Հայկական Մակոնդո
20.09.2019 | 00:10
«Կանցնեն շատ տարիներ և գնդապետ Աուրելիանո Բուենդիան, գնդակահարության պատի տակ կանգնած, կմտաբերի հեռավոր երեկոն, երբ հայրն իրեն սառույց տեսնելու տարավ»:
Սեպտեմբերի 16-ին պաշտոնանկվեց ԱԱԾ տնօրեն Արթուր Վանեցյանը: Սեպտեմբերի 18-ին պաշտոնանկվեց ոստիկանապետ Վալերի Օսիպյանը և նույն օրը նշանակվեց վարչապետի գլխավոր խորհրդական:
Երկու դեպքում էլ պաշտոնանկությունների պատճառները մնացին ենթադրությունների դաշտում: Երկու դեպքում էլ, փաստացի, պաշտոնանկությունը ոչ թե աշխատանքի գնահատական է, այլ վարչապետի հետ տարաձայնությունների հետևանք: Այսինքն՝ ավտորիտար կառավարման փաստ: Պաշտոնից հեռանում են անձինք, որ ամենաբարձր վարկանիշն ունեին: Փոխարենը շարունակում են պաշտոնավարել ամենացածր վարկանիշով նախարարները՝ Արսեն Թորոսյանից մինչև Էրիկ Գրիգորյան: Եվ քանի որ չկան պաշտոնանկությունների պաշտոնական բացատրություններ, եզրակացությունների ազատություն է տրվում: ՈՒստի միանգամայն հնարավոր է համարել, որ.
1. բարձր վարկանիշը ոչ թե աշխատանքի արդյունավետություն է վկայում, այլ անձի վտանգավորություն՝ անձամբ վարչապետի համար:
2. Երկու պաշտոնանկություններն էլ ի հայտ բերեցին բազում հակասություններ՝ Վանեցյանի հրաժեշտի տեքստն ու հաջորդ օրվա հարցազրույցը, Օսիպյանի պաշտոնանկությունն ու մի քանի ժամից վարչապետի գլխավոր խորհրդական նշանակումը որևէ տրամաբանության մեջ չեն տեղավորվում:
3. Երկուսի դեպքում էլ կա արտաքին քաղաքական միջամտության գործոնը: Օսիպյանի հրաժարականի մասին առաջինը գրեց ռուսական Ինտերֆաքսը: Իսկ ԱԱԾ տնօրենը, ինչպես գրում է մամուլը. հիանալի համագործակցում էր ՌԴ-ի հետ՝ անգամ Փաշինյանին շրջանցելով:
4. Չի բացառվում, որ ԱԱԾ տնօրենի հրաժարականը կապված է ՍԴ-ի շուրջ ստեղծված իրավիճակի ու Ռոբերտ Քոչարյանի դատավարության հետ, իսկ ոստիկանապետի հրաժարականը՝ Ամուլսարի խնդրի:
5. Պետական կառավարման համակարգը ձախողվում է՝ կառավարության կառուցվածքային փոփոխությունները իրենց չեն արդարացնում: Ոչ միայն նախարարություններում է քաոս, երբ բազում ոլորտներ մնում են կառավարումից դուրս, այլև վարչապետին ենթակա կառույցներում գերակա է վարչապետի կամքը կատարելու հրամայականը, ոչ թե իրենց իրավասություններով զբաղվելը: Սա սուպերվարչապետական համակարգի ատավիզմն է, որից Նիկոլ Փաշինյանը չի հրաժարվում՝ իր համար վտանգավոր համարելով ուժային կառույցների վերահսկողությունը կորցնելը: Բայց նա կորցրել է վերահսկողությունը անգամ նախարարների վրա, այլապես ինչո՞վ բացատրել, որ շրջակա միջավայրի նախարար Էրիկ Գրիգորյանն ասել է՝ եթե Ամուլսարը հանք դառնա, ինքը կհեռանա:
6. Վարչապետի մամլո ծառայությունը շարունակում է նրան արջի ծառայություններ մատուցել, փաստացի՝ քարոզչության հարցում իշխանությունը կաղում է երկու ոտքով՝ չունենալով հստակ ծրագիր ու նպատակ՝ գործելով հընթացս ու իրադարձությունների հետքերով: Հետևանքը լինում է ոչ թե վարչապետի քայլերի մեկնաբանությունը, այլ այդ քայլերի շուրջ սկանդալներ հարուցելը:
7. Հայաստանում պետք են բովանդակային ու համակարգային փոփոխություններ, մինչդեռ ձեռնարկվում են իրավիճակային քայլեր, որոնց պատճառով ոչ թե լուծումներ են հասունանում, այլ կոնֆլիկտներ:
Իսկ ընդհանրապես ամեն ինչ հրաշալի է: «Գնդապետ Աուրելիանո Բուենդիան 32 զինված ապստամբություն բարձրացրեց և 32-ն էլ տանուլ տվեց: Նա 17 տարբեր կանանցից 17 արու զավակ ունեցավ և 17-ն էլ մի գիշերվա ընթացքում սպանվեցին, նրանցից ամենաավագի 35-ն էլ չէր լրացել: Իսկ ինքը 14 մահափորձից, 73 շուրջկալից, գնդակահարությունից և ձիու բաժին մորմոն պարունակող սուրճ խմելուց հետո ողջ մնաց: Նա հրաժարվեց Պատվո շքանշանից, որ պարգևել էր նախագահը: Երկրի սահմաններում նա դարձավ հեղափոխական ուժերի գերագույն գլխավոր հրամանատար և արդարադատություն ու ռազմական իշխանություն, որից ամենաշատը կառավարությունն էր վախենում: Նա հրաժարվեց ցմահ թոշակից ու ապրում էր Մակոնդոյի իր արհեստանոցում պատրաստած ոսկե ձկների եկամուտով»:
Ի տարբերություն Գաբրիել Գարսիա Մարկեսի գնդապետների՝ մերօրյաները այդքան հզոր չեն: ԱԱԾ նախկին տնօրեն Արթուր Վանեցյանը, օրինակ, իր հրաժարականն ուղեկցեց աղեկտուր բացատրականով, որ ոչ մի հարցի չէր պատասխանում, բայց լի էր ինքնամեծարանքով: Առաջին հայացքից անհասկանալի էր նրա «Կանգ առ»-ի կոչը, հետո մամուլում հայտնվեցին հրապարակումներ, որ Արթուր Վանեցյանի պաշտոնանկությունից հետո կարող են վերաբացվել նախկին իշխանության ներկայացուցիչների քրեական գործերը, որոնց հարուցումը կասեցրել է Վանեցյանը՝ երաշխավորելով, որ պետությանը պատճառված վնասը կփոխհատուցվի: Դա է պատճառը, որ ակնարկում են նրա կապը «նախորդ հանցավոր իշխանության» հետ: Այս տեսակետն է հաստատում և վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի Ֆեյսբուքում գրառումը. «Նոր Հայաստանում ԱԱԾ-ն անձ չէ, ԱԱԾ-ն համակարգ է, և նա գալու է ներկա ու նախկին բոլոր կոռուպցիոներների, լրտեսների և այս կարգի այլ տարրերի հետևից: Ինչպես նաև Քննչական կոմիտեն, ՀՔԾ-ն, դատախազությունը, ոստիկանությունը և ՊԵԿ քննչական վարչությունը: Կոռուպցիայի և հանցավորության դեմ կիսապայքար չի լինելու: Ժողովրդին թալանածներն ու թալանողները հայտնվելու են բանտում: Հասկանում եմ, որ լավ չի հնչում, բայց այլ տարբերակ չկա»: ՈՒստի Վանեցյանին մնում է իսկապես միայն ֆուտբոլի ֆեդերացիան, բայց դա էլ ժամանակավոր, որովհետև Հայաստանի ֆուտբոլի ազգային հավաքականի Եվրոպայի առաջնության եզրափակիչ դուրս գալը միայն հավաքականից չի կախված, եթե բոլոր խաղերում անգամ հաղթի՝ Ֆինլանդիայից Իտալիա: Գուցե հենց այդ պատճառով Վանեցյանը կարողացավ միայն մեկ օր լռել և իր անձի անվտանգության համար որոշեց «կոչ անել բոլորին, որ առհասարակ չփորձեն պղտոր ջրում ձուկ որսալ, չփորձեն ինձ ներքաշել իրենց խաղերի մեջ»: Նրա ինքնագովազդը տպավորիչ էր՝ նա իր անձը գործնականում հավասարեցնում էր ԱԱԾ-ի գործունեության հետ. «Այն հեղինակությունը և վարկանիշը, որը ձեռք է բերել ԱԱԾ-ն, իմ համար ամենակարևոր ու մնայուն արժեքն է: Եվ ես կարծում եմ, որ այդ գործում ունեցել եմ շատ մեծ հաջողություն»: Իսկ նրա քաղաքականություն մտնելը ուղղակի աբսուրդ է:
Ի տարբերություն Արթուր Վանեցյանի՝ Վալերի Օսիպյանը պաշտոնակությանն ավելի զուսպ արձագանքեց. «Ես ողջ կյանքում ծառայել եմ պետությանն ու ժողովրդին, օրենքին ու արդարադատությանը՝ բացառապես ուղենիշ ու չափորոշիչ ունենալով սպայի պատիվն ու արժանապատվությունը: …Հեռանալուս պատճառների մասին կխոսեմ հետագայում: ...Շնորհակալ եմ բոլորին պրոֆեսիոնալ և անմնացորդ ծառայության համար: Պատիվ ունեմ»: Եվ ինչու՞ են միայն պաշտոնանկությունից հետո սպաները հիշում, որ պատիվ ունեն: 2018-ի մայիսին Վալերի Օսիպյանին ոստիկանապետ նշանակելիս վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը ֆեյսբուքում գրել էր. «Այս որոշումը պետք է սիմվոլիկ նշանակություն ունենա, լավ սիմվոլ է, որ փորձենք այդ փշալարերի կուլտուրան Հայաստանից վերացնել»: Հիմա ի՞նչ՝ այլևս չունե՞նք սիմվոլներ, թե՞ փշալարերի կուլտուրան է դառնում սիմվոլ: Պետության ու իշխանության միջև ձևավորվող փշալարերի: Շատ տարօրինակ է նաև, որ ԱԽ-ում քննարկված հարցերը հաջորդ օրը արդեն ներկայացնում են ռուսական լրատվամիջոցները՝ փաստացի ՀՀ ԱԽ-ում կան մարդիկ, որ չեն պահպանում պաշտոնի բերումով հասու դարձած տեղեկությունների գաղտնիության պայմանը: ՈՒ սա լուրջ խնդիր է:
Սեպտեմբերի 16-ին նաև ԱԺ նախագահ Արարատ Միրզոյանը առանցքային հայտարարություն արեց՝ ՍԴ-ում ստեղծված վիճակի մասին՝ մեղադրելով ՍԴ-ին Ռոբերտ Քոչարյանի դիմումի հիման վրա կայացրած որոշմամբ «էականորեն շեղվելու» մեջ «առավել քան մեկ տասնամյակ իր իսկ արտահայտած իրավական դիրքորոշումից»։ ԱԺ իշխանական խմբակցությունը անցել է կոնկրետ գործի՝ հիմքեր գտնել ՍԴ նախագահ Հրայր Թովմասյանի լիազորությունները դադարեցնելու գործընթացի համար և հոկտեմբերի 1-ի քառօրյա նիստում պատրաստ է սկսել ՍԴ նախագահ Հրայր Թովմասյանի լիազորությունները դադարեցնելու գործընթացը:
Ֆեյսբուքում եղան խիստ արդիական գրառումներ՝ «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր Տիգրան ՈՒլիխանյանը գրեց, որ «ԱԺ մեծամասնության կողմից որևէ պաշտոնյայի լիազորությունները դադարեցնելու վերաբերյալ գործընթաց սկսելու մասին հայտնելուց (կամ նույնիսկ դրա մասին ակնարկելուց) անմիջապես հետո տվյալ պաշտոնյան անհապաղ, առանց այլևայլությունների հրաժարական պիտի տա՝ անկախ տվյալ պաշտոնյայի ինքնավարության աստիճանից»: Որովհետև՝ «ՄԻԱԿ ԱՌԱՋՆԱՅԻՆ ՄԱՆԴԱՏՈՎ օժտված կառույցի դեմ ուղղակի խաղ չկա ու չպիտի լինի»: Փաստացի՝ պոպուլիստ վարչապետն ու նրա ղեկավարած իշխանությունը հայտնվել են անձի երկվության սինդրոմի մեջ՝ մի կողմում պետությունն է, որ մերժում է պոպուլիստական քայլերը ու պահանջում հավասարակշռված, իրավական լուծումներ, մյուս կողմում հեղափոխական նպատակահարմարությունն է, որին պետք է իշխանության ամբողջականացում ՔՊ-ի դրոշի տակ: Սեպտեմբերի 21-ը Գյումրիում տոնելուց ու ԱՄՆ-ից վերադարձից հետո թերևս կլինի պաշտոնանկությունների երկրորդ՝ ոչ պակաս տպավորիչ ալիքը. հրաժարականներ կտան Մհեր Գրիգորյանը, Զոհրաբ Մնացականյանը, Դավիթ Տոնոյանը, Ֆելիքս Ցոլակյանը, Էրիկ Գրիգորյանը, Ատոմ Ջանջուղազյանը, Արսեն Թորոսյանը, Զարուհի Բաթոյանը, Դավիթ Անանյանը և այլք: Անգամ՝ ԱԺ փոխնախագահ Լենա Նազարյանը: Փոփոխություններ կլինեն ԱԺ «Իմ քայլը» խմբակցության կազմում: Ինչու՞ ոչ: Իրականում խնդիրը ոչ թե նրանք են, այլ այն անձինք, որ կփոխարինեն նրանց՝ չստացվի մրից մրջուրն ընկանք: Քանի դեռ չկա սկզբունք: Նոր համակարգի պատկերացում: Հարցը անձերը չեն, այլ կառավարության կառուցվածքի անհամարժեքությունը խնդիրների լուծման հնարավորություններին: Գործող կառուցվածքը բացառում է զարգացման հեռանկարները ու ընդամենն ի զորու է իրավիճակային լուծումների, պայմանով, որ ոլորտի մասնագետներ կգլխավորեն նախարարությունները, ոչ թե կուսակցականներ, որոնց հավատարմությանը վարչապետն առայժմ չի կասկածում: Եվ վերջապես՝ Հայաստանին պետք է տնտեսական զարգացման ծրագիր: ՈՒ՝ քաղաքացիական ակտիվության նվազում, հերիք է՝ փողոցում լուծված հարցերը ունենալու են փողոցային որակ ու մակարդակ:
Պետությունը պարտավոր չէ հանդուրժել ներիշխանական հակասությունները:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ.Գ. Հայկական Մակոնդոն ապրում է իր կանոններով, որտեղ կանոն չկա: ՈՒ դա ի ցույց դրեց սեպտեմբերի 16-ին վարչապետի ասուլիսը Վանաձորում: Բազմաժամ տաղտուկը ոչինչ ավելին չպարզեց ներքին ու արտաքին քաղաքականության, հեռանկարների ու պարզապես կյանքի մասին: Ավելո՞րդ չեն դառնում վարչապետի ասուլիսները, երբ տրվում են հարցեր, որոնց պատասխանները հանրահայտ են: Ճիշտ այնքան, որքան նրա հրապարակած հերթական 100 փաստը նոր Հայաստանի մասին: Ավելի ճիշտ՝ նորից նախարարությունների ներկայացրած տվյալների հրապարակումը՝ առանց գլխավորն ու երկրորդականը զատելու: Այդպես ոչ թե 100, 1000 ու 10000 փաստ կարելի է պեղել ու հրամցնել՝ առանց հետևանքների: Միակ սենսացիան՝ վարչապետը հայտարարեց, որ Հայաստանում առաջիկա 5 տարում գնաճի ռիսկեր չկան: Այսինքն՝ նա տնից դուրս չի գալիս ու Հայաստանը գիտի Ֆեյսբուքով ու իրեն ներկայացրած թվերով՝ ապրում է իր Մակոնդոյում ու երջանիկ է: Ինչու՞ ոչ: Տարօրինակ էր նրա ջղաձիգ զարմանքը հարցից՝ ո՞ր դեպքում հրաժարական կտա: Մինչդեռ առաջ ինքն էր հայտարարում, որ կառչած չէ իշխանությունից, պատրաստ է վերադառնալ լրագրություն: Փաստորեն արդեն իշխանությունն ու Նիկոլ Փաշինյանը նույնացել են ու չեն ուզում իրար կորցնել:
Իսկ ընդհանրապես՝ վաղը ՀՀ անկախության տոնն է: Շնորհավորենք ու սպասենք իրականում անկախանալուն: Նախ՝ մենք մեր բարդույթներից, հետոն հետո կերևա:
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ