Կոնստանտը պետությունն է
27.09.2019 | 00:09
Հասարակական ցնցում չառաջացրեց լուրը, որ սեպտեմբերի 24-ին Շիրակի մարզի Բասեն գյուղում ինքնասպան է եղել 62-ամյա մի կին՝ հյուրասենյակի դռնից կախվելով: Հարազատներից բացի ու՞մ կարող է հետաքրքրել 62-ամյա կնոջ ողբերգությունը: Միջին վիճակագրական հայի, որ վերջ է տվել կյանքին՝ իր տանը: Հասարակական ցնցում էր նախկին ոստիկանապետ, ՆԳ նախարար Հայկ Հարությունյանի մահը՝ Բջնիի առանձնատանը: Ինչո՞վ են նույն օրվա երկու մահերը միմյանցից տարբերվում: Հարցը հռետորական է՝ մտածելու համար: Ձեզնից յուրաքանչյուրը 10 տարբերություն կարող է թվարկել, դա մակերեսային ընկալում է, իսկ խորքայի՞նը…
Բնականաբար՝ քննչական կոմիտեն քրեական գործ հարուցեց Հայկ Հարությունյանի մահվան կապակցությամբ, առգրավվեցին Բջնիի տան մուտքը տեսանկարահանող տեսախցիկները, տեսագրությունը զննվեց, պարզվեց՝ դեպքի նախորդ օրը որևէ մեկը, բացի առանձնատանը գտնվող երկու անձից, չի եկել: Դեպքի վայրի զննության ժամանակ հայտնաբերվել են արնանման հետքեր, վերցվել փորձանմուշներ, դիակի կողքին հայտնաբերվել են «կԾհ» տեսակի ատրճանակ և պարկուճ, հարցաքննվել են վկաները: Որքան տարօրինակ էր նախկին ոստիկանապետի մահը, նույնքան տարօրինակ են մահվան շուրջ ծավալվող իրադարձությունները:
Դեռ քչերը գիտեին՝ ինչ է եղել, շրջանառվեց լուրը, որ Հայկ Հարությունյանը մահից առաջ իր մոտ գտնվող անձին բողոքել էր Մարտի 1-ի գործով քննությունից, որ իր վրա ճնշում են գործադրում, ուզում են՝ նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի և ոստիկանության զորքերի հրամանատարի նախկին տեղակալ Գեղամ Պետրոսյանի դեմ ցուցմունք տա: Քննչական կոմիտեն հերքեց. վկան նման տեղեկություն չի հաղորդել՝ խոսակցությունը չի առնչվել Մարտի 1-ի գործին: Հարցաքննվեցին և իրենց աղբյուրները չբացահայտեցին լուրը հրապարակած Hayeli.am և Armlur.am կայքերի խմբագիրները:
Նախաքննական մարմնից իմացանք, որ Հայկ Հարությունյանը խմած է եղել: Քանի դեռ հետաքննությունը չի ավարտվել, ոչ ոք չի կարող ասել՝ սպանությու՞ն, թե՞ ինքնասպանություն է եղել: Գլխավոր դատախազ Արթուր Դավթյանը հայտարարեց, որ մեղադրող կողմը զրկվել է մարտիմեկյան գործի առանցքային վկաներից մեկին դատարանում հարցեր տալու հնարավորությունից: Հրապարակվել է նաև նրա ցուցմունքը, որ շատ հարցերում համարժեք չէ իրականությանը:
Մինչ ոմանք փորձում են Հայկ Հարությունյանի մահը ներկայացնել ինքնասպանության դրդում, ոմանք համարում են, որ մարտի 1-ի գլխավոր վկաներից մեկի մահը ձեռնտու է միայն գլխավոր մեղադրյալին՝ Ռոբերտ Քոչարյանին: Ոմանք էլ առաջադրում են վարկած, թե ինչ-որ մեկին կարող էր պետք լինել մահ, որի կասկածը գնալու էր Ռոբերտ Քոչարյանի ուղղությամբ: Այսինքն՝ կա երրորդ կողմ: Գուցե ոչ Հայաստանից:
Իհարկե, Հայկ Հարությունյանն առանցքային վկա էր, ու դատարանում նրա ցուցմունքները կարևոր էին. նա ուներ վկայի կարգավիճակ: Հայկ Հարությունյանն այն պաշտոնյաներից էր, որ աշխատանքի բերումով բազում գաղտնիքներ գիտեր, նրա բացահայտումները, եթե որոշեր խոսել, վտանգավոր կարող էին լինել շատերի համար: Հիմա բոլորը կենտրոնացել են Մարտի 1-ի վրա, բայց Հայկ Հարությունյանը առնչվել է կալանավայրերին, ոստիկանապետ էր 2000-ին, երբ Ռոբերտ Քոչարյանը ճնշեց Արկադի Վարդանյանի ընդդիմադիր շարժումը, երբ 2004-ի ապրիլի 12-ին արյունով ներկվեց Բաղրամյան պողոտան, ջարդուփշուր արվեցին ընդդիմադիր կուսակցությունների գրասենյակները, ու ձերբակալվեցին տասնյակ ընդդիմադիրներ: Շատերն են ասում, որ Հայկ Հարությունյանն այն մարդը չէր, որ ինքնասպան լիներ։ Հեռացածներից նա միակը չէ՝ տարիներ առաջ սրտի կաթվածից մահացավ Ռոբերտ Քոչարյանի անվտանգության ծառայության պետ Գրիգորի Սարկիսովը: Մի քանի տարի առաջ ծանր հիվանդությունից մահացավ ԱԱԾ պետ Գորիկ Հակոբյանը, հետո ծանր հիվանդությունից մահացավ Ազատության հրապարակում գործողության պատասխանատու Արմեն Երիցյանը, սպանվեց Գևորգ Մհերյանը: Ամիսներ առաջ ԱԱԾ նախկին տնօրեն Արթուր Վանեցյանը հայտարարեց, որ ԱԱԾ-ից անհետացել են կարևոր փաստաթղթեր, որոնք առնչվում են Մարտի 1-ի գործին: ՈՒ հիմա պետության գործն է դառնում վկաների անվտանգության ապահովումը:
Ճիշտ էր նախկին վարչապետ, «Հանրապետություն» կուսակցության նախագահ Արամ Սարգսյանը, որ Ֆեյսբուքում գրել էր. «Փաստորեն՝ Մարտի 1-ի ողբերգությունը շարունակվում է 11 տարի անց էլ»: Եվ ոչ ոք չարձանագրեց, որ այս օրերին երկրում չեն նախագահը, վարչապետը, Աժ նախագահը, որ ԱՄՆ-ում գտնվող վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը որևէ կերպ չարձագանքեց կատարվածին:
Վարչապետը ԱՄՆ-ում էր ու հանդիպումներ-ելույթների մեջ: Բուռն-հուզառատ, խոստումնառատ, անբովանդակ ելույթներ և ֆանտաստիկ հանդիպումներ՝ Հունաստանի, Ավստրալիայի, Կանադայի նախկին վարչապետերի, Կիպրոսի ու Չեխիայի նախագահների հետ: Ինչու՞ ֆանտաստիկ: Մեծագույն հարգանք ունենալով այդ երկրների հանդեպ, կարևորելով հանդիպումներում քննարկված հարցերն ու կայացված որոշումները, միանշանակ է, որ Հունաստանը, Ավստրալիան, Կանադան, Կիպրոսն ու Չեխիան այն պետությունները չեն, որ այսօր աշխարհաքաղաքական հարցերում կշիռ ու ազդեցություն ունեն: Այսինքն՝ Հայաստանն էլ երրորդական-չորրորդական երկրների կարգում է՝ վարչապետի հանդիպումների մակարդակից ելնելով, բացառությամբ ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարին հանդիպումը: Իսկ Հնդկաստանի վարչապետի հետ հանդիպումը հաստատում է՝ Նիկոլ Փաշինյանի քարտեզում Եվրոպա չկա: Ֆանտաստիկա է՝ այդքան գցել արտաքին քաղաքականության նշաձողը: Բայց կա առավել մեծ ֆանտաստիկա Նիկոլ Փաշինյանի ԱՄՆ այցի մեջ՝ ոչ նրան, ոչ հանդիպումներում նրան հարցեր տվողներին բնավ չեն հետաքրքրում հայ-ամերիկյան հարաբերությունները: Նույնն է, թե Նիկոլ Փաշինյանը ոչ թե ԱՄՆ-ում է, այլ, ասենք, Զիմբաբվեում: Սա տագնապի ազդանշան է, եթե, իհարկե, որևէ մեկին հետաքրքրում է Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը, ու գործում է օրինաչափությունը, որ արտաքին ու ներքին քաղաքականությունները միմյանց շարունակությունն են: Փոխարենը թվում է, որ Նիկոլ Փաշինյանը ԱՄՆ-ից շարունակում է ներքաղաքական պատերազմը «նախկին հանցավոր ռեժիմի» ու նախկին դարձած ներկաների դեմ: Նա գծել է իր Բերմուդյան եռանկյունին՝ լրատվամիջոցներ-դատարաններ-եկեղեցի, ու ԱՄՆ-ից շանթ ու որոտ է արձակում «կառավարության տակը քանդողների դեմ» խոստանալով «ծնկի բերել» բոլորին:
Փաստացի՝ սիրո ու համերաշխության հեղափոխության հետևանք դարձավ հասարակության երկու մասի բաժանումը՝ Նիկոլ Փաշինյանին անվերապահ նվիրվածներ, որ ուղղակի ու փոխաբերաբար անջատում են ուղեղը, և ծնկի եկածներ, որ միանշանակ թշնամիներ են՝ անկախ սեռից, տարիքից, մասնագիտությունից, նախկին-ներկա կարգավիճակից: Այսքանից հետո հայտարարել. «Մեր խնդիրը երկրում խորքային, բովանդակային, ինստիտուցիոնալ փոփոխություններ բերելն է, և մեր երկրի որակը, մեր երկրում կյանքի որակը, մեր երկրում ինստիտուտների աշխատանքի որակը փոխելը։ Սա մի ճանապարհ է, որտեղ կոմպրոմիսներ չեն լինելու», շատ երկիմաստ է հնչում։ Տեսականորեն ամեն ինչ ճիշտ է, գործնականում ստացվում է՝ ինչ կա: Եղածը շենշող չէ: Օրինակ՝ ինչո՞վ բացատրել, որ Վայոց ձորի մարզպետի խորհրդականը ծեծկռտուքի մեջ է մտնում Հայոց բանակի սպայի հետ, ու նա քանի օր է կոմայի մեջ է, և կյանքի շանսերը մեծ չեն: Հիմա Տրդատ Սարգսյանն աղոթում է Արա Մխիթարյանի ապաքինման համար՝ հազիվ թե մարդասիրությունից: Նիկոլ Փաշինյանի նշանակած մարզպետը՝ «թիմի» մարդը, նախ հոխորտում է, հետո հրաժարական տալիս: Եզակի դեպք չէ, երբ յուրայինները ամենաբարձր մակարդակով չեն արդարացնում վարչապետի ակնկալիքները: Ավելին՝ նրա ձեռքով ասպարեզ բերված, ուսադիրների աստղերն ավելացրած՝ փորձում են նրա դեմ հակակշիռ դառնալ՝ սեփական նախաձեռնությամբ, թե արտաքին դրդումով՝ էական չէ: Էական է, որ վարչապետը չի տիրապետում իրավիճակին ու անում է պատասխան ջղաձիգ քայլեր՝ ստանալով նույնքան ջղաձիգ պատասխաններ: Հեղափոխական փայլփլուն ցուցափեղկի հետևում ոչ միայն տգիտությունն է ու անփորձությունը, այլև՝ անփարատելի մեծամտությունը, որ իրենք ճիշտ են, ու իրենցից բացի բոլորը՝ սխալ ու մեղավոր: Տեղ-տեղ՝ դավաճան: Ժամանակն է դատարկ պաթետիկայից, ճռճռան ֆրազներից, բոլորեքյան սպառնալիքներից հրաժարվել ու նայել իրականության աչքերին: Իշխանությունը պետությունը չէ: Խորհրդարանական կառավարման համակարգով երկրներում կառավարությունները հաճախ են փոխվում: Երբ հնարավոր չէ կոալիցիա կազմել, արտահերթ ընտրություններ են լինում: Վերջին օրինակը Իսրայելը, որ այս տարի Կնեսետի երկու ընտրություն արեց, գուցե երրորդն էլ անի: Կամ՝ Մեծ Բրիտանիան, որ բրեկզիտի պատճառով արտահերթ ընտրությունների առաջ է կանգնած ու հերթական վարչապետի հրաժարականն է պահանջում: Կյանքը չի սկսվում ու ավարտվում կառավարության կազմավորումով: Կառավարությունը նպատակ չէ, միջոց է: Հայաստանում սա չեն ընկալում կամ ընկալում են իբրև կոնստանտ մեծություն՝ մի անգամ տրվեց, լինելու է ընդմիշտ: Իշխանությունները փոխվում են, պետությունը՝ կա: Կոնստանտը պետությունն է: Չի կարելի հանուն հեղափոխության ամեն ինչ ոտատակ տալ՝ հայտարարելով, թե ինստիտուցիոնալ բարեփոխումներ են: Նախ և առաջ պետք է հրապարակել այդ բարեփոխումների բովանդակությունը ու ստանալ հասարակության համաձայնությունը, ոչ թե հոխորտալ պատերով տալու, ծնկի բերելու թեմաներով ու բոլորի, արդեն նաև յուրայինների մեջ դավադիրներ ու դավաճաններ որոնել: Յուրայիններն էլ կարող են օտարանալ: Սա քաղաքական բայղուշություն չէ, պարզ պրագմատիզմ է: ՈՒ պրագմատիզմ է մնալու այնքան, քանի դեռ վարչապետն արբած է իր լեգիտիմությամբ ու մոռանում է, որ 2018-ի ընտրություններից առաջ էլ եղել են ժողովրդավարական ընտրություններ՝ 1999-ի մայիսի 31-ին, ու գերլեգիտիմ վարչապետ, որ նաև պետական կառավարման ու պատերազմի փորձ ուներ. միջազգային ասպարեզում անուրանալի հեղինակություն, որ երբ աշխատանքային այցով ԱՄՆ էր գնում, փոխնախագահին էր հանդիպում: Որ իր ամբողջ գործունեությամբ ՏԻՐՈՋ օրինակ էր ու միասնություն էր սերմանում, ոչ թե կասկածներ: Կառուցում էր, պաշտպանում ու սիրում էր երկիրն ու մարդկանց ու վարչապետությունը սկսել էր տնտեսական ներուժի գույքագրումից:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ.Գ. Կարծես աննկատ մնաց, որ սեպտեմբերի 23-ին շփման գծի հարավ-արևելյան հատվածում հակառակորդը դիվերսիոն ներթափանցման փորձ էր ձեռնարկել և չեզոք գոտում թողնելով մեկ սպանվածի` շպրտվել ելման դիրքեր: Որ Զոհրաբ Մնացականյանը Նյու Յորքում հանդիպեց ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահներին, Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Էլմար Մամեդյարովին, իսկ Նիկոլ Փաշինյանը հարցազրույց տվեց Fox LA-ին ու ՄԱԿ-ի ամբիոնից կրկնեց. «ԼՂ հակամարտության ցանկացած լուծում պետք է ընդունելի լինի Հայաստանի, Ղարաբաղի և Ադրբեջանի ժողովուրդների համար»: «Հայաստանը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հովանու ներքո բանակցությունների մասնակցելու փոխարեն ձգտում է ժամանակ շահել ադրբեջանական հողերի օկուպացիան ամրապնդելու համար»,- ասաց Էլմար Մամեդյարովը ԻՀԿ շրջանակում Ղարաբաղի հարցով խմբի նիստի ժամանակ ու տրտնջաց, որ ՀՀ վարչապետը «անպատասխանատու հայտարարություններ» է անում: «Այդպիսի հայտարարությունները վկայում են, որ Հայաստանի նոր իշխանությունները շարունակում են միջազգային իրավունքի նորմերի ու սկզբունքների խախտման քաղաքականությունը»: Ամեն ինչ անփոփոխ է՝ կողմերի միջև փոխըմբռնումը 0 է: Աննկատ մնաց, որ բաց Լարսը փաստացի ռուսական կողմից փակ է, թեև դա այլ խոսակցություն է՝ Պուտինի Հայաստան այցի թեմայով: Թախանձագին խնդրանք՝ պաշտոնապես ձևակերպեք, վերջապես, ՀՀ ազգային շահը: ՀՀ հպարտ քաղաքացիներն արժանի են այդ տարրական գիտելիքին:
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
.
.
-
Նիկոլն արգելել է իրեն նկարել Արարատների ֆոնին Ըստ մերձնիկոլական շրջապատից տարածվող լուրերի` կապիտուլյանտ ոչնչությունը հրահանգել է իր աշխատակազմի լուսանկարիչներին և օպերատորներին իրեն չպատկերել Արարատ լեռների ֆոնին:
-
Ասում են… Մի շարք երկրներում, ցավոք, նաև Հայաստանում մեծ խանդավառություն չկար այն հարցում, որ Ռուսաստանն ինչ-որ կերպ վերահսկեր Հայաստանով լոգիստիկ ճանապարհը Նախիջեւանի և Ադրբեջանի հիմնական տարածքի միջև։ Այստեղ, նախ և առաջ, Թուրքիայի շահն է
-
Ասում են… Ես հստակ ասել եմ՝ նյութական որևէ ակնկալիք, կլինի կազմակերպություն կամ անձ, եթե ինքը ներգրավված է այս շարժմանը, չի կարող ունենալ, սկսած ինձնից, փոխարենը՝ մենք բոլորս կստանանք Հայրենիք ու Պատիվ
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
-
Ասում են
Ադրբեջանը վերսկսել է պատերազմը Լեռնային Ղարաբաղի դեմ՝ գնդակոծելով խաղաղ բնակիչներին և քաղաքացիական ենթակառուցվածքները
-
Ասում են… Մենք առաջարկել ենք համաձայնության գալ Ադրբեջանի հետ այնպես, որ Քելբաջարն ու Լաչինը, նաև ամբողջ Ղարաբաղը, փաստացի մնան Հայաստանի իրավասության ներքո
-
Ասում են Ռուսաստանը գնահատում է Հայաստանի հետ կառուցողական հարաբերությունները, սակայն հնարավոր չէ համաձայնել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի թեզերի հետ՝ ռուս խաղաղապահների առաքելության ձախողման մասին:
Տարածաշրջանային
