվում են ամենուր: Իրականում ռուսներին հետաքրքրում է ոչ թե Արևմուտքը ապակայունացնելու հարցը, այլ՝ վարակը կանխելու: Նրանք ավանդական արժեքների համակարգի կողմնակից են, որ փլուզվում են»՝ բացատրում է փորձագետը: «Երեք դար տատանվելուց հետո ռուսները եզրակացրել են, որ ամեն ինչ պատճենել անհնար է: Չինաստանի վերելքը ցույց տվեց, որ նրանք շփման կետեր ունեն հասարակության այլ մոդելների հետ ևս՝ ոչլիբերալ: Պետրոս Առաջինի ընտրությունը զուտ եվրոպական էր: Բայց Բեռլինի պատի անկումից հետո Սոլժենիցինը պահանջում էր չհետևել Պյոտր Մեծին ու անկախ ճանապարհ որոնել: Հենց դա էլ նրանք անում են»՝ արձանագրում է պատմաբանը:

«Ֆրանս-ռուսական մերձեցման գլխավոր բաղադրիչը քաղաքական գործիչների գլուխներում է: Էմանուել Մակրոնը պատրաստ է շարժվել այդ ուղղությամբ: Լինելով պրագմատիկ՝ նա տեսնում է ֆրանս-գերմանական հարաբերությունների վատացումը, Մեծ Բրիտանիայի հեռանալը: Եվ գնահատում է ռուսների հետ ազդեցության համար մրցակցության բացակայության օգուտը»՝ եզրափակում է Էլեն Կարեր դ'Անկոսը:
Ժան Քրիստոֆ, Շառլ Ժեգյու, Le Figaro

Հ.Գ. Էմանուել Մակրոնը պատրաստ է շարժվել այդ ուղղությամբ, բայց պատրա՞ստ է Վլադիմիր Պուտինը: Եվրոպայի հետ թափանցիկ, բայց կարծր պատերը փլուզելուց հետո նա ստիպված է գտնել հավերժական հարցի պատասխանը՝ ո՞վ է մեղավոր: Ո՞վ է մեղավոր, որ ռուսները վատ են ապրում: Եթե ոչ ստոր-սրիկա բուրժուաները: Կամ՝ սեփական բուրժուաները, որ ապրում են ստոր-սրիկա Եվրոպաներում ու Ամերիկաներում: Աշխարհայացքային շրջադարձի համար Պուտինն արդեն ժամանակ չունի՝ 2024-ին լրանում է նրա պաշտոնավարման ժամկետը:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ