ԱՄՆ-ի նախագահ Ջո Բայդենը հայտարարել է, որ ուկրաինական զորքերի հարձակումը Կուրսկի շրջանում Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինին իսկական երկընտրանքի առաջ է կանգնեցնում. սա տեղի ունեցողի վերաբերյալ ամերիկացի առաջնորդի առաջին պաշտոնական մեկնաբանությունն է։ «Մենք անմիջական, մշտական կապի մեջ ենք ուկրաինացիների հետ։ Սա այն ամենն է, ինչ ես կարող եմ ասել դրա մասին, քանի դեռ հարձակումը շարունակվում է», - ըստ Ֆրանսպրես գործակալության՝ հայտարարել է Բայդենը:               
 

Ոչ հա­մա­վա­րա­կը կանգ­նեց­րին, ոչ էլ տն­տե­սու­թ­յու­նը պահ­պա­նե­ցին

Ոչ հա­մա­վա­րա­կը կանգ­նեց­րին, ոչ էլ տն­տե­սու­թ­յու­նը պահ­պա­նե­ցին
08.05.2020 | 00:17
Վեր­ջին օ­րե­րին ակն­հայ­տո­րեն սկ­սե­ցին ուր­վագծ­վել հա­մա­վա­րա­կից ա­ռա­ջա­ցած տն­տե­սա­կան ճգ­նա­ժա­մի հետևանք­նե­րը հա­յաս­տա­նյան ներ­քա­ղա­քա­կան զար­գա­ցում­նե­րի վրա։ Ո­րոշ ժա­մա­նակ այդ գոր­ծըն­թաց­նե­րը երկ­րորդ պլան էին մղ­վել, քա­նի որ հա­սա­րա­կու­թյունն ու իշ­խա­նու­թյու­նը, տար­ված լի­նե­լով հա­մա­վա­րա­կի հետ կապ­ված խն­դիր­նե­րով, կար­ծես թե դրանք ա­ռաջ­նա­յին չէին հա­մա­րում։ Իսկ ընդ­դի­մա­դիր շր­ջա­նակ­նե­րը շատ դեպ­քե­րում բա­վա­կա­նին մե­ծա­հո­գա­բար մո­ռա­ցու­թյան էին մատ­նում ներ­քա­ղա­քա­կան օ­րա­կար­գը՝ հաշ­վի առ­նե­լով պան­դե­միա­յի հետ կապ­ված հնա­րա­վոր վտանգ­նե­րը‚ նույ­նիսկ ի­րենց լռու­թյամբ, եր­բեմն նաև ա­ջակ­ցու­թյամբ հնա­րա­վո­րինս օգ­նում էին իշ­խա­նու­թյա­նը։
Ի­հար­կե‚ այս ի­րա­վի­ճա­կը չէր կա­րող եր­կար տևել, ա­ռա­վել ևս, որ ար­դեն մոտ 20 օր ա­ռաջ սկ­սեց զգաց­վել, որ իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի կող­մից հա­մա­վա­րա­կը կան­խար­գե­լե­լու հա­մար ի­րա­կա­նաց­վող գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը բա­ցար­ձակ ար­դյու­նա­վետ չեն։ Շատ կարճ ժա­մա­նակ անց հաս­կա­նա­լի դար­ձավ, որ Հա­յաս­տա­նը, հիմ­նա­կա­նում կրկ­նե­լով դր­սի հո­վա­նա­վոր­նե­րի ու մի­ջազ­գա­յին կա­ռույց­նե­րի, այդ թվում նաև տխ­րահռ­չակ ու կո­ռում­պաց­ված Հա­մաշ­խար­հա­յին ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան կազ­մա­կեր­պու­թյան ա­ռա­ջար­կու­թյուն­նե­րը, որ­դեգ­րեց այս­պես ա­սած կա­րան­տի­նա­յին մե­թո­դո­լո­գիան, սա­կայն ակ­ներև է, որ սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րի ար­դյու­նա­վետ ռե­ժիմ սահ­մա­նե­լը Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի ու­ժե­րից վեր է։ Կյան­քը ցույց տվեց, որ սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րը ձևա­կան բնույթ էին կրում, և ա­մեն ինչ ա­վե­լի շուտ թողն­ված է բնակ­չու­թյան հա­յե­ցո­ղու­թյան վրա, մինչ­դեռ պե­տա­կան ամ­բողջ ա­պա­րա­տը՝ սկ­սած ա­ռող­ջա­պա­հա­կան հա­մա­կար­գից, վեր­ջաց­րած ու­ժա­յին կա­ռույց­նե­րով, գրե­թե ան­գոր­ծու­թյան է մատն­ված։ Իսկ ա­ռող­ջա­պա­հա­կան հա­մա­կար­գի ղե­կա­վար­նե­րի պա­րա­գա­յում ակն­հայտ է նաև, որ վեր­ջին­ներս ոչ հա­մար­ժեք են ար­ձա­գան­քում պան­դե­միա­յի հետ կապ­ված զար­գա­ցու­նե­րին։
Կա­րան­տի­նա­յին ռե­ժի­մի հայ­տա­րար­ման նպա­տա­կը թերևս տն­տե­սու­թյան հաշ­վին կո­րո­նա­վի­րու­սով վա­րակ­ված­նե­րի թվի նվա­զեց­ման խն­դի­րը լու­ծելն էր‚ որ­պես­զի հար­վա­ծի տակ չդր­վի ա­ռող­ջա­պա­հա­կան հա­մա­կար­գը, և այն կա­րո­ղա­նա հի­վանդ­նե­րին սպա­սար­կել ամ­բողջ ծա­վա­լով։ Այ­սինքն՝ եր­կու չա­րի­քից ըն­տր­վել էր փոք­րա­գույ­նը, տվյալ դեպ­քում՝ ԱՀԿ ա­ռա­ջար­կով և եր­կր­նե­րի մեծ թվի օ­րի­նա­կով Հա­յաս­տանն ամ­բող­ջու­թյամբ ան­ջա­տեց տն­տե­սու­թյու­նը՝ գե­րա­դա­սե­լով տն­տե­սու­թյու­նը զո­հա­բե­րե­լու հաշ­վին լու­ծել հա­մա­վա­րա­կի հար­ցը։ Այս քայ­լը գու­ցե ար­դա­րա­նար, ինչ­պես աշ­խար­հի շատ եր­կր­նե­րում, ե­թե ի­րոք խիստ վե­րահս­կո­ղու­թյան տակ վերց­վեր ա­ռող­ջա­պա­հա­կան հա­մա­կար­գը։ Այդ պա­րա­գա­յում կա­րե­լի էր հաս­կա­նալ, թե ին­չու են զո­հա­բեր­վել երկ­րի տն­տե­սա­կան ի­րա­վի­ճակն ու ժո­ղովր­դի սո­ցիա­լա­կան հար­ցե­րը։ Բայց քա­նի որ ինք­նա­մե­կու­սաց­ման ռե­ժի­մը զուտ ձևա­կան բնույթ էր կրում, պարզ­վեց, որ հա­մա­վա­րա­կա­յին ի­րա­վի­ճա­կի վե­րահս­կո­ղու­թյան ա­ռու­մով որևէ ար­դյունք չկա, ընդ­հա­կա­ռա­կը, վա­րակ­ված­նե­րի թվի կորն ա­վե­լի ու ա­վե­լի էր բարձ­րա­նում։ Ան­գամ ՀՀ ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան տխ­րահռ­չակ նա­խա­րա­րը ստիպ­ված է ա­հա­զան­գո­ղի դեր խա­ղալ՝ մի կող­մից վա­խեց­նե­լով, մյուս կող­մից ի­րեն ե­րաշ­խա­վո­րե­լով հե­տա­գա զար­գա­ցում­նե­րից և ա­մեն օր ինչ-որ մեծ թվե­րի մա­սին է խո­սում։
ՀՀ իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի մե­կու­կես-եր­կու ամս­վա գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի ար­դյուն­քում չհա­ջող­վեց հա­մա­վա­րա­կը կան­խար­գե­լել, միա­ժա­մա­նակ կաթ­վա­ծա­հար ար­վեց երկ­րի տն­տե­սու­թյու­նը։ Սա փաստ է, որն իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը փոր­ձում են շր­ջան­ցել և է­ժա­նա­գին մա­նի­պու­լյա­ցիա­նե­րի ար­դյուն­քում աշ­խա­տում են հան­րու­թյա­նը հա­մո­զել, թե վա­րա­կի դեմ պայ­քա­րի հա­ջորդ փուլ ենք թևա­կո­խել, ո­րի ըն­թաց­քում մար­դիկ պետք է սո­վո­րեն հա­մա­կերպ­վեն կո­րո­նա­վի­րու­սի գո­յու­թյան հետ։ Սա­կայն դա ճա­րա­հա­տյալ քայլ է, որն ար­ձա­նագ­րում է կա­ռա­վա­րու­թյան գոր­ծու­նեու­թյան տա­պա­լու­մը։ Իշ­խա­նա­մերձ պո­ղոս­նե­րին գու­ցե հնա­րա­վոր է նման հնարք­նե­րով կե­րակ­րել, սա­կայն երկ­րում կան զանգ­ված­ներ, ո­րոնք շատ լավ հաս­կա­նում են, որ գործ ու­նենք ա­պի­կար իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի հետ, ո­րոնց օ­րոք էլ հա­յաս­տան­ցի­նե­րը ստիպ­ված են լի­նե­լու անց­կաց­նել ճգ­նա­ժա­մա­յին ա­ռա­ջի­կա ա­միս­նե­րը, ա­մե­նայն հա­վա­նա­կա­նու­թյամբ նաև՝ տա­րի­նե­րը։
Իշ­խա­նու­թյան ան­հա­ջո­ղու­թյուն­ներն ու խո­րա­ցող սո­ցիալ-տն­տե­սա­կան ճգ­նա­ժամն ու ա­ռա­ջա­ցող լա­րում­նե­րը լավ հիմք են տա­լիս իշ­խա­նու­թյան քա­ղա­քա­կան ընդ­դի­մա­խոս­նե­րին ու ընդ­դի­մա­դիր ու­ժե­րին ակ­տի­վաց­նե­լու ի­րենց գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը։ Ակն­հայտ դար­ձավ, որ ՀՀ վար­չա­պե­տի վար­կա­նի­շը վեր­ջին մեկ-եր­կու ա­միս­նե­րին իշ­խա­նա­փո­խու­թյու­նից հե­տո թերևս ա­մե­նա­մեծ ան­կումն ար­ձա­նագ­րեց։ Դա տե­սա­նե­լի է նաև հան­րա­յին ըն­կալ­ման մեջ։ Վար­չա­պե­տի խոս­քե­րը լր­ջու­թյամբ չեն ըն­կալ­վում հան­րու­թյան ա­մե­նա­տար­բեր շեր­տե­րի կող­մից։ Հիաս­թա­փու­թյուն­ներ են ա­ռա­ջա­ցել ոչ միայն հան­րա­յին շր­ջա­նակ­նե­րում, այլև հենց իշ­խա­նա­կան թի­մում։ Փա­շի­նյա­նի մոտ էլ ակն­հայտ ան­հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րը մի այլ երևույ­թի հան­գեց­րին. նրա մոտ սկ­սե­ցին դրսևոր­վել կաս­կա­ծամ­տու­թյուն և վախ, թե նա­խա­պատ­րաստ­վում են հե­ղաշր­ջում­ներ, յու­րա­յին­նե­րի կող­մից դա­վադ­րու­թյուն­ներ և այլն։ Այս մտա­վա­խու­թյու­նը ըստ էու­թյան բա­վա­կա­նին լուրջ ար­մատ­ներ է գցել վար­չա­պե­տի մեջ։ ՈՒ պա­տա­հա­կան չեն խո­սակ­ցու­թյուն­նե­րը, թե Փա­շի­նյա­նի և նրա թի­մա­կից, փոխ­վար­չա­պետ Տիգ­րան Ա­վի­նյա­նի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը բա­վա­կա­նին լար­վել են։ Ա­վե­լին‚ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը կաս­կած­ներ ու­նի, որ Ա­վի­նյա­նը գոր­ծարք­նե­րի մեջ է մտ­նում ինչ-ինչ ու­ժե­րի, այդ թվում՝ ընդ­դի­մա­դիր­նե­րի հետ՝ վար­չա­պե­տին գա­հըն­կեց ա­նե­լու հա­մար։ Փա­շի­նյա­նին տար­բեր սցե­նար­ներ են ներ­կա­յաց­վում, և նա որևէ սցե­նար չի բա­ցա­ռում։ Այս հա­մա­տեքս­տում ա­վե­լի հա­ճա­խա­կի են դար­ձել խո­սակ­ցու­թյուն­նե­րը, թե ար­դեն մոտ օ­րերս Փա­շի­նյա­նը պաշ­տո­նանկ է ա­նե­լու Ա­վի­նյա­նին, ա­վե­լին‚ հենց վար­չա­պե­տի մոտ շր­ջա­պա­տում չեն բա­ցա­ռում, որ մա­յի­սի 14-ից հե­տո, երբ կա­վարտ­վի ար­տա­կարգ դրու­թյան ռե­ժի­մի ժամ­կե­տը, կհայ­տա­րար­վի պա­րե­տի հե­ռաց­ման մա­սին։
Կաս­կա­ծամ­տու­թյան մեկ այլ դրսևո­րում էր Փա­շի­նյա­նի՝ բա­վա­կա­նին էք­ստ­րե­մալ ռե­ժի­մով ԱԱԾ-ում իր մար­դուն տե­ղա­վո­րե­լու մո­լուց­քը, ինչն ի­հար­կե դար­ձավ ծաղ­րի ա­ռար­կա։ Պե­տա­կան վե­րահս­կո­ղու­թյան ծա­ռա­յու­թյան 29-ա­մյա, կեն­սագ­րու­թյուն չու­նե­ցող ղե­կա­վա­րին խն­դիր էր դր­վել շատ ա­րագ տե­ղա­վո­րել ԱԱԾ-ում, ին­չի հա­մար նրան նախ նշա­նա­կե­ցին մի պաշ­տո­նի, ա­պա մի քա­նի ժամ անց՝ ԱԱԾ-ի փոխտ­նօ­րեն։ Ընդ ո­րում‚ վար­չա­պե­տի մա­մու­լի խոս­նա­կը պար­զա­բա­նեց, որ դա քա­ղա­քա­կան նշա­նա­կում էր, իսկ Փա­շի­նյանն ինքն էլ չթաքց­րեց, որ այ­սու­հետև կլի­նեն նաև այլ քա­ղա­քա­կան նշա­նա­կում­ներ։ Նա հաս­կաց­րեց, որ այս­պես կոչ­ված պրո­ֆե­սիո­նալ­նե­րի նկատ­մամբ վս­տա­հու­թյան պա­շարն իր մոտ սպառ­վել է։ Փա­շի­նյա­նը փաս­տա­ցի ար­ձա­նագ­րում է, որ ի­րա­վա­պահ հա­մա­կարգն ի­րեն չի են­թարկ­վում, և ժա­մա­նակն է, որ­պես­զի հա­մա­կարգ գոր­ծուղ­վեն կու­սակ­ցա­կան կո­մի­սար­ներ, որ­տեղ կլի­նեն կա­ռա­վա­րու­թյան ղե­կա­վա­րի աչ­քերն ու ա­կանջ­նե­րը։
Թերևս կա­րող ենք փաս­տել, որ երբ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը մի փոքր ա­զատ­վի կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին գլ­խա­ցա­վան­քից, պե­տա­կան կա­ռա­վար­ման հա­մա­կարգ է բե­րե­լու քայ­լիստ­նե­րի երկ­րորդ-եր­րորդ շեր­տե­րին։ Եվ ե­թե ներ­կա պաշ­տո­նյա­նե­րը հա­մար­վում են Փա­շի­նյա­նի լա­վա­գույն կադ­րե­րը, ա­պա կա­րե­լի է պատ­կե­րաց­նել, թե ինչ ո­րակ կու­նե­նա պե­տա­կան հա­մա­կար­գը երկ­րորդ է­շե­լո­նի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րով հա­մալր­վե­լուց հե­տո։ Ա­մեն դեպ­քում Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը ան­հան­գս­տա­նա­լու տեղ ու­նի։ Նրա դիր­քե­րը բա­վա­կա­նին թու­լա­ցել են։ Եվ խն­դի­րը ոչ միայն այն է, որ Փա­շի­նյանն այդ­պես էլ չկա­րո­ղա­ցավ իր հա­մար ստեղ­ծել ի­րա­կան սո­ցիա­լա­կան, ու­ժա­յին, տն­տե­սա­կան, ար­տա­քին քա­ղա­քա­կան հե­նա­րան­ներ, այլև սկ­սեց կորց­նել իր հե­նա­րան­նե­րը հան­րու­թյան, նաև պո­ղոս­նե­րի շր­ջա­նում։
Այս ի­րա­վի­ճակն ու ճգ­նա­ժա­մի դեմ պայ­քա­րե­լու ան­կա­րո­ղու­թյու­նը լավ հնա­րա­վո­րու­թյուն են ստեղ­ծում քա­ղա­քա­կան ընդ­դի­մու­թյան հա­մար։ Տես­նում ենք, որ սուր մար­տեր են ըն­թա­նում մի կող­մից Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի և Ար­թուր Վա­նե­ցյա­նի միջև, մյուս կող­մից դրա­նում ներ­քաշ­վում է նաև Վա­տի­կա­նում նախ­կին դես­պան Մի­քա­յել Մի­նա­սյա­նը, ո­րը պար­բե­րա­բար իր տե­սաու­ղերձ­նե­րում սկ­սել է բա­ցա­հայ­տում­ներ ա­նել ո­րոշ ստ­վե­րա­յին գործարք­նե­րի շուրջ։ Սա բա­վա­կա­նին հուժ­կու հար­ված է Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նին, ո­րը ներ­կա­յա­նում է որ­պես մի մարդ, ո­րը գոր­ծար­քի չի գնում ոչ մե­կի և ոչ մի հար­ցի շուրջ, կո­ռուպ­ցիո­ներ­նե­րի հետ ոչ մի բա­նակ­ցու­թյան չի նս­տում։ Բայց ա­րի ու տես, որ Մի­քա­յել Մի­նա­սյա­նը բա­ցա­հայ­տում է, որ ան­ձամբ ի­րեն է ա­ռա­ջար­կել Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան ինչ-ինչ սխե­մա­ներ։ Եվ սա այն­քան ցա­վա­լի հար­ված է, որ մինչ օրս էլ վար­չա­պե­տը չի հեր­քում այն, ինչ ա­սել է նախ ԱԱԾ նախ­կին պետ Ար­թուր Վա­նե­ցյա­նը, հե­տո նաև՝ Մի­քա­յել Մի­նա­սյա­նը։ Հա­վա­նա­բար հաս­կա­նում է, որ հեր­քու­մը շատ ա­վե­լի վատ հետևանք­ներ կա­րող է ու­նե­նալ‚ քա­նի որ չի բա­ցառ­վում, որ և Վա­նե­ցյա­նը, և Մի­նա­սյանն ու­նեն ի­րենց խոս­քե­րի ա­պա­ցույց­նե­րը։ ՈՒս­տի Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը գե­րա­դա­սում է խո­սել ա­մեն ին­չի մա­սին, ընդ­հուպ մինչև գեր­ցա­վոտ կո­մու­նալ վճար­նե­րի, Լավ­րո­վի հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րի մա­սին, բայց ոչ եր­բեք ի­րեն ա­ռա­ջադր­ված մե­ղադ­րան­քի։
Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի և ընդ­դի­մա­դիր ու­ժե­րի պայ­քարն այժմ մտել է կոմպ­րո­մա­տա­յին փուլ, որ­տեղ ակն­հայ­տո­րեն վար­չա­պե­տի դիր­քե­րը թույլ են։ Նման կոմպ­րո­մատ­նե­րից ու ար­գել­ված թե­մա­նե­րից է ծխա­խո­տի մաք­սա­նեն­գու­թյան հար­ցը, ո­րը ռու­սա­կան աղ­բյուր­նե­րը կա­պե­ցին Փա­շի­նյա­նի ըն­տա­նի­քի հետ՝ որ­պես գլ­խա­վոր գոր­ծող անձ այս սխե­մա­յում նշե­լով երկ­րի թիվ մեկ ա­ներ­ձագ Հրա­չյա Հա­կո­բյա­նին։ Սա էլ բա­վա­կա­նին զգա­յուն հարց է, ո­րով ռու­սա­կան կող­մը մեծ ճն­շում է բա­նեց­նում, միա­ժա­մա­նակ կոտ­րում է ան­կա­շառ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի մա­սին ա­ռաս­պե­լը։ ՈՒ պա­տա­հա­կան չէ, որ այս թե­մա­յի վրա տա­բու է դր­ված։ Սա­կայն կան հզոր ու­ժեր, ո­րոնք խա­ղար­կե­լու են այս թե­ման։ Ընդ ո­րում, ակն­հայտ է, որ դրանք ոչ միայն ներ­քա­ղա­քա­կան, այլև ար­տա­քին քա­ղա­քա­կան ու­ժեր են։ Որ­քան էլ Փա­շի­նյա­նը փոր­ձի իր կու­սա­կից­նե­րի մի­ջո­ցով փո­ղո­ցա­յին ծե­ծեր կազ­մա­կեր­պել, այլ թե­մա­ներ շր­ջա­նա­ռու­թյան մեջ գցել՝ շե­ղե­լու հա­մար, ի­րա­կա­նում բա­վա­կան է մի փոքր ցան­կու­թյուն, որ­պես­զի ծխա­խո­տա­յին այս պատ­մու­թյու­նը միշտ թեժ պահ­վի։ Ի վեր­ջո, Փա­շի­նյա­նը չգի­տի, թե ռուս­նե­րը մինչև ուր կտա­նեն այս գոր­ծը ու մինչև ուր կխո­րա­նան։ Ե­թե ներ­քին քա­ղա­քա­կան հար­թա­կում նա կա­րող է պայ­մա­նա­վոր­վել տար­բեր բևեռ­նե­րի հետ, ար­տա­քին խա­ղա­ցո­ղի, այն էլ ռուս­նե­րի հետ պարզ չէ, թե զար­գա­ցում­ներն ինչ հան­գր­վան կու­նե­նան։
Այս­պի­սով՝ կա­րող ենք փաս­տել, որ ա­ռա­ջի­կա գոր­ծըն­թաց­նե­րը բա­վա­կա­նին հե­տաքր­քիր հու­նով են ըն­թա­նա­լու։ ՈՒ ա­մե­նա­կարևո­րը՝ այդ ա­մենը տե­ղի է ու­նե­նա­լու բա­վա­կա­նին ծանր սո­ցիալ-տն­տե­սա­կան ֆո­նի վրա, ինչն էլ ա­վե­լի է բար­դաց­նե­լու իշ­խա­նու­թյան վի­ճա­կը։
Ա­րամ Վ. ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆ
Դիտվել է՝ 4223

Մեկնաբանություններ