Ապրելով իսլամական երկրում` քրիստոնյաներն ավելի սերտորեն են կապված եկեղեցուն, քրիստոնեական հավատքին: Եկեղեցին նրանց համար միայն աղոթավայր չէ: Այստեղ համայնքի ներկայացուցիչներն իրենց պաշտպանված են զգում: Եկեղեցին նրանց երկրորդ տունն է: ԱՄԷ-ում եկեղեցիների անմիջական հարևանությամբ մզկիթներ են կառուցված: Բարձրախոսներից հնչող նամազի ձայնով երկիրն իր հավատքը բոլորին պարտադրելու արդյունավետ ձև է մտածել: Քրիստոնյաներին բարկացնում է այս փաստը, բայց դրա դեմ ոչինչ չեն կարող անել: Մի անգամ տեսա, թե ինչպես է մի արաբ քրիստոնյա կին նամազի պահին փակում երեխայի ականջները: Բարկության անկեղծ պոռթկում էր: Բայց միայն երեխայի ականջները փակելով հնարավոր չէ նրան իսկական քրիստոնյա մեծացնել: Սա գիտակցելով` ԱՄԷ-ի բոլոր քրիստոնյա համայնքների ուշադրությունը սևեռված է հատկապես երեխաների քրիստոնեական դաստիարակության վրա: Եկեղեցիները կազմակերպում են երեխաների համար եկեղեցուն կից ճամբարներ, հոգևոր կրթության դասընթացներ, աստվածաշնչյան ընթերցումներ, որոշ քրիստոնեական համայնքներ ունեն եկեղեցուն կից դպրոցներ: Մանկուց նրանք մասնակցում են պատարագներին: Պատարագների ժամանակ նկատած որոշ երևույթներ մեծ տպավորություն են գործել ինձ վրա. խոնարհաբար բոլորը ծառայում են եկեղեցուն, աղոթում են ոչ թե ուրիշներին ցուցադրելու, այլ իրենց հոգեկան բավարարվածության համար, աղոթում են ինքնամոռաց: Տեսել եմ բազմաթիվ հավատացյալների, ովքեր ծնկաչոք են մոտենում խորանին, ոտաբոբիկ, հատակը համբուրելով: Ժամերով համբերատար հերթ են կանգնում սրբերի նկարներին կամ արձաններին հպվելու համար: Բացի տարբեր քրիստոնեական համայնքների եկեղեցիներ այցելելուց, ես նաև այցելում եմ երկու շաբաթը մեկ անգամ հայ համայնքի համար մատուցվող պատարագներին, որոնք տեղի են ունենում Աբու Դաբիի Սբ. Նիկողայոս եկեղեցում: Հայկական եկեղեցին դեռ կառուցվում է: Այստեղ այլ է, գուցե մենք` հայերս, այս առումով ավելի «զուսպ ենք»: Պատարագներն էլ ոչ միշտ են մարդաշատ: Ամեն անգամ ներկաները միմյանց հարցնում են պատճառը և այդպես էլ պատասխան չեն գտնում: Բայց հույս ունեն, որ երբ պատրաստ լինի Աբու Դաբիի հայկական եկեղեցին, համայնքն ավելի ակտիվ կմասնակցի պատարագներին: Աբու Դաբիում քրիստոնեական բազմաթիվ համայնքներից ցանկանում եմ առանձնացնել կաթոլիկ համայնքը, որի կենտրոնը Սբ.Հովսեփ մայր տաճարն է: Հայ համայնքի ներկայացուցիչներն էլ են հաճախ այցելում այս եկեղեցի: Սբ.Հովսեփ եկեղեցին հիմնադրվել է 1962 թ. Աբու Դաբիի այդ ժամանակաշրջանի ղեկավար շեյխ Շաքբութի նվիրած հողատարածքի վրա, որը գտնվում էր այժմյան Կորնիշ փողոցում: 1981 թ. եկեղեցին տեղափոխվել է Աբու Դաբիի «Եկեղեցիների շրջան», իսկ 1983-ին դարձել մայր տաճար: Նույն շրջանում` Սբ. Հովսեփ մայր տաճարի հարևանությամբ է գտնվում նաև Սբ. Նիկողայոս եկեղեցին: Մայր տաճարին հատկացված է մեծ տարածք, որտեղ տաճարին պատկանող բազմաթիվ շինություններ կան` Սբ. Հովսեփ եկեղեցին, Սբ. Հովսեփ հնդկական դպրոցը, հոգևորականների կացարանները, կենցաղային նպատակներով գործածվող կառույցները, գրասենյակները, դահլիճները, Տիրամորը նվիրված աղոթատեղին: Մայր տաճարի բակը միշտ մարդաշատ է` դպրոցականներ, ծնողներ, եկեղեցու այցելուներ: Մարդիկ կարող են գալ զբոսնելու, ծանոթներին հանդիպելու: Այս միջավայրն ավելի է մտերմացրել համայնքի ներկայացուցիչներին անկախ ազգային պատկանելությունից: 2009 թ. տվյալներով, եկեղեցական համայնքն ունի 100000 անդամ ավելի քան 100 ազգությունից: Մայր տաճարը պատկանում է կաթոլիկ եկեղեցու Հարավային Արաբիայի թեմին, որի առաջնորդը 2005-ից եպիսկոպոս Փոլ Հինդերն է: Նրա իրավասությունները տարածվում են Օմանի, Եմենի, ԱՄԷ-ի վրա: Մեկ անգամ եմ առիթ ունեցել ներկա գտնվելու նրա մատուցած պատարագին: Սակայն հաճախ եմ այցելում Սբ. Հովսեփ մայր տաճար: Այստեղ ծանոթացել եմ հնդիկների, ֆիլիպինցիների, արաբների, իսպանախոսների, ֆրանսախոսների համայնքների հետ, նրանց հրավերով մասնակցել իրենց լեզուներով մատուցվող պատարագներին: Ի դեպ, պատարագները մատուցվում են տարբեր լեզուներով, այդ թվում` արաբերեն (արաբական երկրներ), թագանլոգ կամ ֆիլիպիներեն (Ֆիլիպինների պաշտոնական լեզուն), մալայալամ (Հնդկաստանի Կերալա նահանգի, Լաքշադվիպ և Պանդիչերի բնակավայրերի լեզուն), ուրդու (Պակիստանի և Հնդկաստանի լեզուներից), կոնկանի (հնդկական լեզու, որ խոսվում է Գոա, Կառնատակ, Մահարաշտրա բնակավայրերում և Կերալա նահանգի մի մասում), թամիլերեն (խոսվում է Հնդկաստանում, Մալայզիայում, Սինգապուրում), ֆրանսերեն (խոսվում է Ֆրանսիայում, Կանադայում, Բելգիայում, Մոնակոյում, որոշ աֆրիկյան երկրներում), անգլերեն, որին տիրապետում է ԱՄէ եկող գրեթե ամեն մարդ: Իմ նոր ծանոթներն ինձ պատմում էին սբ. Անտոնիոսի, սբ. Շարբելի, սբ. Ռիտայի, սբ. Հովսեփի հրաշագործությունների մասին, որոնց մեծադիր պատկերները զարդարում են մայր տաճարի պատերը: Նաև խորհուրդ էին տալիս ուխտ անել նրանց` վստահեցնելով, որ անպայման կկատարվի:
Լավ կլիներ, որ մենք էլ նույն եռանդով և հետևողականությամբ բոլորին ծանոթացնեինք Հայ առաքելական եկեղեցուն: Շատերն այստեղ չգիտեն Հայաստանի ու հայերի, Հայ առաքելական եկեղեցու մասին, նաև այն մասին, որ հայերն առաջինն են քրիստոնեությունն ընդունել իբրև պետական կրոն: Այս ուղղությամբ պետք է մեծ աշխատանք տարվի:
Վերադառնալով Սբ. Հովսեփ մայր տաճարին` ավելացնենք, որ այն բավական ակտիվ է դարձնում համայնքի ներկայացուցիչների կյանքը` նրանց ներգրավելով տարբեր միջոցառումների կազմակերպական աշխատանքներում: Վերջին ուշագրավ միջոցառումը Աբու Դաբիում անցկացվող «Կաթոլիկ երիտասարդների երկրորդ կոնֆերանսն» էր, որին կարող էին մասնակցել 15-35 տարեկան հավատացյալներն առանց սեռային սահմանափակման: Այս տարվա կարգախոսն էր` «Նրա համար, ով հավատում է, անհնար ոչինչ չկա» (Մարկոս 9:23): Կոնֆերանսի կազմակերպիչների ուղերձում ասվում էր. «Օման, Քաթար, Քուվեյթ, Բահրեյն, ԱՄԷ, եկեք բոլորս միավորվենք համընդհանուր եկեղեցու ներքո, որը կաթոլիկ եկեղեցին է: Երեք օր կտրվելով դժվարին առօրյայից` դուք կհայտնվեք խնդության, աղոթքի, երաժշտության աշխարհում` անկախ լեզվից, ազգությունից»: Կոնֆերանսի ծրագրում ներառված էին դասախոսություններ, գործնական աշխատանքներ, երաժշտական կատարումներ: Բանախոսներն էին Մաթթ Ֆրադը (Ավստրալիա), Ստան Ֆորտունան (CFR), Մայքլ Սսենֆուման (Մասակայի հռոմեական կաթոլիկ եկեղեցի, ՈՒգանդա), Ջորջ Անտոնի Տոլենտինո Գաբրիելը (Ֆիլիպիններ, «Ֆիշ» ամսագրի խմբագիր և Հովվապետական ռադիոյի և հեռուստաֆոնդի գեղարվեստական տնօրեն): Միջոցառումները եզրափակվեցին «Rejoyce» համերգով: Համերգին ելույթ էին ունենում կաթոլիկ հոգևոր երաժիշտներ. «Անավիմ բենդը»` ՈՒգանդայից, հանրաճանաչ ռեփեր քահանա հայր Ստան Ֆորտունան և Հնդկաստանից Ալֆոնս Ժոզեֆը: Համերգի կազմակերպիչներն էին տեղական «Մասթեր պլան» և «Հիսուսի լույսը» խմբերը:
Համասփյուռ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ
ԱՄԷ-ում մեր հատուկ թղթակից