Էրդողանը չի ցանկանում կորցնել Պուտինի քաղաքական վստահությունը

Թուրքիայի փոխվարչապետ Բեքիր Բոզդաղը հայտարարել է, որ իր երկիրը մտադիր չէ Մոսկվայի դեմ որևէ քայլ ձեռնարկել Սկրիպալի գործով: Նրա խոսքով` «նախկին գործակալի հետ կապված ճգնաժամը վերաբերում է Ռուսաստանի ու Մեծ Բրիտանիայի հարաբերություններին» և «նրանք պետք է իրար հետ հարցը լուծեն»: Իսկ Թուրքիան «լավ հարաբերություններ ունի Ռուսաստանի հետ»: Այս պատասխանն է ստացել բրիտանացի դեսպան Դոմինիկ Չիլկոտը Սոլսբերիի միջադեպում համերաշխություն դրսևորելու կոչին: «Եթե Թուրքիայի կառավարությունը ցանկանում է որևէ հրապարակային հայտարարություն անել կամ աջակցել դատապարտող գործողություններին ՆԱՏՕ-ում կամ ցանկացած այլ հարթակի վրա, օրինակ ՄԱԿ-ում, մենք, իհարկե, այդ քայլը կողջունենք»` ասել է Չիլկոտը:

Անկարան մինչ այդ էլ դեմ էր ԱՄՆ-ի ու ԵՄ-ի հակառուսական նոր պատժամիջոցներին: ԱԳ նախարար Մևլութ Չավուշօղլուն ասում էր` «այդ պատժամիջոցները վնասում են ազգային տնտեսությանը»: Թուրքիան չի ցանկանում «ջրասույզ լինել» փոխադարձ պատժամիջոցների շրջապտույտում, որ օգտագործում են ԱՄՆ-ն ու ԵՄ-ը ՌԴ-ի դեմ` ընդգծում էր Չավուշօղլուն: Այդ պատճառով Անկարան «հետևողականորեն կողմ է այդ հարցում բոլոր շահագրգիռ կողմերի երկխոսության»: Գնահատելու համար Թուրքիայի այդ քայլի նշանակությունը, բավարար է հիշել, որ Մեծ Բրիտանիան Գերմանիայից հետո Անկարայի երկրորդ առևտրական գործընկերն է: Բայց կա և քաղաքական ու աշխարհաքաղաքական լուրջ բաղադրիչ: Երկու երկրների նախագահները հավասարապես, բայց տարբեր պատճառներով, ենթարկվում են Արևմուտքի աննախադեպ տեղեկատվական-քաղաքական հարձակմանը: Նրանք ունեն կարևոր ընդհանրություն` ինչպես քանիցս եղել է պատմության մեջ, Թուրքիան ու Ռուսաստանը միաժամանակ սկսել են մոդեռնացումը: Թուրքիայի Milli Gazete-ը գրում է, որ երբ 2001-ի նոյեմբերի 16-ին 2 երկրները ստորագրեցին «Թուրքիայի Հանրապետության ու Ռուսաստանի Դաշնության համագործակցության գործողությունների ծրագիրը Եվրասիայում` երկկողմ համագործակցությունից բազմակողմ գործընկերություն», պարզ դարձավ, որ «այդ համաձայնագրի կատարումը սկսեց աստիճանաբար ձախողել ամերիկյան ծրագրերը Միջին Ասիա-Կովկաս-Սև ծով առանցքի շուրջ», իսկ հետագայում «ցույց տվեց իր ազդեցությունը Մերձավոր Արևելքում, նախ և առաջ` Սիրիայում»:

Milli Gazete-ի կարծիքով` «ԱՄՆ-ի ջախջախիչ պարտությունների հիմքում Իրաքում ու Սիրիայում հենց այս փաստաթուղթն է»: Ճիշտ է` հետո բազում իրադարձություններ եղան` Անկարայի ներգրավվելն արաբական գարնան մեջ, սիրիական ճգնաժամը, ԻՊ-ը, թուրքերը խփեցին ռուսական ինքնաթիռը, ՌԴ դեսպանի սպանությունը, դժվար հաշտությունը: Վերջապես` 2016-ի հուլիսի 15-ին հեղաշրջման փորձը Թուրքիայում, երբ Մոսկվան աջակցեց Անկարային, մինչդեռ ՆԱՏՕ-ի նրա դաշնակիցները սպասողական դիրքում էին: Թուրք շատ փորձագետներ հիմա բացահայտ գրում են, որ երկրում իրավիճակն ապակայունացնելու փորձերի հետևում արևմտյան հատուկ ծառայություններին էին, ներառյալ` բրիտանական: «Ամեն անգամ, երբ խոսվում է թուրք-ռուսական որևէ քաղաքականության մասին` հակառակ ատլանտյան կամ անգլոսաքսոնական աշխարհի, Թուրքիան ու թուրքական քաղաքական կյանքը ուղղակի կամ անուղղակի դրսի միջամտությանն էին ենթարկվում,- գրում է Milli Gazete-ն:- Այդ միջամտությունը կատարվում էր նամակի միջոցով, կամ գործի էին դրվում տանկերը, քաղաքական գործիչների մահապատիժները, չբացահատված սպանությունները»:

Բացի դրանից` սիրիական ճգնաժամի զարգացման ընթացքում, ինչպես ասում էր Անվտանգության ազգային խորհրդի գլխավոր քարտուղար Թունջեր Կալինչը, Անկարան «նվազագույն օգնություն չստացավ ԵՄ-ից ու ՆԱՏՕ-ից: Պետք է գտնել այնպիսի բանաձև, որ ներառի ՌԴ-ն ու Իրանը»: Դա տեղի ունեցավ սիրիական ուղղությամբ, երբ 3 երկրներ` Մոսկվան, Անկարան, Թեհրանը, ձգտում են իրականացնել Աստանայի պայմանավորվածությունները: Իսկ Վաշինգտոնը չի հրաժարվում սիրիացի քրդերին աջակցությունից, որ նվազագույնի է հանգեցնում ամերիկացիների ձգտումները խախտել «Թուրքիայի ու Ռուսաստանի հավասարակշռությունը մրցակցության կամ թշնամանքի կողմը, երբ նշված է ամերիկաթուրքական հարաբերությունների խզման խորքը և ուրվագծված են արևմտյան ազդեցության սահմանները այդ երկրի վրա»:

Արևմուտքի հետ համերաշխության դրսևորումից Անկարայի հրաժարվելը թուրքերի աչքում ընդգծում է, որ իշխանությունը վարում է ինքնուրույն արտաքին քաղաքականություն, երբ երկրում հակաարևմտյան տրամադրությունների վերելք է, իսկ Էրդողանը հույսեր է կապում ազգայնականների հետ առաջիկա նախագահական ընտրություններում: Միաժամանակ` նախագահը հավատարիմ է ՌԴ նախագահի հետ ալյանսին: Թուրքիան հասկանում է, որ Արևմուտքը դեռ պատրաստ չէ իրեն զոհաբերել ու վտանգել ՆԱՏՕ-ի հարավ-արևելյան ուղղությունը: Բացի այդ` Անկարան, չլինելով ԵՄ անդամ, պարտավոր չէ հետևել հակառուսական պատժամիջոցներին, երբ ՆԱՏՕ-ն լռում է: Թեպետ բրիտանացի փորձագետ Սայմոն ՈՒոլդմանը իսրայելական Haaretz-ում գրում է. «Թուրքիայի ու Արևմուտքի ռազմավարական շահերը տրամագծորեն հակառակ ուղղություններ ունեն»: Թուրքիայի ռազմաօդային պաշտպանության պաշտոնաթող գեներալ-մայոր Բեյազետ Քարատաշը կարծում է, որ «ԱՄՆ-ը այլևս գերտերություն չէ ռեսուրսների տեսակետից կոնվենցիոնալ զինատեսակների ոլորտում»:

Այսինքն` ամերիկացիները «ստիպված են կոալիցիաներ ստեղծել, որ ռազմական միջամտություն իրականացնեն Աֆղանստանում, Իրաքում, Սիրիայում կամ աշխարհի որևէ այլ կետում»: Բոլոր դեպքերում Անկարան իր քայլն արել է` ցույց տալով, որ այս պահին պատրաստ չէ կորցնել Ռուսաստանի քաղաքական վստահությունը: Դա հարգանք է հարուցում:
Ստանիսլավ ՏԱՐԱՍՈՎ, REGNUM

Հ.Գ. Այո, «մեծ հարգանք» է հարուցում, հատկապես երբ ՆԱՏՕ-ն ևս ռուս դիվանագետների է արտաքսում՝ ի պատասխան Սկրիպալների թունավորման: Ենս Ստոլտենբերգը 7 դիվանագետի է արտաքսելու ռուսական առաքելությունից և մերժելու է ևս 3-ի հավատարմագրումը՝ 30-հոգանոց ռուսական առաքելությունը հասցնելով 20-ի: Իսկ Էրդողանը Վառնայում բանակցում է Տուսկի հետ` ԵՄ անդամակցության հարցով: Բազմավեկտոր ու հարգարժան Էրդողանը, որ Վառնա գնալուց առաջ Անկարայում ասում էր, որ Բրյուսելից պահանջելու է ավարտին հասցնել վիզային ռեժիմի ազատականացումն ու ակտիվացնել անդամակցության բանակցությունները, ասում էր` «ԵՄ-ն պարտականությունները կատարելիս ի ցույց չի դնում նույն անկեղծությունն ու չեզոքությունը, ինչ նրանք տեսնում են թուրքական կողմից», ասում էր` «Թուրքիան արժանի է դառնալ ԵՄ լիիրավ ու հարգարժան անդամ»:

Իսկ Տուսկի հետ հանդիպումից հետո հայտարարում էր` «Հուսով եմ, որ անցյալում ենք թողել դժվարին հարաբերությունների փուլը և արդեն առաջին քայլն ենք արել վստահությունն ամրապնդելու ուղղությամբ», «Թուրքիան ժողովրդավարական երկիր է և պաշտպանում է մարդու իրավունքներն ու հիմնարար ազատությունները», «ԵՄ-ն մեծ սխալ կանի, եթե անտեսի Թուրքիային ընդարձակման ընթացքում: Անկարան անդամակցության շուրջ բանակցություններ է վարում 1963-ից, հիմա 2018-ն է, բայց մենք դեռ մնում ենք թեկնածու երկիր»: Նաև` Անկարան պայքարում է ահաբեկիչների դեմ և այդ պայքարը դադարեցնելու մտադրություն չունի.«Մեր պայքարը նպաստում է ոչ միայն Թուրքիայի և Սիրիայի, այլև ողջ Եվրոպայի անվտանգությանը: Եվ այսպիսի զգայուն հարցում մենք անհարկի քննադատության փոխարեն լուրջ աջակցություն ենք ակնկալում»: Այսինքն` քրդերին կոտորելը բխում է Եվրոպայի անվտանգությունից: Դեմագոգիան Էրդողանի ձեռքում կատարյալ զենք է: Եվ դա գիտեն Պուտինն ու Ռոհանին: Պարզապես հիմա նրանց շահերից է բխում այդ զենքով կրակել:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ