Իրանը Սիրիայում՝ դաշնակցից սուպոստատ

Մի շաբաթ առաջ Սիրիայի հարավում սպանվեց սիրիացի իրանամետ բրիգադային գեներալ Հաֆեզ Մահլուֆը: Նրա ավտոմեքենան պայթեցվեց Բացր Ալխարիրի մերձակայքում: Մեկ ժամ հետո Մահլուֆի սպանության վայրից ոչ հեռու իրանամետ զինյալները ի նշան հատուցման՝ հարձակվեցին ռուս զինվորականների երկու մեքենաների վրա: 3 մարդ վիրավորվեց: Փաստորեն՝ իրանցի զինվորակնները տեղում գտնում են, որ իրենց բարեկամ բրիգադային գեներալի սպանությունը իրականացվել է ռուս սպաների հրամանով: Դա չի նշանակում, որ ռուս զինվորականների դեմ ահաբեկչության հրամանը տրվել է Թեհրանից, բայց Թեհրանի ընդհանուր հրահանգները ակնհայտորեն նպաստում են լարվածության աճին իրանցի վարձկանների և Սիրիայում գործող ռուսական զորամիավորման միջև: Արդեն փոթորկվող կոնֆլիկտի ապացույց են արյունոտ դրվագները ռուսամետ ու իրանամետ ուժերի միջև Դիր Ազուրում: Այդ քաղաքը կառավարում են շիա ավազակախմբերը՝ ռուսական համառ ջանքերով ԻՊ-ի հեռանալուց հետո: Երկու ամենախոշոր զինված խմբավորումներն այնտեղ չմարող կոնֆլիկտի մեջ են՝ իրանամետ ոստիկանությունը՝ Ֆիրաս Ալջիհամի «Ազգային պաշտպանությունը» և ռուսամետ «Ռազմական անվտանգություն» խմբավորումը: Ալջիհամը օրերս ճզմել էր ռուսամետ բանդայի զինյալին: Միջադեպը վերածվեց կռվի՝ ավտոմատներով ու ավելի ծանր զինատեսակներով: Երկու կողմում էլ գերազանցապես Սիրիայի քաղաքացիներ են, որ հավատարիմ են Բաշար Ասադին: Մշտական արյունոտ բախումները հանգեցրել են Ասադի բանակի դիրքերի թուլացմանը հյուսիսային ճակատում: Կառավարական ուժերը պարտություն պարտության հետևից են կրում՝ չնայած օդից ռուսական աջակցությանը: Գործերն այնքան վատ են, որ ռուսական հատուկ ջոկատայիններ են ուղարկվել Իդլիբի շրջան՝ դիմադրելու Թուրքիայի աջակցությունը վայելող սունիների հարձակմանը: Իրանական զորամիավորումներ այնտեղ չկան: Նրանք շրջանը համարում են Թուրքիայի և ռուսամետ սիրիացիների վերահսկողության տակ գտնվող ու չեն շտապում օգնության գնալ: Սիրիան սունիներից պաշտպանելու Իրանի ցանկությունը մարելու այլ պատճառներ էլ կան: Վերջերս նրանք ձգտում են խուսափել զոհերից, որ չմեծացնեն իրենց քաղաքացիների առանց այդ էլ աճող զայրույթը Սիրիայում կատարվող ծախսերից: Իրանի Իսլամական հեղափոխության պահնորդների կորպուսը նախընտրում է օգտագործել Հեզբոլահը և իրաքցի, աֆղան և այլ երկրների շիա զինյալներին: Բայց այդ վարձկանները հեռանում են Սիրիայից, որովհետև պատժամիջոցներից թուլացած Իրանը չի կարողանում նրանց վճարել նույնիսկ ամսական 300 դոլար: Շիա վարձկանների կեսն արդեն հեռացել է Սիրիայից: Վստահաբար՝ այս դիմակայության մեջ հաղթելու է Ռուսաստանը: Իրանը կարող է արձանագրել, որ սիրիական արշավանքն իր համար ավարտվում է: Դեպի Միջերկրական ծով դուրս գալու սկզբնական ծրագրերը կարող են մոռացության տրվել: Մինչև վերջերս Իսրայելը կործանրար հարվածներով նրանց ցույց էր տալիս, որ թույլ չի տա հարևան Սիրիան վերածել իր դեմ ագրեսիայի պլացդարմի: Հիմա նաև Ռուսաստանն է սկսել ակտիվորեն հակառակվել Իրանի ներկայությանը Սիրիայում: Բոլորովին վերջերս Մոսկվան Երուսաղեմի հետ «հաշվի էր նստում» Իրանի ուժերին սահմանին մոտ չթողնելու հարցերում: Հիմա ակնհայտ է՝ Ռուսաստանը չի ցանկանում հաշտվել Իրանի պահնորդների կորպուսի սաների ագրեսիվ գործողությունների հետ իր զինվորականների ու իր դաշնակից Սիրիայի նկատմամբ:
Այս փուլում Մոսկվան ու Թեհրանը սահմանազատվում են՝ ջանալով հաճախակի կոնֆլիկտների մեջ չմտնել ճանապարհներին ու պահակակետերում: Բայց ոչ միշտ են հրամանատարների հրահանգները յուրացնում նրանք, ում չի կարելի անվանել ուղղակի ենթակա: Դուք այս ամենից ինչ-որ բան հասկացա՞ք: Եթե այո, ուրախ եմ: Ես գլուխ չեմ հանում մերձավորարևելյան զիզագներից: Միայն հասկացել եմ, որ Ռուսաստանը լավ ամրապնդվել է Սիրիայում, իսկ Թուրքիան ու Իրանը դաշնակիցներից վերածվել են սուպոստատների:
Ավիգդոր Էսկին, Regnum

Հ.Գ. Ով տեղյակ չէ, ասեմ՝ Ավիգդոր Էսկինը հրեա է, գրող, հրապարակախոս, քաղաքական գործիչ: Եվ պարտադիր չէ, որ նրա բոլոր դիտարկումները իրականության հետ համընկնեն: Բնականաբար՝ նա իբրև իսրայելցի, դեմ է, որ Իրանը Սիրիայում հաստատվի, բայց Թեհրանը Սիրիա է մտել Դամասկոսի համաձայնությամբ, ի տարբերություն Անկարայի: Ռուս-իրանական բախումների մասին միայն նա չի գրում, կան նաև այլ վկայություններ՝ ռուսների: Տրամաբանական է, որ որքան պատերազմը մոտենում է ավարտին, Ասադն այնքան ցանկանալու է ազատվել բոլոր օտարազգի զինյալներից: Չի բացառվում նաև ռուսներից, որ Սիրիայի նախագահի նոր թեկնածու կարող են առաջադրել առաջիկա նախագահական ընտրություններում՝ Ալի Մամլյուկին՝ Սիրիայի փոխնախագահին: Բայց ռուսներից ազատվելը այդքան հեշտ չէ՝ նրանք պայմանագրային հիմունքներով են Սիրիայում, օրինական ու տևական: Առավել շատ են հակասությունները Թուրքիայի հետ՝ Էրդողանը չի ցանկանում ոչ հեռանալ, ոչ դադարեցնել ահաբեկիչների ֆինանսավորումն ու զինումը՝ պատճառաբանելով քրդերի դեմ պայքարով: Հաշվի առնելով ռուս-թուրքական հերթական մեղրամիսը, Ասադը շուտ չի ազատվի թուրքերից:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ