Կոչերը, թե պետք է հենվենք միայն մեր սեփական ուժերի ու մեր բանակի վրա, տպավորիչ են, բայց պարզունակ

Այսօր Հայաստանում բռնկած հակառուսական հիստերիայի պայմաններում վտանգավոր է նույնիսկ հայոց մամուլում խոսել այդ երկրում տեղի ունեցող որևէ դրական երևույթի մասին: Այս փոթորկուն օրերին «ռուսասերի» պիտակը մեր հայրենիքում թերևս դարձել է ամենաարգահատելիներից մեկը: Երեքմիլիոնանոց ռուսահայերի համար սա խիստ անցանկալի է: Մեղադրանքները, թե ռուսահայերը ոչինչ չեն անում հայրենիքի համար, արդարացված են այն իմաստով, որ նրանք չեն վստահում Հայաստանի կոռուպցիոն իշխանություններին:

Այդուհանդերձ, «դավաճան» Ռուսաստանի «բռնապետ» ղեկավար Վլադիմիր Պուտինն իր ավանդական «ուղիղ գծով» 14-րդ անգամ տպավորիչ հանդես եկավ համառուսաստանյան լսարանի առջև: 3 ժամ 40 րոպե շարունակ նա իրեն հասցեագրված երեք միլիոնից ավելի հարցերից պատասխանեց 80-ին: Այս անգամ հարցադրողների մեջ գերակշռում էին ոչ այնքան լրագրողները, որքան ռուսաստանյան հասարակության ամենատարբեր խավերի ներկայացուցիչները: Չկար ոչ մի թեմայի սահմանափակում, ընդհուպ նախագահի չսիրած՝ անձնական կյանքի մասին: Ճիշտ է, նրա հարազատների, բարեկամների որևէ անօրինական գործողության կամ անվայել պահվածքի վերաբերյալ որևէ դժգոհություն չարտահայտվեց: Ապշեցնում են երկրի ներքին ու արտաքին կյանքի խոր իմացությունը և բազմաբնույթ հարցերին տրված հանգամանալի ու պրոֆեսիոնալ պատասխանները: Եվ ամեն անգամ Պուտինն ընդգծում է, որ նման երես առ երես հանդիպումները իրեն մեծապես օգնում են ավելի լավ հասկանալու իր քաղաքացիներին հուզող խնդիրները: Դրա համար, իհարկե, պետք է սիրել իր ժողովրդին: Պուտինի խոսքում բացակայում էին անհարկի պերճախոսությունը, իրականությունից կտրված պաթետիկան:

Եվ ամեն անգամ անմիջական հարցուպատասխանի այդ հանդիպումները դիտելիս ակամայից մտածում ես՝ անկախ Հայաստանի ղեկավարներից ո՜ր մեկն է դիմել իր ժողովրդի հետ հաղորդակցման այս անկեղծ ձևաչափին: Եթե ոչ այդքան հրապարակայնորեն՝ հեռուստառադիոալիքներով, ապա գոնե խորհրդարանի առջև, կամ ինչ-որ ներհայաստանյան ծավալուն համաժողովում: Ինչպես վարվում է Պուտինը: Նա մոտ է կանգնած ռուս ժողովրդին:
Հայտնի չէ, խղճի որևէ խայթ զգացի՞ն Հայաստանի ղեկավարները քառօրյա հեղաբեկումներից հետո: Չափից դուրս կտրված են նրանք ժողովրդից ու չեն վայելում նրա հարգանքը: Գուցե հայոց խորհրդարանը հատուկ որոշում ընդունի, պարտավորեցնելով պետության ղեկավարին, որ նա ամեն տարի պատգամավորների, հասարակայնության ներկայացուցիչների, լրագրողների առջև հանդես գա հաշվետվությամբ (պարտադիր չէ պուտինյան ոճով)՝ ինչ է արել նա կամ չի արել տարվա ընթացքում և ինչ է պատրաստվում անելու և պատասխանել մարդկանց հարցերին: Մանավանդ որ անպատասխան հարցեր հայաստանցիներն անհամեմատ ավելի շատ ունեն, քան ռուսաստանցիները:

Էլի փնովեք Պուտինին, բայց գոնե մեկ լավ բան սովորեք նրանից: Նորանկախ Հայաստանի առաջին նախագահը «Սերժի» հետ (սա նրա դիմումն է) հանդիպումից հետո հայտարարեց, որ երկրի ներկա ղեկավարությանը թեկուզ և ժամանակավորապես պետք է հանգիստ թողնել, չքննադատել: Թեև թվում է հակառակը պիտի ասվեր, քանզի հայ ժողովրդի մեջ շատերի համար անակնկալ հառնած հայրենասիրության հզոր լիցքը ոչ մի կապ չուներ ղեկավարության կոչերի հետ: Պոռթկումը ինքնաբուխ էր, ոգու-հոգու կանչ վտանգի պահին: Եվ սրանք սոսկ գեղեցիկ խոսքեր չեն: Եկեք չսեթևեթենք, մտայնություն էր ստեղծվել, այդ թվում՝ ռուսահայերի շրջանում, որ զանգվածաբար արտագաղթող ազգի մեջ կարող էր բթանալ նաև հայրենասիրության զգացումը: Անիմաստ է խոսել, ինչպես ասվեց, որևէ հոգեհարազատության մասին հայրենի իշխանությունների ու ժողովրդի միջև: Թերևս Լևոն Տեր-Պետրոսյանի մեծագույն ծառայություններից մեկը ազգի հանդեպ կլիներ այն, որ նա ներկա կոռուպցիոն-օլիգարխիական վերնախավի մեջ (իր բնորոշումները շատ ավելի խիստ են՝ «ավազակաբարո») դաստիարակեր անպտղության գիտակցումով կամավոր հրաժարական տալու կուլտուրան: Գոնե հուշեր: Կոռուպցիոն իշխանությունը չի կարող հայրենասեր լինել:

Հակառուսական կրքերը Հայաստանում իրոք այնքան են բորբոքվել, որ հայ-ադրբեջանական բախումների առնչությամբ ամեն ինչում գերազանցապես մեղադրվում է Ռուսաստանը: Ասես սեփական իշխանություն գոյություն չունի: Գլխավոր մեղադրանքը՝ ռուսները զենք են վաճառում մեր ոխերիմ թշնամուն, իսկ այ, իրենց իսկ տրամադրած վարկի դիմաց մեզ զենք չեն մատակարարում: Բայց եկեք հակադարձ հարցը տանք՝ այդ ինչպե՞ս է ընդամենը Ռուսաստանի նկատմամբ «բարեկամաբար» տրամադրված Ազերստանին հաջողվում ստանալ այդ զենքը, իսկ դաշնակից Հայաստանին՝ ոչ: Գուցե մե՞նք ենք անկատար ու ապաշնորհ մեր, այսպես ասած, զինադիվանագիտության, զինաբիզնեսի մեջ, որ չենք կարողանում լեզու գտնել անգամ մեր դաշնակցի հետ: Տարօրինակ հանելուկ է սա:

Ազերիների հետ առճակատման հենց առաջին ժամերից հայոց լրատվամիջոցները սկսեցին տարփողել, որ ադրբեջանական իշխանությունները իրենց ռազմական արկածախնդրությունը ձեռնարկել են նավթի գների անկման պատճառով առաջացած սոցիալ-տնտեսական դժվարություններից հասարակության ուշադրությունը շեղելու նպատակով: Սակայն կարելի է պատկերացնել նաև հայոց իշխանությունների «գոհունակությունը», երբ կոկորդին դեմ առած կենսախնդիրներից հուսահատված հայաստանցին այնքան «շեղվեց», որ մոռացավ նույնիսկ արտագաղթը:

Ղարաբաղ մեկնելուց առաջ անսովոր մի դիտարկում արեց նախկին մի ազատամարտիկ, որը Ռուսաստան էր արտագաղթել տակավին մութ ու ցուրտ տարիներին: Իմաստ կունենար, ասաց նա, որ մենք լրջորեն ուսումնասիրենք մեր ազգային հոգեբանության մի տարօրինակ կողմը՝ մեր հայրենասիրության իմպուլսային բնույթը: Տեսեք, մենք հերոսական էինք ղարաբաղյան պատերազմի ժամանակ, նույնքան հայրենասիրաբար համախմբվեցինք այս օրերին: Իսկ դրանց արանքո՞ւմ: Մեղմ ասած, հեզորեն կուլ ենք տալիս բոլոր անարդարությունները, հանդուրժում ղեկավարության արհամարհական վերաբերմունքը հպատակների հանդեպ: Եթե երբեմն էլ թպրտում ենք, ապտակ ենք ստանում և սսկվում: Ընդվզման միակ ձևը մնացել է լռելյայն արտագաղթելը: Նստած հաշվում ենք Հայաստանի ղեկավարների միլիարդներն ու միլիոնները, նրանց շքեղափայլ առանձնատները:
Ռուսաստանի հասցեին հոխորտանքներն անիմաստ են: Կոչերը, թե մենք պետք է հենվենք միայն մեր սեփական ուժերի ու մեր բանակի վրա, տպավորիչ են, բայց պարզունակ: Ժողովուրդների պատմությանը հազարամյակներ շարունակ միշտ ուղեկցել է մեծ և փոքր պետությունների միակողմանի փոխհարաբերությունների գործոնը՝ ի վնաս փոքրի:

Ո՜վ կթողնի, որ մենք ապրենք մեր ուզած ձևով: Իրենց բարեկեցիկ կյանքով էին ապրում լիբիացիները, սիրիացիները… Քաշ պիտի ունենաս ու իմաստուն դիվանագիտություն մեծերի պարտադրած այդ լաբիրինթոսում կողմնորոշվելու համար: Թե՞ հույսը դնում ենք մեր ողորմելի, տնայնագործական տնտեսության վրա (Երևանում հենց այնպես չեն սրամտում, թե Հայաստանի կառավարության տնտեսական բլոկի բարձրաստիճան շատ չինովնիկներ նույնիսկ չգիտեն ինչ բան է… ինֆլյացիան): Տեղին են Հայաստանում բերում Իսրայելի օրինակը: Տարածքով մեզնից էլ փոքր է, սակայն զենքի առևտրով աշխարհում մտնում է առաջին հնգյակի մեջ: Ստեղծել են, չէ, հզոր էկոնոմիկա, հզոր ռազմաարդյունաբերական համալիր, հզոր գիտություն և այլն, ու ստիպում են հաշվի նստել իրենց հետ: Թե պարզապես բախտներն է բերել, որ Իսրայելի քաղաքական-տնտեսական վերնախավերը երբեք չեն համակվել գորշությամբ:

Երևի մի բան գիտե պրոֆեսիոնալ զինվորական Կոմանդոսը, որը հայտարարում է, թե մեր հայկական բանակը չի կարող մարտաշունչ լինել առանց Ռուսաստանի, ինչքան էլ որ մեր ոգին բարձր լինի: Եվ եթե ռուսը ոտը քաշի Հայաստանից, ինչպես ենք դիմակայելու թուրք-ադրբեջանական անխուսափելի ագրեսիային: Պետք է հաշտվել այն մտքի հետ, որ մեծ տերությունների մեջ Ռուսաստանի ազդեցությունը Հայաստանում օբյեկտիվ պատճառներով ամենաուժեղն է և մենք ոչ թե պետք է սպառնանք նրան (մենակ նա էր պակասում մեր թշնամիների ցուցակում), այլ առավելագույնս փորձենք մեր ընդհանուր շահերի շրջանակում նպաստներ բերել մեր երկրին: Գուցե մեր այլընտրանքը Եվրասոդո՞մն է կամ ԱՄՆ-ը: Վրացիներն էլ էին հույսը դրել հեռավոր Ամերիկայի վրա...

Ռուբեն ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ
Մոսկվա

Հ. Գ. Ինչ նկատի ուներ հայ ընդդիմության ճյուղերից մեկը, երբ պահանջում էր չարաբաստիկ տեսախցիկների բերած եկամուտը տրամադրել Ղարաբաղի բանակին: Հուսով ենք, որ դա ոչ մի կապ չունի ռուսների հետ:

Հեղինակի նյութեր

• «Ճղճղոցը» լռեցրին
• Քա­ղա­քա­կա­նու­թ­յու­նը երկ­րորդ հնա­գույն մաս­նա­գի­տու­թ­յունն է
• Հեշտ է ա­սել` ա­նուղ­ղե­լի ռու­սա­սեր­ներ են
• Խո­պան­չիու­թ­յու­նը դար­ձել է ապ­րե­լա­կերպ, սո­վո­րու­թ­յուն, կեն­ցաղ
• Երբ խոս­քը մի­լիար­դա­վոր դո­լար­նե­րի մա­սին է, մեծ տե­րու­թ­յուն­նե­րը գոր­ծում են ա­նո­ղոք
• Ոչ էն է մի բան, ո՛չ էլ` էս
• Եթե գլուխ չես հա­նում սե­փա­կան ղե­կա­վար­նե­րից
• Կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին աշ­խար­հա­փո­փո­խու­թ­յուն
• Ամեն ժո­ղո­վուրդ ար­ժա­նի է իր ղե­կա­վա­րին
• Ա՜խ այդ անշ­նոր­հա­կալ ռուս­նե­րը
• Հույս-հարց-պա­հան­ջը ար­դեն դառ­նում է ինք­նան­վաս­տա­ցու­ցիչ
• Ներ­վեց... թմ­րա­մաք­սա­նեն­գը, բայց նա հրեա էր
• Գլխա­վոր կռ­վախն­ձո­րը կդառ­նա Ղա­րա­բա­ղը
• «Ի՜նչ հայ, հրեա է» («Հրեա­նե­րից պր­ծանք, ան­ցանք հա­յե­րին»)
• Քսան տա­րի նույն դեմ­քին են նա­յում
• Պու­տի­նի, լե­հե­րի և հրեա­նե­րի մա­սին
• Հա­յաս­տա­նը կա­րիք ու­նի փոր­ձա­ռու­թ­յան
• Չտես­նե­լու չտանք, թե վեր­ջերս Շոյ­գու­յին ինչ շու­քով ըն­դու­նե­ցին Բաք­վում
• Երբ ան­գամ մեկ ըն­տա­նիքն է դառ­նում հո­գա­ծու­թ­յան ա­ռար­կա
• Ինչով են զբաղ­ված եվ­րո­պա­ցի­նե­րը

Մեկնաբանություններ