Մոսկվայի համար նոր լուծումների ժամանակն է

Հրապարակվել է ԵԱՀԿ-ի 2017-ի հաշվետվությունը, որտեղ որոշակի տեղ ունի ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցիչ Անջեյ Կասպրշիկի աշխատանքը Լեռնային Ղարաբաղի կոնֆլիկտի առնչությամբ: Վերջերս ԵԱՀԿ Մշտական խորհրդի նիստում ևս մեկ տարով երկարացվեց Կասպրշիկի մանդատը, որի համաձայն նա ոչ միայն ներկայացնում է գործող նախագահին Լեռնային Ղարաբաղի կոնֆլիկտին վերաբերող հարցերում, այլև կոչված է նպաստել կոնֆլիկտի երկարաժամկետ խաղաղ կարգավորմանը և մասնակցում է ԵԱՀԿ դիտորդական առաքելություններին, որ պարբերաբար անցկացվում են տարածաշրջանում, այդ թվում` Ադրբեջանի ու Հայաստանի պաշտոնական դեմքերի հետ: Անջեյ Կասպրշիկը եվրոպացի ամենատեղեկացված մասնագետն է Հարավային Կովկասի հարցերով, թեպետ երբեք հայտարարություններ կամ գնահատականներ չի անում իր անունից:

«Կասպրշիկի գրասենյակն ակտիվ նպաստել է ԵԱՀԿ գործող նախագահի և Մինսկի խմբի համանախագահների աշխատանքին խաղաղ գործընթացն առաջ մղելու և բռնության ցանկացած բռնկումներին անհապաղ արձագանքելու ապահովման մեջ,- ասվում է հաշվետվության մեջ:- 2017-ին Կասպրշիկը կոնֆլիկտի կողմերի համաձայնությամբ շարունակել է վստահության միջոցների ամրապնդման ճանապարհների որոնումը»: Բացի այդ` 2017-ին կողմերի աջակցությամբ անձնական ներկայացուցիչն ու նրա թիմը 24 մշտադիտարկում են անցկացրել` 6-ը հայ-ադրբեջանական սահմանին, 18-ը` շփման գծում: ԵԱՀԿ բարձրամակարդակ ծրագրման խմբի ներկայացուցիչները 4 անգամ այցելել են տարածաշրջան: Կասպրշիկը իր թիմի գործունեությունը այսպես է տեսնում. «ՈՒզում եմ ընդգծել, որ հայ և ադրբեջանական զորքերի շփման գծում անցկացված մշտադիտարկումները ուսումնասիրություն կամ խաղաղապահ գործողություն չեն, մշտադիտարկումներն ընդամենը տեղեկություն են տալիս ընդհանուր իրավիճակի մասին: Մենք կշարունակենք մշտադիտարկումները»: Այսինքն` հասկանալ իրավիճակը տեղում: Կարելի է միայն պատկերացնել, թե քանի հատոր են մշտադիտարկումների պատմության ընթացքում կազմված արձանագրությունները, որ գաղտնիության պատճառով հասանելի չեն փորձագետներին: Ինչպես` բուն բանակցային գործընթացը:

2017-ին ԵԱՀԿ գործունեությունը ղարաբաղյան ուղղությամբ կարելի է հաջողված համարել` հաջողվել է կանխել կոնֆլիկտի տարածաշրջանային պատերազմի վերածվելը, որ 2016-ին չստացվեց: ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի միջնորդությամբ կոնֆլիկտի կողմերը տարբեր մակարդակներով բանակցել են: Բայց մինչև հիմա չի հաջողվում իրականացնել Վիեննայում ու Սանկտ Պետերբուրգում ձեռք բերված համաձայնությունները շփման գծում վերահսկողության համակարգերի ու միջազգային դիտորդների տեղակայման մասին, որ կապված է Կասպրշիկի գրասենյակի ընդլայնման հետ: Բաքուն շարունակում է մերժել սահմանային միջադեպերի հետաքննության մեխանիզմների ներդրման գաղափարը և չի հոգնում մեղադրել Երևանին շփման գծում լարվածությունը «սրելու» մեջ: Կասպրշիկի մանդատի ընդլայնումը Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Էլմար Մամեդյարովը ինքնատիպ մեկնաբանեց, «Մենք դեմ չենք մանդատի ընդլայնմանը, բայց նախ հայկական զորքերը պետք է դուրս բերվեն Ադրբեջանի օկուպացված տարածքներից»: Այսինքն` սայլը ձիուց առաջ են դնում: Բանակցային գործընթացի առաջընթացը փաստացի արգելակված է: Բաքվից հաճախակի են լսվում կոնֆլիկտի ուժային լուծման հայտարարություններ, որ որոշակի տրամաբանություն ունեն: 2016-ի ապրիլյան պատերազմից հետո կարգավորման գործընթացում անձամբ ներգրավվեց ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը, բայց երբ կոնֆլիկտի կողմերը հետ քաշվեցին ձեռքբերված պայմանավորվածություններից, նա ևս մի կողմ քաշվեց, իսկ Մինսկի խմբի համանախագահներ ԱՄՆ-ն ու Ֆրանսիան էստաֆետը չվերցրին:

Փաստորեն` ուժային շանտաժի միջոցով Ադրբեջանը նպատակ ունի վերադառնալ քաղաքականության ՙբարձրագույն լիգա»: Բայց Վաշինգտոնի ու Փարիզի համար Լեռնային Ղարաբաղի կոնֆլիկտը մնում է հեռավոր աշխարհաքաղաքական ծայրամաս: ԱՄՆ նախագահի նախկին խորհրդական Պոլ Գոբլի կարծիքով` այս փուլում «արտաքին խաղացողներն ավելի շատ ձգտում են կանխել կոնֆլիկտի բռնկումը, քան կարգավորել»: Իրավիճակը հազիվ թե փոխի նույնիսկ Բաքվի հնարավոր շրջադարձը դեպի Արևմուտք կամ ավելի շատ հակվածությունը Թուրքիայի կողմը, որ Գոբլի խոսքով «արդեն Կովկասում օգտագործել է իր լիմիտը ՆԱՏՕ-ում և առաջիկայում չի վերականգնի իր դիրքը»: Իհարկե, ԵԱՀԿ-ն կշարունակի աշխատել ղարաբաղյան ուղղությամբ, գրել հաշվետվություններ կոնֆլիկտի գոտու իրավիճակի մասին և գուցե ինչ-որ նոր առաջարկություններ կանի: Բայց իրավիճակն անփոփոխ կմնա ու նույնիսկ կվատանա, եթե կոնֆլիկտի կողմերը չպահպանեն կարևոր սկզբունքները` բարենպաստ պայմանների ստեղծումը կոնֆլիկտի բացառապես խաղաղ կարգավորման, վստահության մթնոլորտի ստեղծումը բանակցային գործընթացը հեշտացնելու համար և լարումը ավելացնող հայտարարություններից ու գործողություններից խուսափելը: Խոսքը հիմնարար սկզբունքների մասին է, որ առաջարկում է ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը:

Իսկ Մոսկվան, իբրև ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի ու ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի անդամ, մտադիր չէ իր դեղատոմսերը փաթաթել Լեռնային Ղարաբաղի կոնֆլիկտի լուծմանը: ՌԴ նախագահը ապրիլյան պատերազմից հետո ասաց. «Մոսկվան պատրաստ է աջակցել կոնֆլիկտի կողմերի առաջարկած ցանկացած տարբերակի»: Ավելին` Պուտինը կարծում է, որ փոխզիջումը «նախատեսում է առավելագույն հավասարակշռություն տարածքային ամբողջականության և ազգերի ինքնորոշման սկզբունքների միջև», անհրաժեշտ է «պայմանավորվածություն, որի դեպքում կողմերից ոչ մեկը չի լինի ոչ հաղթած, ոչ պարտված, զիջումները լինեն փոխադարձ, կողմերի օգուտները պարզ լինեն և Ադրբեջանի, և Հայաստանի հասարակական կարծիքի համար»: Բայց որքան գործընթացը երկարում է, այնքան ավելանում է վստահությունը, որ «սովետական» ստատուս քվոն տարածաշրջան չի վերադառնա: Իրադարձությունների զարգացումը Հարավային Կովկասում ու Մերձավոր Արևելքում կարող է Մոսկվային պարտադրել փոխել գործողությունների ռազմավարությունն ու մարտավարությունը: Եվ` բացառապես իր ազգային շահերից ելնելով: Առանց փոխզիջումների որոնման, որ ձեռնտու է միայն Ադրբեջանին ու Հայաստանին:
Ստանիսլավ ՏԱՐԱՍՈՎ, REGNUM

Հ.Գ. Եվ ո՞րն է Ռուսաստանի ազգային շահը տարածաշրջանում:
1. Արևմուտքի բացարձակ դուրսմղումը տարածաշրջանից: Հաշվի առնելով Վրաստանի հնարավոր անդամակցումը ՆԱՏՕ-ին, Վրաստանի հետ սահմանին պաշտպանական համակարգերի տեղակայումը:
2. Ադրբեջանի անդամակցումը ԵԱՏՄ-ին` տնտեսական տարածքի ընդլայնման ու ռեսուրսների օգտագործման համար:
3. Լեռնային Ղարաբաղի հարցի լուծումը` Ստեփանակերտի ենթակայությամբ Մոսկվային` ՙՈչ քեզ, ոչ էլ քեզ» սկզբունքով և այնտեղ ռուս խաղաղապահների տեղակայումը:
4. Անհրաժեշտության դեպքում իշխանափոխություն Ադրբեջանում, եթե Ալիևը դիմադրի ռուսական ծրագրերին:
5. Թուրքիայի հեռացումը ՆԱՏՕ-ից և միացումը ՀԱՊԿ անվտանգության համակարգին, հետևաբար` հայ-թուրքական սահմանի բացումը:
6. Իրանի հետ պայմանավորվածությունը Ռուսաստանի քայլերի նկատմամբ չեզոքություն պահպանելու վերաբերյալ` ինչ-որ զիջումների դիմաց:
7. Չի բացառվում սահմանների վերանայում որևէ պետության օգտին:
Մենք պատրա՞ստ ենք այս փոփոխություններին, թե՞, այնուամենայնիվ, ինքնիշխան պետություն ենք:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ