Միշել Ուելբեկ. Դեռ երբեք մահն այդքան աննկատ չի եղել, ինչպես հիմա

France Inter ռադիոկայանը մայիսի 4-ին իր կայքում զետեղել է Միշել Ուելբեկի նամակը: Ժան Պոլ Սարտրի ու Ալբեր Կամյուի ժամանակներից ամենահայտնի ֆրանսիացի գրողը նկարագրում է իրականությունը COVID-19-ի պանդեմիայից ու կարանտինից հետո:
«Պետք է ընդունել՝ վերջին շաբաթներին ուղարկված էլեկտրոնային նամակների մեծ մասը առաջին հերթին կոչված էին ստուգել, որ զրուցակիցը ողջ է ու մահամերձ չէ»՝ այսպես է սկսում նամակն Ուելբեկը: Եվ երբ նամակի հեղինակը համոզվում է հասցեատիրոջ լավ ինքնազգացողության մեջ, խոսակցությունը տեղափոխվում է այլ՝ ավելի հետաքրքիր հուն, որ կապ չունի համաճարակի հետ: Դա իրադարձությունների անխուսափելի զարգացում է, որովհետև կորոնավիրուսն ինքնին ձանձրալի է: COVID-19-ին Ուելբեկն անվանում «բանալ վիրուս»՝ լղոզված հատկանիշներով ու առանց որակների:
«Կարանտինից հետո մենք չենք արթնանալու նոր աշխարհում: Աշխարհը լինելու է նույնը, միայն ավելի վատը»՝ գրում է Ուելբեկը: Նա կես վայրկյան իսկ չի հավատում հայտարարություններին, որ իբր «ոչինչ նախկինը չի լինելու»: «Հակառակը՝ ամեն ինչ լինելու է ինչպես առաջ: Նույնիսկ այս համաճարակի ընթացքը ապեցուցիչ նորմայի շրջանակներում է»՝ գտնում է նա: Զարմանալի ու նոր ոչինչ չկա, որ Ֆրանսիան սանիտարական ճգնաժամն ավելի լավ է հաղթահարում Իսպանիայից ու Իտալիայից, բայց վատ՝ Գերմանիայից: Պանդեմիան պարզապես նորից հիշեցրեց հայտնի փաստը՝ Արևմուտքը չի կարող հավերժ մնալ ամենահարուստը, զարգացածը, անխոցելին:

Համաճարակի գլխավոր հետևանքը ֆրանսիական գրականության enfant terrible-ը համարում է հասարակության մեջ արդեն տեղի ունեցող գործընթացների մեծ մասի արագացումը: Գլխավորը մարդկանց անձնական շփումների կրճատումն է: Վերջին տասնամյակների բոլոր տեխնոլոգիական նվաճումները՝ սոցիալական ցանցերից և հեռահար աշխատանքի ծրագրերից մինչև խանութում գնումների համար անշփում վճարումները հանգեցրել են մարդկանց միմյանց հետ ավելի ու ավելի քիչ փոխգործակցությանը. «Կորոնավիրուսի համաճարակը հիանալի առիթ է աջակցել խորթացման այդ միտումին, որ խփում է մարդկային հարաբերություններին»:

Միշել Ուելբեկը բանավիճում է նրանց հետ, որ պնդում են, թե իբր հասարակությունը համաճարակի ժամանակ վերջապես հիշեց մահվան գոյության մասին և զգաց մշտական ներկայությունը: Թեպետ Ֆրանսիայում արդեն 25000 մարդ է վախճանվել COVID-19-ով վարակվելու հետևանքով, «դեռ երբեք մահն այդքան աննկատ չի եղել, ինչպես հիմա»: Նա հիշեցնում է, որ տարեցների տների բնակիչները մեռնում են մենակության մեջ, և այդ մասին ոչ ոք էլ չի իմանում: «Համաճարակի զոհերը մահերի ամենօրյա վիճակագրության մեջ եզակի են»՝ գրում է Ուելբեկը: Փոխարենը տարիքը սկսել է կարևոր դեր խաղալ պանդեմիայի ժամանակ: «Մինչև ո՞ր տարիքը կարելի է բուժել ու վերակենդանացնել: 70, 75, 80 տարեկա՞ն»: Այս դատողությունները կախված են յուրաքանչյուր կոնկրետ շրջանից, «համենայն դեպս՝ առաջ մենք երբեք ստիպված չենք եղել այդքան հանգիստ լկտիությամբ հայտարարել, որ մարդկանց կյանքերը միատեսակ նշանակություն չունեն»: Ուելբեկը հիշում է ֆրանսիացի մեկ այլ հայտնի հեղինակի՝ Ֆրեդերիկ Բեգբեդերի խոսքերը: Բեգբեդերը մեկնաբանելով՝ ինչպես է կարանտինն ազդել իր կենսակերպի վրա, նշել է, որ գրողի առօրյայում առանձնապես փոփոխություններ չեն եղել՝ գրողի սոցիալական շփումներն առանց այդ էլ սահմանափակ են, նա ապրում է գրքերի շրջապատում: Միշել Ուելբեկը համաձայն է, բայց լրացումով՝ կենսակերպը քիչ է փոխվում, բայց ստեղծագործել չորս պատերի մեջ գործնականում հնարավոր չէ: «Փորձել գրել, եթե չկա հնարավորություն օրվա մեջ մի քանի ժամ շարունակ զբոսնել, հակացուցված է՝ կուտակված նյարդային լարումը ելք չի գտնում, մտքերն ու կերպարները շարունակում է հիվանդագին պտտվել դժբախտ հեղինակի գլխում, որ արագ դառնում է նյարդային, երբեմն էլ խելքը թռցնում է»՝ բացատրում է Ուելբեկը՝ գրասեղանի առաջ ծնվում են գաղափարները, իսկ զբոսանքը նպաստում է գաղափարների կոնֆլիկտի լուծմանը: Վերջապես՝ Ուելբեկը կասկածում է, որ համաճարակը նոր գրքերի պատճառ կդառնա, ինչպես ժանտախտը՝ որովհետև ի տարբերություն ժանտախտի՝ COVID-19-ից դարակազմիկ փոփոխություններ պետք չէ սպասել:
RFI

Հ.Գ. Միշել Թոմաս Ուելբեքը ծնվել է 1958-ին՝ 20-րդ դարի կեսերին ու իր վեպերով, բանաստեղծություններով, էսսեներով ավելի շատ 20-րդ դարում է, թեպետ առաջին գիրքը հրապարակել է 1994-ին՝ «Ինչ էլ որ լինի»: Նա նաև դերասան է, կինոռեժիսոր, երգիչ՝ դա Ֆրանսիայում անխուսափելի է: Երկրորդ գիրքը՝ Atomised-ը, 1998-ին նրան բերեց միջազգային ճանաչում: Վերջին վեպը՝ Serotonin- ը լույս է տեսել 2019-ին: Ուելբեքի իրականությունը 20-րդ դարինն է ոչ այն պատճառով, որ նա չի սիրում ու չի հասկանում 21-րդ դարը, պարզապես 20-րդ դարից են նրա ընթերցողները, գաղափարներն ու կերպարները: Մենք բոլորս ենք սկսվում մեր ծննդյան օրից: Գրողների ծննդյան օրը նրանց ժամանակն է: Եվ ամենայն հավանականությամբ՝ Միշել Ուելբեկը չի սխալվում, որ COVID-19-ը չի փոխի կյանքը, COVID-19-ը փոխում է աշխարհը, իսկ մարդկանց զգացողությունը՝ ոչ: COVID-19-ը հայելի է դրել բոլորիս առաջ, որ տեսնենք մեր ստեղծած իրականությունը: Եթե կարողանանք:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ