Սիրիացի քրդերը դաշնային շրջանի հույս ունեն

Սիրիացի քրդերի կուսակցությունները ծրագիր են մշակում, որի նպատակը Սիրիայի հյուսիսում բավականին ընդարձակ տարածքում դաշնային շրջանի հռչակումն է՝ հաղորդում է The New York Times-ը՝ հղում անելով այդ կուսակցությունների հայտարարություններին: Նրանք ասում են, որ ծրագրում են պաշտոնական կարգավիճակ տալ կիսաինքնավար գոտուն, որ ձևավորել են պատերազմի հինգ տարիներին, նաև օրինակ ստեղծել՝ ամբողջ երկրում ապակենտրոնացած պետական կառավարման համար՝ գրում է Էնն Բառնարդը: Եթե սիրիացի քրդերը իրականացնեն իրենց ծրագիրը, հայտնվելու են Մերձավոր Արևելքում սահմանների վերանայման երկու նախագծերի բուռն քննարկումների մեջ:

Առաջին նախագիծը քրդերի վաղեմի երազանքն է սեփական պետության կամ ընդլայնված ինքնավարության մասին Թուրքիայում, Իրաքում, Իրանում, Սիրիայում: Այդ բոլոր երկրները սարսափով են նայում նման հեռանկարին:

Երկրորդ նախագիծը Սիրիայի քաղաքացիական պատերազմին վերջն դնելու գաղափարն է՝ երկիրը բաժանելով կամ «հատվածական պետությունների» կամ, որ առավել հավանական է, դաշնային համակարգի, որին առարկում են թե Սիրիայի կառավարությունը, թե շատ ընդդիմադիրներ:

Սիրիայի քրդերը ուզում են ստեղծել դաշնային շրջան ամբողջ տարածքում, որ հիմա վերահսկում են «Սիրիայի դեմոկրատական ուժերը»՝ քրդերի գլխավորած խմբավորումը, որին ԱՄՆ զինվորականներն աջակցում են ԻՊ-ի դեմ պայքարում: Ոմանք ասում են, որ այդ գոտին նույնիսկ կընդլայնվի՝ քրդերը հույս ունեն տարածքները հետ նվաճել ոչ միայն ԻՊ-ից, այլև այլ արաբական խմբավորումներից (ոմանց ԱՄՆ-ը նույնպես աջակցում է): Քրդերը վստահեցնում են, որ դաշնայնացումը բնավ էլ արմատական քայլ չէ, հակառակը՝ Սիրիան հետագա մասնատումից փրկելու փորձ է: «Դաշնայնացումը կփրկի ամբողջ Սիրիայի միասնականությունը»՝ ասել է Իբրահիմ Իբրահիմը՝ ձախ Դեմոկրատական միության (P.Y.D.)՝ քրդական շրջանների առաջատար կուսակցություններից մեկի, պաշտոնական ներկայացուցիչը: Նրա և P.Y.D.-ի ևս երեք անդամների խոսքով՝ դաշնայնացման հնարավորությունը քննարկվում է ոչ միայն այն շրջանների համար, որտեղ մեծամասնությունը քրդերն են, այլև ամբողջ Սիրիայում: Նրանք ընդգծել են, որ այդ կազմավորումը կանվանվի ոչ քրդական շրջան, այլ Հյուսիսային Սիրիայի դաշնային շրջան արաբների ու սիրիական թուրքմենների համար հավասար իրավունքներով: Նրանք նաև ակնարկել են, որ գաղափարն իրենցը չէ, այլ առաջ են մղում ամերիկացիները ու մյուս պետությունները: ԱՄՆ վարչակազմի նախկին բարձրաստիճան պաշտոնյա Ֆիլիպ Գորդոնը և այլք վերջերս առաջարկում էին Սիրիան բաժանել գոտիների, որոնք մոտավորապես համընկնում են այն տարածքներին, որ հիմա վերահսկում են կառավարությունը, ԻՊ-ը, քուրդ աշխարհազորայինները և այլ ուժեր: Ռուսաստանը հայտարարել է Սիրիայի դաշնային համակարգին աջակցության մասին: ԱՄՆ-ը նույնպես կողմ է ապակենտրոնացմանը, նրանք արդեն համակարգել են ինքնավար շրջանային քրդական կառավարության ստեղծումն Իրաքում: Թուրքիան կողմ է միասնական Սիրիային և դեմ է որևէ դաշնայնացման:

Էնն Բառնարդ, The New York Times

Հ.Գ. Իհարկե, Սիրիայի քրդերը կպնդեն առաջին տարբերակը, որ գոնե երկրորդը ստանան: Դաշնային պետության ստեղծմանը դեմ է ոչ միայն Թուրքիան, այլև Բաշար Ասադը՝ նա ուզում է պահպանել պետության ամբողջականությունը: Կստացվի՞ դիմակայել Ռուսաստանին ու ԱՄՆ-ին, որ ակնհայտորեն միմյանց միջև բաժանել են ազդեցության գոտիները: Բոլոր դեպքերում՝ միասնական Սիրիա արդեն հինգ տարի չկա: Ու՞մ բախտը կբերի՝ քրդերի, թուրքմենների, ալավիների, արաբների, հայտնի և անհայտ ցեղախմբերի, հայերի բախտը, կարծես, նորից չի բերելու՝ նրանք, մնալով Սիրիայում, հայտնվելու են տարբեր պետություններում և գուցե այլևս այլ պետություններից չեն վերադառնալու Սիրիա, որ իրենց հայրենիքն էր դարձել:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ