ԱՄՆ-ի նախագահ Ջո Բայդենը հայտարարել է, որ ուկրաինական զորքերի հարձակումը Կուրսկի շրջանում Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինին իսկական երկընտրանքի առաջ է կանգնեցնում. սա տեղի ունեցողի վերաբերյալ ամերիկացի առաջնորդի առաջին պաշտոնական մեկնաբանությունն է։ «Մենք անմիջական, մշտական կապի մեջ ենք ուկրաինացիների հետ։ Սա այն ամենն է, ինչ ես կարող եմ ասել դրա մասին, քանի դեռ հարձակումը շարունակվում է», - ըստ Ֆրանսպրես գործակալության՝ հայտարարել է Բայդենը:               
 

Կո­ռուպ­ցիան ամ­բող­ջո­վին տե­ղա­փո­խել են իշ­խա­նու­թ­յան վե­րին՝ հա­սա­րա­կու­թ­յան կող­մից չն­կատ­վող և չվե­րահսկ­վող ա­տ­յան­ներ

Կո­ռուպ­ցիան ամ­բող­ջո­վին տե­ղա­փո­խել են իշ­խա­նու­թ­յան վե­րին՝ հա­սա­րա­կու­թ­յան կող­մից չն­կատ­վող և չվե­րահսկ­վող ա­տ­յան­ներ
06.12.2019 | 00:24
Վա­ղուց գաղտ­նիք չէ, որ հա­յաս­տա­նյան գոր­ծող վար­չախմ­բի և ան­ձամբ վար­չա­պետ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի քա­ղա­քա­կան ռե­պեր­տուա­րի ա­ռանց­քում, այս­պես կոչ­ված, հա­մա­կար­գա­յին կո­ռուպ­ցիա­յի դեմ պայ­քա­րի թե­ման է: Ան­ցած ա­միս­նե­րի ըն­թաց­քում տար­բեր ամ­բիոն­նե­րից ան­գամ վար­չա­պե­տի մա­կար­դա­կով բազ­միցս հայ­տա­րար­վել է, որ Հա­յաս­տա­նում հա­մա­կար­գա­յին կո­ռուպ­ցիան այլևս ան­ցյա­լում է: Հատ­կան­շա­կան է, որ գոր­ծող իշ­խա­նու­թյան զի­նա­նո­ցում հա­կա­կո­ռուպ­ցիոն ուղ­ղու­թյու­նը մե­նաշ­նորհ­նե­րի դեմ պայ­քա­րի հետ մեկ­տեղ այ­սօր­վա իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի լավ աշ­խա­տան­քի ու հա­մա­կար­գը փո­խե­լուն ուղղ­ված քայ­լե­րի հիմ­նա­կան փաս­տարկն է, այն դեպ­քում, երբ ընդ­դի­մա­խոս­նե­րը մատ­նա­ցույց էին ա­նում նոր իշ­խա­նու­թյան բազ­մա­թիվ բաց­թո­ղում­ներն ու թե­րու­թյուն­նե­րը:
Սո­վո­րա­բար հան­րա­յին բա­նա­վե­ճերն ա­վարտ­վում էին «ա­յո, մենք ան­փորձ ենք և թե­րու­թյուն­ներ ու­նենք, բայց, ի տար­բե­րու­թյուն նա­խորդ­նե­րի, հա­մա­կար­գա­յին կո­ռուպ­ցիա­յի մեջ թա­թախ­ված չենք» ար­տա­հայ­տու­թյամբ: Դրան ան­մի­ջա­պես հետևում էր այն, թե իբր յու­րա­քան­չյուր քն­նա­դա­տու­թյան հետևում պետք է ո­րո­նել «լա­փա­ման­նե­րից զրկ­ված կո­ռուպ­ցիո­ներ­նե­րին»: Պետք է նկա­տել, որ այդ փաս­տարկ­նե­րը մինչ վեր­ջերս բա­վա­կա­նին ան­խա­փան էին ներ­գոր­ծում հան­րա­յին տրա­մադ­րու­թյուն­նե­րի վրա՝ հա­մա­պա­տաս­խան հան­րա­յին կար­ծիք ձևա­վո­րե­լով և փաս­տա­ցի զի­նա­թա­փե­լով այ­սօր­վա իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի ընդ­դի­մա­խոս­նե­րին: Այս պա­րա­գա­յում վար­չա­խումբն ա­ռա­վել քան ցա­վա­գին է ըն­կա­լում վեր­ջին օ­րե­րին ի հայտ ե­կող կո­ռուպ­ցիոն բա­ցա­հայտ դրսևո­րում­նե­րի դեպ­քե­րը, ո­րոնք առ­նչ­վում են ան­մի­ջա­կա­նո­րեն իշ­խա­նու­թյան վեր­նա­խա­վի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի կամ նրանց մտե­րիմ­նե­րի հետ:
Առ­հա­սա­րակ, ե­թե վեր­լու­ծում ենք կո­ռուպ­ցիոն հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րը, ա­պա պետք է ա­ռանձ­նաց­նենք ե­րեք հիմ­նա­կան ուղ­ղու­թյուն`
1. ֆի­նան­սա­կան մի­ջոց­նե­րի շարժ ներքևից վերև, ո­րին կա­րող են ներգ­րավ­ված լի­նել նաև երկ­րի ա­մե­նա­բարձ­րաս­տի­ճան պաշ­տո­նյա­նե­րը‚
2. պե­տա­կան գնում­նե­րի հա­մա­կար­գում փո­ղե­րի լվա­ցում, «ատ­կատ­ներ» կամ հո­վա­նա­վոր­չու­թյուն‚
3. մի­ջազ­գա­յին, պե­տա­կան և վար­կա­տու տա­րաբ­նույթ դրա­մաշ­նորհ­ներ‚ ո­րոնք ուղղ­վում են փաս­տա­ցի իշ­խա­նու­թյան են­թա­կա­յու­թյան տակ գտն­վող հա­սա­րա­կա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյուն­նե­րին:
Ա­ռա­ջին ուղ­ղու­թյու­նը, այն է՝ կեն­ցա­ղա­յին տե­սա­նե­լի կո­ռուպ­ցիոն դրսևո­րում­ներ, որ շորթ­վող գու­մարն ա­մե­նա­ցածր օ­ղակ­նե­րից պետք է հասց­վի բուր­գի գա­գա­թին, ա­ռայժմ Հա­յաս­տա­նում սա­ռեց­ված է և ըն­դա­մե­նը ար­տա­հայտ­վում է, այս­պես կոչ­ված, «մանր փախց­նո­ցիի» տես­քով: Միևնույն ժա­մա­նակ ար­դեն ան­ժխ­տե­լի փաստ է, որ իշ­խա­նու­թյան վե­րին օ­ղակ­նե­րում կո­ռուպ­ցիա­յի այս տե­սա­կը փոր­ձում են փոխ­հա­տու­ցել գաղտ­նի և բա­ցա­հայտ պարգևատ­րում­նե­րով, պե­տա­կան մի­ջոց­նե­րից օգտ­վե­լու ար­տո­նու­թյուն­նե­րով: Վար­չա­պե­տի և նրա ըն­տա­նի­քի պա­րա­գա­յում խոսքն ան­գամ ցպա­հանջ ռե­ժի­մի մա­սին է: Ա­վե­լի ցածր տրա­մա­չա­փի պաշ­տո­նյա­նե­րը, թե­պետ ա­վե­լի հա­մեստ են ի­րենց ցան­կու­թյուն­նե­րի մեջ, սա­կայն նույն­պես չեն խոր­շում օգտ­վել ըն­ձեռ­ված, հա­մե­մա­տա­բար օ­րի­նա­կան հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րից: Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, կեն­ցա­ղա­յին մա­կար­դա­կից կո­ռուպ­ցիոն երևույթ­նե­րի իս­պառ բա­ցա­կա­յու­թյու­նը և նախ­կին իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նի հա­մե­մատ ակն­հայտ դրա­կան պատ­կե­րը թույլ են տա­լիս գոր­ծող իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին ա­մե­նու­րեք‚ այդ թվում նաև մի­ջազ­գա­յին ա­տյան­նե­րում թմբ­կա­հա­րել Հա­յաս­տա­նում հա­մա­կարգ­ված կո­ռուպ­ցիա­յի իբր հաղ­թա­հար­ման մա­սին:
Երկ­րորդ ուղ­ղու­թյու­նը, ո­րը կապ­վում է պե­տա­կան գնում­նե­րի հա­մա­կար­գի հետ, վեր­ջին ա­միս­նե­րին գրե­թե բա­ցա­հայտ վե­րած­վել է հա­մա­կար­գա­յին կո­ռուպ­ցիա­յի և հո­վա­նա­վոր­չու­թյան հար­թա­կի: Թե­պետ եր­կար ժա­մա­նակ երևույ­թը քո­ղարկ­ված էր, այ­նու­հան­դերձ, աս­տի­ճա­նա­բար սկ­սեց սիս­տե­մա­տիկ բնույթ կրել, խոս­քը‚ այս­պես կոչ­ված, «մեկ ան­ձից» ի­րա­կա­նաց­վող գնում­նե­րի մա­սին է: Սո­վո­րա­բար այդ գնում­նե­րը բա­վա­կա­նին պատ­կա­ռե­լի ծա­վա­լի են և ի­րա­կա­նաց­վում են իշ­խա­նու­թյան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի հետ փոխ­կա­պակց­ված կազ­մա­կեր­պու­թյուն­նե­րից: Այժմ կա­րե­լի է փաս­տել, որ նման երևույթ­նե­րը կրում են հա­մա­տա­րած բնույթ: Ընդ ո­րում, բա­վա­կա­նին ման­րա­մասն ին­ֆոր­մա­ցիա­ներ են հայ­տն­վում նաև մա­մու­լում՝ հենց իշ­խա­նու­թյան մեջ ե­ղած ան­ձանց շա­հե­րի բա­խում­նե­րի պատ­ճա­ռով: Ի լրումն այս ա­մե­նի, լր­ջա­գույն կո­ռուպ­ցիոն ռիս­կեր են առ­կա նաև նախ­կին իշ­խա­նու­թյան հետ փոխ­կա­պակց­ված գոր­ծա­րար­նե­րի, օ­լի­գարխ­նե­րի և նախ­կին բարձ­րաս­տի­ճան պաշ­տո­նյա­նե­րի հետ կնք­վող գոր­ծարք­նե­րի շուրջ: Այն գոր­ծարք­նե­րը‚ ո­րոնք ի­րա­կա­նաց­վում են «ա­զա­տու­թյուն վճա­րում­նե­րի դի­մաց» սխե­մա­յով‚ բա­ցար­ձա­կա­պես ստ­վե­րա­յին են, չեն կար­գա­վոր­վում որևէ օ­րեն­քով և բնա­կա­նա­բար ամ­բող­ջո­վին կո­ռուպ­ցիոն բնույթ են կրում: Ըստ էու­թյան, երկ­րորդ ուղ­ղու­թյու­նը թույլ է տվել կո­ռուպ­ցիան ամ­բող­ջո­վին տե­ղա­փո­խել իշ­խա­նու­թյան վե­րին՝ հա­սա­րա­կու­թյան կող­մից չն­կատ­վող և չվե­րահ­սկ­վող ա­տյան­ներ: Փոր­ձա­գետ­նե­րի դի­տարկ­մամբ, ընդ­հա­նուր առ­մամբ, «Նոր Հա­յաս­տա­նը» լիո­վին տե­ղայ­նաց­րել է զար­գա­ցած եր­կր­նե­րի հա­մա­կար­գա­յին կո­ռուպ­ցիա­յի բազ­մա­մյա չա­փա­նիշ­ներն ու փոր­ձը:
Եր­րորդ ուղ­ղու­թյու­նը, որն առ­նչ­վում է դրա­մաշ­նորհ­նե­րի օգ­տա­գործ­մա­նը, նույն­պես բա­վա­կա­նին հա­մա­կարգ­ված կո­ռուպ­ցիոն բա­ղադ­րիչ է նե­րա­ռում այ­սօր­վա իշ­խա­նա­կան հա­մա­կար­գում: Այն բա­վա­կա­նին ակ­տիվ կի­րառ­վում է հատ­կա­պես իշ­խա­նու­թյան այն թևի մոտ, որն ու­նի հա­սա­րա­կա­կան-քա­ղա­քա­ցիա­կան ծա­գում­նա­բա­նու­թյուն: Այ­սինքն, պե­տու­թյան խո­ղո­վա­կով ստաց­վող դրա­մաշ­նորհ­նե­րը սո­վո­րա­բար ուղղ­վում են այն հա­սա­րա­կա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյուն­նե­րին, ո­րոնք ան­մի­ջա­կա­նո­րեն կապ­ված են այս կամ այն բարձ­րաս­տի­ճան պաշ­տո­նյա­յի հետ: Ընդ ո­րում, խոս­քը ոչ միայն մի­ջազ­գա­յին գրանտ­նե­րի, այլև բյու­ջեից և տե­ղա­կան հիմ­նադ­րամ­նե­րից ստաց­վող դրա­մաշ­նորհ­նե­րի, այդ թվում նաև Ան­նա Հա­կո­բյա­նի վե­րահս­կո­ղու­թյան տակ գտն­վող հիմ­նադ­րամ­նե­րի մա­սին է: Այս ա­ռու­մով, պետք է ար­ձա­նագ­րել, որ ներ­կա իշ­խա­նու­թյուն­ներն ամ­բող­ջո­վին կրկ­նում են նախ­կին­նե­րի գոր­ծե­լաո­ճը‚ և թերևս ժա­մա­նա­կի հարց է, որ այս ա­մե­նի մա­սին տե­ղե­կու­թյու­նը հա­սու լի­նի հա­սա­րա­կու­թյան լայն զանգ­ված­նե­րին: Փոր­ձա­գետ­նե­րի կար­ծի­քով, վար­չա­պե­տի վար­կա­նի­շի անկ­ման և, դրան զու­գա­հեռ, նե­րիշ­խա­նա­կան միջ­խմ­բա­յին պայ­քա­րի սր­ման վե­րա­բե­րյալ բա­ցա­հայ­տում­նե­րը կկ­րեն ա­վե­լի զանգ­վա­ծա­յին և հա­ճա­խա­կի բնույթ:
Բա­ցի կո­ռուպ­ցիոն վե­րոն­շյալ ե­րեք ուղ­ղու­թյուն­նե­րից, այ­սօր­վա իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի օ­րոք նկա­տե­լի դե­րա­կա­տա­րում ու­նեն տար­բեր տն­տե­սա­կան խմ­բա­վո­րում­նե­րի շա­հե­րի լոբ­բինգն ու ա­ռաջ­խա­ղա­ցու­մը: Այս ա­ռու­մով ա­ռա­վել ակ­տիվ են բուք­մեյ­քե­րա­կան, բան­կա­յին, շի­նա­րա­րա­կան, դե­ղա­գոր­ծա­կան և հան­քար­դյու­նա­բե­րա­կան ո­լորտ­նե­րը: Ըստ փոր­ձա­գետ­նե­րի դի­տարկ­ման, բա­վա­կա­նին լուրջ գու­մար­ներ են ծախս­վում իշ­խա­նա­կան պատ­գա­մա­վոր­նե­րի և կա­ռա­վա­րու­թյան ան­դամ­նե­րի մի­ջո­ցով բիզ­նես շա­հե­րը լոբ­բինգ ա­նե­լու հա­մար:
Ինչ­պես ար­դեն նշել էինք‚ վեր­ջին շր­ջա­նի ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րը ի­րոք մատ­նան­շում են‚ որ նոր իշ­խա­նու­թյու­նը նույն­պես բա­վա­կան ա­րագ հար­մար­վեց «լավ ապ­րե­լու» ստան­դարտ­նե­րին‚ և ե­թե նախ­կին­նե­րին տա­րի­ներ էին պետք‚ որ­պես­զի գտ­նեին այդ լավ ապ­րե­լու հա­մար անհ­րա­ժեշտ ու­ղի­ներն ու մե­թոդ­նե­րը‚ ա­պա նո­րե­րից ո­մանց ըն­դա­մե­նը մեկ-մե­կու­կես տա­րի պա­հանջ­վեց։ Կա­մազ­նե­րի շուրջ ա­ռա­ջա­ցած սկան­դալ­նե­րը‚ փոխ­նա­խա­րար­նե­րի կո­ռուպ­ցիոն հե­տաք­րք­րու­թյուն­նե­րը‚ պո­տեն­ցիալ ներդ­րող­նե­րի նկատ­մամբ ընտ­րո­ղա­կան մո­տե­ցում­ներն ակն­հայ­տո­րեն վկա­յում են‚ որ սկ­սում է գոր­ծել հա­մա­կարգ։ Կամ ար­դյո՞ք կո­ռուպ­ցիոն առն­վազն լոբ­բիս­տա­կան ռիս­կեր չի պա­րու­նա­կում 10 մի­լիոն դրա­մով բա­նա­կից ա­զատ­վե­լու պատ­գա­մա­վո­րա­կան նա­խա­ձեռ­նու­թյու­նը։ Ի­հար­կե‚ դա միայն են­թադ­րու­թյուն­նե­րի ո­լոր­տից է‚ սա­կայն այ­նուա­մե­նայ­նիվ դժ­վար է պատ­կե­րաց­նել‚ որ ա­սենք ինչ-որ փոխ­նա­խա­րար կա­րող է կա­շառք վերց­նել հա­մա­կար­գում ինչ-ինչ հար­ցեր լու­ծե­լու դի­մաց և դրա­նում ներգ­րավ­ված չլի­նի առն­վազն ի­մա­ցու­թյան մա­կար­դա­կով վեր­ջի­նիս նա­խա­րա­րը կամ ա­վե­լի վե­րին օ­ղա­կի պաշ­տո­նյա։ Ինչ­պես իմ­քայ­լա­կան կար­կա­ռուն դեմ­քե­րից մե­կը՝ Ա­լեն Սի­մո­նյանն է ա­սում՝ «էդ քա­նի՞ գլ­խա­նի են»։
Ա­րամ Վ. ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆ
Դիտվել է՝ 7842

Մեկնաբանություններ