«Մի կողմից` մրցակցություն կստեղծվի, մյուս կողմից` խնդիրը կլուծվի»

«ՈՒզում էինք, որ լավ ստացվի, ստացվեց ինչպես միշտ»,- այս տարբերակով է գործում անշարժ գույքի շուկայում չափագրման գործընթացի ազատականացումը։ 2012-ին իրականացված բարեփոխումների արդյունքում անշարժ գույքի չափագրումը սկսեցին իրականացնել մասնավոր ընկերություններ, սակայն պարզվեց, որ ավելի լավ էր հին տարբերակը։ «Մասնավորը խելքից դուրս գներ է ուզում»,- նշում են շատ քաղաքացիներ և չեն սխալվում։ Պարզվում է, վերջիններս մատուցվող ծառայությունների համար սահմանել են հետևյալ գնացուցակը. բազմաբնակարան շենքերի բնակարանների չափագրում` 15000-25000, տնամերձ հողամասերի չափագրում մինչև 1000 քմ` 25000-30000, մինչև 1000 քմ տնամերձ հողամասերի և մինչև 100 քմ մակերեսով շենք-շինության չափագրում` 50000-60000, մինչև 1 հա արտադրական, հասարակական և գյուղատնտեսական նշանակության հողամասերի չափագրում մինչև 80000 դրամ և սահմանված մակերեսից ավելի հողամասերի, տարածքների, շենք-շինությունների չափագրումը կատարվում է պայմանագրային հիմունքներով։ Այս թվերն ինքնին կարող են սոցիալական դժգոհության ալիք բարձրացնել, բայց այդ վտանգը փորձում է կանխել անշարժ գույքի կադաստրի կոմիտեն։ «Գեոդեզիայի և քարտեզագրության» ՊՈԱԿ-ը այսուհետ ևս կիրականացնի չափագրման աշխատանքներ հաստատված միջինացված գներով, որոնք զիջում են վերը նշված գներին։ Այսուհետ մինչև 100 քմ մակերեսով շենք-շինության չափագրման գինը յուրաքանչյուր 1 քմ-ի համար կկազմի 100 դրամ, 100 քմ-ից ավելի մակերեսով շենք-շինության չափագրումը` 10000+100 քմ-ից ավելի յուրաքանչյուր 1 քմ` 150 դրամ, մինչև 1000 քմ չկառուցապատված տնամերձ հողամասի չափագրումը` 15000 դրամ, չկառուցապատված 1000 քմ-ից ավելի տնամերձ հողամասի չափագրումը 15000+1000 քմ-ից ավելի յուրաքանչյուր 1 քմ-ն` 15 դրամ, մինչև 1000 քմ տնամերձ հողամասերի և մինչև 100 քմ մակերեսով շենք-շինության չափագրումը մինչև 25000, մինչև 1 հա չկառուցապատված արտադրական, հասարակական և գյուղատնտեսական նշանակության հողամասի չափագրումը` 30000, 1 հա-ից ավելի մինչև 5 հա գյուղատնտեսական նշանակության հողամասի չափագրումը` 30000+1 հա-ից ավելի յուրաքանչյուր 1 հա` 20000 դրամ (ավելի մեծ հողատարածքի դեպքում գումարը կնվազի)։ Այս մոտեցումը, իհարկե, մասնավոր ընկերությունների սրտով չէ։ Նրանք համոզված են, որ այս քաղաքականությունը չի արդարացվի, քանի որ. «Մեր կարգախոսն է` թանկից էժանը չկա, և մենք այդ մասին ամենուր հայտարարում ենք»։ Ի՞նչ են մտածում այս հայտարարության մասին անշարժ գույքի և կադաստրի կոմիտեում` զրուցեցինք կոմիտեի նախագահի տեղակալ ԱՇՈՏ ՄՈՒՍԱՅԱՆԻ հետ։
-Մասնավոր հատվածի այդ կարգախոսին` աշխատաոճին, տեղյակ ենք։ Տարածված ձև է դարձել որոշ չափագրողների համար. նրանք քաղաքացիներին համոզում են, որ, բացի իրենցից, մեկ այլ ընկերություն քաշքշուկ է ստեղծելու, և բացի դա, իրենք կլուծեն նաև գույքի գրանցման հարցը, ինչն ուրիշները չեն կարող։ Միանգամից ասեմ, որ նման պնդումները միանշանակ խաբեություն են։ Կան հստակ սահմանված պարամետրեր, որոնցով պետք է կազմվեն գծագրերը։ Եթե այդ աշխատանքն արված է, ապա մեզ` կադաստրի և անշարժ գույքի կոմիտեին բոլորովին չի հետաքրքրում, թե որ ընկերությունն է չափագրել և գծագիր արել։ Մեզ համար կարևոր է, որ դրանք լինեն ստույգ, իրականացված սահմանված կարգով։ Այնպես որ, անկախ այն բանից, թե գծագրերը որ ընկերությունն է կազմել, գույքի գրանցման հետ ոչ մի չափագրող առնչություն չունի կատեգորիկ կերպով։ Մեր ստորաբաժանումները փակ են, և այդ շփումներն անհնար են։ Մեր ՊՈԱԿ-ի աշխատակիցները ևս իրականացնում են չափագրման աշխատանքներ և չեն կարող առնչվել գրանցման աշխատանքների հետ։
-Ամեն դեպքում, ինչո՞ւ մասնավոր ընկերությունների համար չափագրման որոշակի գին չսահմանեցիք, այլ որոշեցիք, որ չափագրման աշխատանքներն իրականացնի ձեր ՊՈԱԿ-ը։
-Եթե մենք փորձեինք գնային քաղաքականություն թելադրել մասնավոր ընկերություններին, ապա դա կհակասեր ազատ շուկայական քաղաքականությանը։ Քանի որ 2012-ից բարեփոխումների արդյունքում չափագրման աշխատանքները տրվեցին մասնավոր հատվածին, այս մեկ տարում ի հայտ եկան քաղաքացիների դժգոհություններ վերջիններիս սահմանած գներից։ Հաշվի առնելով մեր քաղաքացիներից ստացված բազմաթիվ դժգոհությունները, փորձեցինք խնդիրը լուծել այս կերպ։ Առայժմ կա հազարավոր չգրանցված անշարժ գույք, որը մեծ մասամբ պատկանում է սոցիալապես անապահով խավին։ Նրանք ցանկանում են գրանցել իրենց գույքը, սակայն մասնավոր ընկերությունների սահմանած չափագրման գումարները շատ մեծ են և անհասանելի նրանց համար։ Սրանից ելնելով մենք ստիպված եղանք սահմանել միջին գներ, որոնք, մի կողմից, շուկայում մրցակցություն կստեղծեն մասնավոր հատվածի համար, մյուս կողմից` կնպաստեն, որ քաղաքացիները կարողանան լուծել իրենց խնդիրը։
-Ի դեպ, եթե խոսեցինք մրցակցությունից, ապա ասենք, որ Հայաստանում ցանկացած ոլորտ երբ ազատականացվում և տրվում է մասնավորին, այդ ընկերությունները, կոպիտ ասած, «հաբռգում» են, և որքան դրանք շատանում են, այնքան դրանց ծառայության գները բարձրանում են, ինչը հակասում է մրցակցության գաղափարին։ Ո՞րն է երաշխիքը, որ այս դեպքում ձեր սահմանած գները կնպաստեն, որ մասնավորն իր գներն իջեցնի։
-Ինչ խոսք, Ձեր նշած գործոնը, իհարկե, կա։ Հայկական սովորություն է` մեկին մեկ օգուտ են ուզում ստանալ, այն էլ կարճ ժամանակում, չնայած այն բանին, որ ամբողջ աշխարհն աշխատում է 1-2 տոկոս շահույթի վրա։ Բոլոր դեպքերում, մեր կողմից որոշակի գների սահմանումը պայմանավորված է միմիայն ժողովրդի սոցիալական վիճակով։ Մենք այդպիսով փորձում ենք ստեղծել քաղաքացիների համար այլընտրանք մասնավորի սահմանած գների նկատմամբ։
-Այսինքն, մասնավորի կողքին գործելու է պետական ոչ առևտրային մարմինը, ինչը թույլ կտա քաղաքացուն ընտրություն կատարել։
-Միանշանակ այո։
-Պարոն Մուսայան, եթե խոսենք ընդհանուր առմամբ համակարգում իրականացված բարեփոխումներից, ապա գործնականում ի՞նչ տվեց այն։
-Իրականացված բարեփոխումները գործնականում դրական ազդեցություն ունեցան ոչ միայն համակարգի զարգացման, այլև կոռուպցիոն ռիսկերի վերացման առումով, ինչն իր վրա է զգում քաղաքացին։ Չնայած սրան, պետք է նկատել, որ որոշ փոփոխություններ դեռևս ժողովրդի համար ընկալելի չեն։ Մասնավորապես դժգոհություն կա սեփականության նոր վկայականների ձևից` հաստ կազմով վկայականները փոխարինվել են բարակ թերթիկներով։ Նկատենք, որ ամբողջ աշխարհում սեփականության վկայականներ ընդհանրապես չեն տրվում քաղաքացուն` գործարքն ամրագրվում է միայն էլեկտրոնային տարբերակով, ինչը որևէ խնդիր չի առաջացնում։ Սակայն, քանի որ հայկական մտածողության մեջ կնիքով թուղթը դեռ ամրագրված է, մենք միանգամից անցում չկատարեցինք էլեկտրոնային տարբերակի։ Նշեմ, որ որոշ ժամանակ անց մենք ևս կանցնենք այդ տարբերակին։ Մեծագույն ձեռքբերում եղավ էլեկտրոնային մեկ միասնական բազայի ստեղծումը, որի միջոցով իրականացվում են գրանցումները։ Բարեփոխումների արդյունքում ստեղծելով սպասարկման գրասենյակներ` վերացրինք 47 ստորաբաժանում։ Օրինակ, նախկինում Երևանում գործում էր ինը ստորաբաժանում, իսկ այժմ` 5 սպասարկման գրասենյակ և մեկ ստորաբաժանում։ Այսինքն` գրանցում կատարող մարմինը մեկն է, դիմում ընդունողը` հինգ։ Շրջկենտրոններում պահել ենք սպասարկման գրասենյակներ, իսկ գրանցող կառույցը գործում է մարզկենտրոնում։ Հաշվի առնելով միջազգային փորձը, մենք ևս գնալու ենք այդ ճանապարհով. գործելու է մեկ ստորաբաժանում, որն էլեկտրոնային եղանակով դիմումներ կընդունի Հայաստանի բոլոր մարզերից։
-Վերջին հինգ տարում տարեցտարի անշարժ գույքի շուկայում գործարքները, հատկապես առք ու վաճառքի ծավալները, գնալով կրճատվում են, և 2013-ը ևս բացառություն չէ։ Ո՞րն է, ըստ Ձեզ, դրա պատճառը։
-Հիմնական պատճառը միջազգային ֆինանսական ճգնաժամն է, որը հարվածեց տնտեսության բոլոր ճյուղերին։ Եթե բնակչությունը գումար չունի, ապա գնալով անշարժ գույքի վաճառքի առաջարկը մեծանում է, պահանջարկը` նվազում։ Գնողունակությունը լուրջ գործոն է այս ոլորտում, և դրա անկումը լուրջ խնդիրներ է ստեղծում։

Զրուցեց Ժասմեն ՎԻԼՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• ՃՇՀԱՀ-ն և Ստավրոպոլի «Հյուսիս-Կովկասյան դաշնային» համալսարանը հեռահար եղանակով ստորագրեցին «Մեծ Կովկաս կոնսորցիում ստեղծելու մասին» համաձայնագիրը
• «Հան­ցա­վոր ան­գոր­ծու­թ­յուն են դրսևո­րում ՀՀ իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րը»
• «Ղա­րա­բա­ղյան խնդ­րի քա­ղա­քա­կան լու­ծու­մը պետք է գտն­վեր այս պա­տե­րազ­մից ա­ռաջ»
• ՃՇՀԱՀ-ի հետ համագործակցության շրջանակներում բացվեց ինտերակտիվ ուսուցման ռուսաց լեզվի առաջին կենտրոնը
• «Դուռ-լու­սա­մուտդ պինդ փա­կիր, ու­րի­շին գող մի հա­նիր»
• Կռա­պաշ­տու­թ­յու­նը քան­դեց Հա­յաս­տա­նը
• «Նո­յեմ­բե­րի 4-ի դրու­թ­յամբ Շու­շիում մեր դիր­քե­րը բո­լոր ա­ռում­նե­րով նպաս­տա­վոր են ե­ղել»
• «Որ­քան հիաս­թափ­ված եմ նախ­կին իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րից, այն­քան էլ հիաս­թափ­ված եմ ներ­կա­յիս իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րից»
• ՃՇՀԱՀ-ն 6 մլն դրամ է փոխանցել «Զինծառայողների ապահովագրության» հիմնադրամին և «Հայրենիքի պաշտպանի վերականգնողական կենտրոն»-ին
• ՃՇՀԱՀ հոգաբարձունների խորհրդի նիստում մեկ րոպե լռությամբ հարգեցին Ղարաբաղի պատերազմում իրենց կյանքը հանուն հայրենիքի զոհաբերած նահատակների հիշատակը
• «Պատերազմ և խաղաղության» նոր տարբերակը․ «վաճառված է» Արցախը, վտանգված է Հայաստանը
• Պա­տե­րազ­մի պայ­ման­նե­րում փաս­տա­թուղթն ին­չու՞ բո­վան­դա­կա­յին փո­փո­խու­թ­յուն չի կրել
• Արդեն ե­րեկ պետք է մե­կու­սաց­վեին և պար­տա­դիր թես­տա­վոր­վեին
• Գեր­շա­հույթ` պա­տե­րազ­մի հաշ­վին
• «Լար­վա­ծու­թ­յան մե­ծաց­մա­նը զու­գա­հեռ ես-ը ա­վե­լի է ձուլ­վում մենք-ին»
• «Հա­յե­րը ոչ միայն լավ գոր­ծա­րար­ներ են, այլև լավ մար­տիկ­ներ»
• ՃՇՀԱՀ-ը 15 մլն 500 հազար դրամ է փոխանցել «Հայաստան համահայկական հիմնադրամին»
• «Մեր ամ­րոց­նե­րի պա­տե­րի տակ լավ ջարդ են ու­տում և ու­տե­լու են»
• ՊԵԿ-ը միանձ­ն­յա՞ է ո­րո­շել
• Վլադ Ասատրյանը միաձայն վերընտրվեց ՃՇՀԱՀ հոգաբարձուների խորհրդի նախագահ

Մեկնաբանություններ