Պատերազմի հինգերո՞րդ օրը, թե՞ հրադադարի առաջին: Հարցին ոչ ոք չի կարող պատասխանել, որովհետև ոչ ոք չգիտի՝ ի՞նչ կանի Ալիևը, երբ արթնանա քնից ու հիշի, որ այդքան փողը քամուն տվեց ու ոչնչի չհասավ՝ ադրբեջանական բանակը հետ է շպրտվել ու ոչ մի գրաված տարածք այլևս չունի: Ունի զոհեր, զնտեխնիկայի կորուստ, ձախողում: Իսկ այնքան լավ էր մտածված, այնքան մանրամասն, այնքան ջանադիր զինտեխնիկա էր կուտակվել շփման գծում, հայերն էլ անտարբեր էին՝ ինչ է կատարվում, ինչու են հավաքվում: Ամեն ինչ կար հաջողության համար: Բայց ինչ-որ տղեկներ կանգնեցրին Ադրբեջանի հաղթական փոքրիկ պատերազմը, որ մի քանի մայրաքաղաքներում էր ծրագրվել ու փաստի առաջ կանգնեցրին աշխարհին: Սա է իրողությունը: Ադրբեջանցիները Ստեփանակերտի մատույցներ չհասան ու ռուսական խաղաղապահները տարածաշրջան հաղթական չմտան՝ հավերժական խաղաղարարի իրենց դերով: Ալիևը հիմա պատրաստ է բանակցել: Բայց փորձում է պայմաններ թելադրել: Դեռ փորձում է: Բոլորի բոլոր հաշիվները խառնեց հայկական բանակը: Հիմա նորից վերադառնալու են փակ շրջանակին՝ երեք սկզբունքների լաբիրինթոսում՝ ուժի չկիրառում, տարածքային ամբողջականություն և ազգերի ինքնորոշման իրավունք: Եվս քանի՞ պատերազմ է պետք՝ հասկանալու համար, որ անցած դարում ընդունված սկզբունքները այս դարում չեն գործում: Պայմաններն են փոխվել: Աշխարհի զարգացման տրամաբանությունն է փոխվել: Բանակցությունները կվերսկսվեն, բայց ի՞նչ պայմաններով: Սա է այսօր հարցը: Բոլորը միաբերական հայտարարում են, որ հակամարտությունը ռազմական լուծում չունի: Բայց որևէ երաշխիք կա՞, որ եթե ոչ վաղը, վաղը չէ մյուս օրը Ադրբեջանը նորից Սմերչով ու տանկերով չի փորձի իրավիճակ փոխել, եթե բախտը բերի՝ անզեն ու խաղաղ մարդկանց հանդիպի, սպանելու է ու ականջ կտրի, գլխատի՝ ինչպես ընդունված է մուսուլմանների համար՝ իրենց հաղթող զգալու: Ի՞նչ տարբերություն ԻՊ-ի զինյալների ու Ադրբեջանի բանակի զինվորների միջև: Պատասխան տալու՞ են մարդկության դեմ գործած հանցանքների համար: Այսքանից հետո նորից նու՞յն երգն են երգելու: Ռուսաստանն ու Բելառուսը շարունակելու՞ են զենք վաճառել Բաքվին, Ղազախստանն էլ մոռանալու՞ է, որ 1994-ին զինադադարի կնքման երաշխավոր էր ու պարտավորություններ ունի: Ռուսաստանը շարունակելու է Յանուսի իր երկդիմի քաղաքականությունը՝ Մեդվեդևը գալու է Երևան, հաջորդ օրը մեկնելու է Բաքու, որ կողմերից ոչ մեկին չնեղացնի՞: Քանի՞ գրոշ արժեն ՀԱՊԿ-ն ու ԵՏՄ-ն, որին Հայաստանն անդամակցեց իբր անվտանգության նկատառումներով: Շփման գծում կտեղակայվե՞ն սարքերը, որ Բաքուն անվանում էր տեխնիկական պատրվակ՝ բանակցությունները ձախողելու համար: Կվերադառնա՞ Ստեփանակերտը բանակցությունների սեղան, թե՞ հրադադարի նոր պայմանագիրը իր համար անցանկալի պայմաններով չստորագրելու համար Հայաստանը կճանաչի ԼՂՀ-ն ու կասի՝ թող ինքը ստորագրի: ՀՀ նախագահը մեկնեց Բեռլին, այցը վաղուց էր ծրագրված՝ ԱՄՆ-ից նա պիտի Բեռլին գնար, բայց ստիպված էր Երևան վերադառնալ: Պարզ է, որ Բեռլինում այլևս նախկին օրակարգը չի քննարկվի միայն: Գուցե ճիշտ է Հրանտ Բագրատյանը ականջ կտրողին հաջորդ անգամ պիտի պատասխանել ստրոնցիումո՞վ:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ.Գ. Ակնհայտ է, որ Ադրբեջանի ծրագիրը ձախողվեց: Իսկ նկատեցի՞ք, որ նույնքան բարեհաջող ձախողվեցին, համենայն դեպս օրակարգից դուրս եկան առաջիկայում Իրան-Հայաստան-Վրաստան գազատարի ծրագրերը: Ո՞վ հիմա ներդրումներ կանի ու կկառուցի գազատար, որը ամեն պահի կարող է պայթեցվել: Ո՞վ շահեց: Տարածաշրջանում ոչ մի պետություն: Պարզապես Եվրոպայում ռուսական գազը կորցրեց այլընտրանքային իրանական գազի մրցակցությունը: