Ես տեսել եմ քո արցունքները ու լսել եմ քո ծիծաղը
ՎԱԶԳԵՆ ՍԱՐԳՍՅԱՆԻՆ
Կարոտել էինք քեզ, ու՝ գալիս էինք, բայց փող չունեինք: Երկուսով էլ, այդպես էր ստացվել: Էջմիածնից էինք գալիս, մոմեր էինք վառել, ես նորից մեխվել-մնացել էի Մայր տաճարի միայն ինձ հայտնի կետում, որտեղ կանգնած էի 1999-ի հոկտեմբերի 27-ին, երբ նորընտիր Ամենայն Հայոց կաթողիկոսին դեղին մի թղթի կտոր փոխանցեցին… Ու նա լաց եղավ: Անթաքույց արցունքներով, որ երևի ինքն էլ չէր զգում: Կարոտել էինք քեզ, ու՝ գալիս էինք, բայց չէինք կարող առանց ծաղիկ: Պարզապես չէինք կարող ձեռնունայն քեզ մոտ գալ: Ու՝ եկանք մի մեծ փնջով՝ դաշտային ծաղիկների՝ Էջմիածնից Եռաբլուր բոլոր ծաղիկները այդ օրը ես քաղեցի: Ու երբ հասանք քեզ, դու մեզ դիմավորեցիր քո վարար ծիծաղով, որ երկուսս էլ լսեցինք՜ Այդին Մորիկյանն ու ես: Ու դա չէր կարող պատրանք լինել:
Տարիների մեջ սկսել եմ հասկանալ քեզ, տարիների հետ սկսել եմ դու-ով դիմել, տարիներ անց՝ ծնունդդ շնորհավոր՝ քեզ հետ ու առանց քեզ: Տարիների հետ նաև սովորություն է դարձել զրուցելը՝ երեքով՝ դուք՝ այդտեղից, ես՝ այստեղից: Ու եթե որևէ մեկը երբևէ լսեր… Մեր խելագար-խելահեղ զրույցները, երբ ես սովորաբար լռում եմ, իսկ դուք խոսում:
Իսկ այսօր՝ ծնունդդ շնորհավոր:
Այդինն ասում է, որ կյանքը զրուցակցի փնտրտուք է: Չգիտեմ, գուցե, մենախոսության համար ոչինչ չես որոնում: Որոնումներն իրենց ժամանակն ունեն, իսկ հետո գալիս է ժամանակ, երբ ուզում ես ապրել գտածներիդ հետ, բայց ստացվում է՝ կորցրածներիդ:
Քեզ կորցրեց առաջինը երկիրդ, հետո՝ ընտանիքդ: Առաջինը երկիրդ, որովհետև ընտանիքդ միշտ էլ գալիս էր հետո, երբ քո կյանքում ավարտվում էր պետությունը: Բայց ավարտվու՞մ էր պետությունը քո կյանքում երբևէ: Չէ: Ես, որ տեսել եմ քո արցունքները ու լսել եմ քո ծիծաղը, միշտ պահում էի տարածությունը քո ու իմ միջև, թեպետ առաջին օրից դու ինձ դու-ով ես դիմել, և աշխատանքային ու պաշտոնական հանդիպումների ու այցերի մեջ միշտ ունեցել եմ իմ մի քանի րոպեն, երբ ես ձայնագրիչն էի միացնում, իսկ դու անջատում էիր ու սկսում խոսել…
Քեզ կորցրեց պետությունը, ու մինչև հիմա դա չի գիտակցել: Քեզ կորցրեց ժողովուրդը, որ վախից ուզում էր քեզ մոռանալ: Քեզ կորցրեց ժամանակը, ու դու չհասցիր մեկ հազարերորդականն անել այն ամենի, որ ծրագրել էիր ու սկսել: Քեզ կորցրեց գրականությունը, որ բառ առ բառ քեզնից պատմություններ էր ուզում, իսկ դու ստիպված էիր բառերի կոկորդը կտրել ու սիրտդ տալ 18 տարեկաններին, որ տղամարդ էին դառնում քո ստեղծած բանակում՝ զինվոր դառնալուց առաջ: Դու այնպես էիր պատմում Հայաստանի ազգային բանակի տանկերի ու կործանիչների մասին, որ ինձ թվում էր՝ կյանքիս կեսը տանկիստ եմ եղել, մյուս կեսը՝ օդաչու:
Քեզ կորցրին ընկերներդ, որ քո մեջ միայն հովանավոր էին փնտրել, իսկ հետո նոր հովանավորներ գտան:
Քեզ չկորցրեց պատմությունը, որ քայլ առ քայլ հետևիցդ էր ընկած 40 տարի, իսկ արդեն 21 տարի միացել է քեզ: Քեզ չկորցրին հարազատներդ, որ միշտ տանը մի ափսե ավելի ճաշ ունեն, եթե հանկարծ տուն մտնես, որ երբեք քեզ բացակա չեն զգացել:
Եվ, ուրեմն, ծնունդդ շնորհավոր, այնտեղ, որտեղ դու ես, արդեն այնքան ընկերներ ու հարազատներ ունես, որ մենակությունը մնացել է մեզ, իսկ դու քո լույսերի մեջ ես:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ.Գ. Ու թեկուզ ծննդյան օրով չեն դառնացնում, պիտի ասեմ՝ ներիր նրանց, որ դավաճանեցին քեզ նախկինում, ու ներիր նրանց, որ… դավաճանում են այսօր: Նրանք մեղավոր չեն, մեղավորը վախն է, որ ապրում է նրանց սրտերում, ովքեր աշխարհը սիրել չգիտեն, բայց ուզում են իշխել: Ու ինձ էլ ներիր, որ ներել չգիտեմ:
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
-
Ասում են Ռուսաստանի նախագահ Պուտինը Զանգեզուրի միջանցքի մասին ոչ մի նոր բան չի ասել Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո, որն ավարտվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ։ Միևնույն ժամանակ, հայտնի չէ, թե այս հարցում Հայաստանը, Ադրբեջանը, Իրանը, Ռուսաստանն ու Թուրքիան ինչպես են «ընտելանալու» միմյանց:
-
Ասում են… Ռուսաստանի տարածքին հեռահար ճշգրիտ զենքերով հարվածներ հասցնելու հնարավորություն ՈՒկրաինայի ԶՈՒ-ն չունի, հետևաբար, եթե հայտարարվում է, որ ՈՒկրաինային թույլատրվում է նման հարվածներ հասցնել, ապա դա նշանակում է, որ ՆԱՏՕ-ն ուղիղ մտնում է կոնֆլիկտի մեջ Ռուսաստանի հետ
-
Ասում են… Վլադիմիր Պուտինի այցն Ադրբեջան պատմական իրադարձություն էր, քանի որ այն նշանավորեց Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի գլխավոր դաշնակցի փոփոխությունը։ Ավելի քան 30 տարի Հայաստանն այդպիսի դաշնակից էր, բայց հիմա որոշել է անցնել Արևմուտքի կողմը՝ ներառյալ Ֆրանսիան, ԵՄ-ը և ԱՄՆ-ը
-
Նիկոլն արգելել է իրեն նկարել Արարատների ֆոնին Ըստ մերձնիկոլական շրջապատից տարածվող լուրերի` կապիտուլյանտ ոչնչությունը հրահանգել է իր աշխատակազմի լուսանկարիչներին և օպերատորներին իրեն չպատկերել Արարատ լեռների ֆոնին:
-
Ասում են… Մի շարք երկրներում, ցավոք, նաև Հայաստանում մեծ խանդավառություն չկար այն հարցում, որ Ռուսաստանն ինչ-որ կերպ վերահսկեր Հայաստանով լոգիստիկ ճանապարհը Նախիջեւանի և Ադրբեջանի հիմնական տարածքի միջև։ Այստեղ, նախ և առաջ, Թուրքիայի շահն է
-
Ասում են… Ես հստակ ասել եմ՝ նյութական որևէ ակնկալիք, կլինի կազմակերպություն կամ անձ, եթե ինքը ներգրավված է այս շարժմանը, չի կարող ունենալ, սկսած ինձնից, փոխարենը՝ մենք բոլորս կստանանք Հայրենիք ու Պատիվ
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
Տարածաշրջանային
