Սերժ Սարգսյանը` «պարտականության և սիրո» միջև

ՃԱՆԱՉԵՔ ՃՇՄԱՐՏՈՒԹՅՈՒՆԸ, ԵՎ ՃՇՄԱՐՏՈՒԹՅՈՒՆԸ ՁԵԶ ԿԱԶԱՏԱԳՐԻ
Որքան էլ իշխանությունները շատ են ցանկանում, միևնույն է, անցումի այս փուլը ոչ մի կերպ չի ավարտվում: Ու ոնց երևում է` այն անվերջ է լինելու նրանց համար: ՈՒզեն-չուզեն` այդպիսին է իրենց կարման:
Ոչինչ անել չես կարող:
Իշխանությունները մտածում էին` ահա կգա մարտի մեկը, ընդդիմությունը միտինգ կանի, տուն կգնա: Իրենք բարով-խերով կսկսեն «լողացնել» դրամը, մինչև մարտի վերջ` ԵԽԽՎ նստաշրջանի սկիզբ, ազատ կարձակեն ձերբակալված տղաներին (ի դեպ, իրապես տեղեկություն ունենք, որ տղաներին, «յոթին» էլ ներառյալ, ազատելու են. ոչ համաներմամբ, սակայն կա մեխանիզմը, և պատկան մարմիններն իրավական բազիսն են պատրաստում), կիրականացնեն կադրային «հետաքրքիր» փոխատեղումներ ու նշանակումներ, մարտի 31-ին կվերցնեն «ողջ սովետները», իշխանությունը` Երևանում, ու այդպես «չաղ-ուրախ-բախտավոր»-ձեռներն ազատ ձեռնամուխ կլինեն տարածաշրջանում ոչ ստանդարտ լուծումների, այդ թվում և` ղարաբաղյան խնդրի:
Բայց անցումային շրջանն այս իշխանություններին հետևել և հետևելու է ստվերի նման: Մշտապես: Եվ եթե անգամ վերը նշված սցենարը յուղի նման ընթանա, հաշվել տնտեսական ճգնաժամից ածանցված պրոցեսները, ցանկացած իշխանություն անկարող է: Էլ առավել` լեգիտիմության և հումքային դեֆիցիտ ունեցող:
Այս իշխանությունների, իսկ իրականում Սերժ Սարգսյանի քաղաքական կարման անչափ հետաքրքիր է նախ` նրանով, որ կարմայական այդ կապը և՛ ուղղահայաց, և՛ հորիզոնական է: Ի տարբերություն Քոչարյանի, որը բացառապես հորիզոնական «տարածում» ուներ: Այլ կերպ ասած` Քոչարյանն «օրենքի» տակ էր, իսկ Սերժ Ազատիչը ո՛չ «օրենքի» տակ է, ո՛չ «շնորհի»: Անցումի մեջ է:
ՈՒ սա է նրա մեծագույն ողբերգությունը: Նաև` մեծագույն ձեռքբերումը: Հաղթելու կամ պարտվելու շանսը: Ինչը չի ընկալվում: Առաջին հերթին իր շրջապատի կողմից, ուր չկա գիտակցումը, որ հենց այստեղ է բանալին, որն էլ կտանի հաղթանակի կամ խոշոր ֆիասկոյի:
Անցումի մեջ գտնվող Սերժ Սարգսյանն ու իր շրջապատն այս պահին լուծում են ընդամենն իրադրային խնդիրներ: Ամենահետաքրքիրը, սակայն, այն է, որ Սերժ Ազատիչն ամեն րոպե, սկսած նախագահական ընտրություններից առայսօր, հայտնվում է մազե կամրջի վրա. նրա համար կյանքն ամեն վայրկյան լուրջ խնդիրներ է առաջադրում և պահանջում լուծել: Լուծում է նա այդ խնդիրները, թե ոչ, այդ մասին մեկ այլ անգամ, այժմ այն մասին, որ Ս. Սարգսյանին ճակատագիրը` «բլթ», «պլստացնում»-փրկում է ցանկացած իրավիճակից: Առայժմ:
Թույլ տանք մեզ ևս մեկ անգամ եզրակացնել` փակ, դեպ շնորհի ուղղահայացություն գնացող այդ կարման մասամբ կենսունակ, սակայն բացարձակապես չգիտակցված է: Կատարվողը Սերժ Ազատի Սարգսյանը վերագրում է իր հաշվարկին, խաղալու կարողականությանը: Ի դեպ, նրա մերձավորներն էլ այդպես կարծում ու համաբարբառում են` «նախագահը շատ խելացի է, լավ է հաշվում, երբեք շատ չի խոսում, սակայն նրա ներքին ժապավենն ամեն ինչ արձանագրում է` հետագա ճշգրիտ մոնտաժումների համար»:
Եվ, այնուհանդերձ, խնդիրը շատ խորքային է. արդյո՞ք Սերժ Սարգսյանն ու նրան «մերձ» պալատը գիտակցում են, որ մարտի մեկը և նախագահական աթոռը տիեզերաբանորեն տրված ուղղահայաց «տալչոկ» են` փակ, քնած շնորհը զարթնեցնելու: Իհարկե, բոլորիս համար անչափ թանկ գնով: Ինչն էլ իր պատճառահետևանքային բաղադրությունն ունի: Շատ պարզ. այս էթնոսը շնորհի ազգ է, և տեսակին գոյատևման ու պահպանման է տանում միայն շնորհի ուղին: Եվ բանալին ճիշտ օգտագործելու դեպքում «թանկ գինը» կարող է հետ վերադառնալ հասարակությանը` առողջացման տանելով նրան կամ... հակառակը:
Եթե գիտակցվեց այս խնդիրը, բերվեց լույսի մեջ, կաշխատի հաջորդ բանալին. ճանաչեք ճշմարտությունը, և ճշմարտությունը ձեզ կազատագրի:
Բոլոր դեպքերում և ըստ դիտարկումների` Սերժ Սարգսյանն այս պահին գտնվում է, Սևակի խոսքերով, «պարտականության և սիրո» միջև և առայժմ տուրք է տալիս հորիզոնական «կենսակերպին»: Նրա իրականացրած կադրային քաղաքականությունը, իներցիոն մտածողության դրսևորումները, ընդդիմության և մնացած հարցերում իրականացրած քաղաքականությունը դա են ապացուցում:
Բայցև, նրանից անպայմանորեն «կպահանջվի» մարտի մեկի անչափ թանկ գինը, գրագետ ձևակերպած` կպահանջվի չփոշիացնել, չմսխել այդ էներգետիկան, այլ դնել պտույտի մեջ:
Ասացինք` դեռ մսխվում է:
Պալատներում և իշխանական մերձակայքում գրեթե երբեք պրոգրեսի ընկալում չի լինում: Այն պալատների քիմքի բանը չէ, այնտեղ ժամանակ չունեն արձանագրելու` մարտի մեկից հետո Հայաստանը հայտնվել է նոր «պոլյուսում», և իշխանական պոստերը` վերից վար, քաղաքական-նյութական-կոնյունկտուրային իմաստներից զատ, ձեռք են բերել բոլորովին նոր` էներգետիկ-հոգևոր իմաստ:
Մսխման հետևանքներից մեկն էլ այն է, որ ինչ-որ ժամանակահատված հրապարակային գործունեություն ծավալող, «մատչելի», իր այդ բարդույթից հնարավորինս ազատված Սերժ Սարգսյանն այսօր կրկին մտնում է գորշ կարդինալի անթույլատրելի մունդիրի մեջ:
Հաջորդիվ` իշխանության պատվիրակման տենդենցը բացարձակապես չի աշխատում: Իշխանությունն արտաքուստ մոնոլիտ է, սակայն այնտեղ նույն անորոշությունն է, ինչ ընդդիմությունում է. իշխանությունում ոչ մեկն իրական լծակներից չի օգտվում, այնտեղ խոր անբավարարվածություն է, բոլորը ցանկանում են իրացնել իրենց` օրենքով տրված իշխանությունը, ինչի հնարավորությունն իրենց չի տրվում: Իշխանությունում ցանկացած պրիմիտիվ հարց մեկ անձ է լուծում: Լուծում է փակ, մինչև վերջին պահը գաղտնի և լոկ վերջին վայրկյանին տեղյակ պահում յուրայիններին: Սա հաստատ իշխելու ամենապարզունակ ձևն է, ինչն ամենևին չի տեղավորվում շնորհի, ուղղահայաց տենդենցի մեջ, և վաղ թե ուշ տալու է իր պտուղները: Ոչ բարենպաստ զարգացումների տեսքով: Սերժ Սարգսյանը չի կարողանում ազատվել երկու խոշոր բարդույթից`
ա) Քոչարյան, բ) բոլորի նկատմամբ անվստահություն. ինչին նպաստեց նույն մարտի մեկը, երբ նրան բոլոր յուրայինները դավաճանեցին:
Դիտարկենք «ա»-ն. Քոչարյանն առաջվա պես դեռ բավականին լուրջ դերակատարություն ունի հայոց մեջ: Եվ որքան էլ հաստատուն է նրա` երիտթոշակառուի կարգավիճակը, միևնույն է, վերջինիս ստվերը հետապնդում է թե՛ Սերժ Սարգսյանին, թե՛ մնացյալին:
Հարց. ինչո՞ւ պետք է, որ` ա) Քոչարյանը չվերադառնա, բ) նրա ազդեցությունը մեզանում, էլ առավել` պալատավորների վրա, հասցվի զրոյի:
Շատ պարզ պատճառով. նա «հորիզոնականություն» է բերում երկրին, բոլորին, էլ առավել` պալատավորներին: Նրա դեպքում խոսել ուղղահայացի ու շնորհի մասին ուղղակի ծիծաղելի է: Անցումի մեջ գտնվող Սերժին ամենևին պետք չէ այդ էներգետիկան, է՛լ ավելի պետք չէ այդ էներգիան էս երկրին (բավ «սիրեցինք»), ինչից ձերբազատվել առայժմ Սերժին չի հաջողվում, որովհետև ինքը ևս դրա կրողն է:
Մի բան մեկընդմիշտ պարզ է: Քոչարյանի վերադարձն ավելի դաժան է ու ծանր է նստելու այս ժողովրդի վրա, քան Լևոնինն էր, որովհետև Լևոնը նույնպես ուղղահայաց և հորիզոնական կարմայական կապ է, ու սա էր պատճառը, որ կյանքը Լևոնին և Սերժին հենց այս փուլում դեմ-դիմաց կանգնեցրեց, ինչն ամենևին չէր մտնում Սերժի հաշվարկների մեջ, որովհետև նա լոկ հորիզոնական հաշվարկ էր արել` սկսելով նախագահական նախընտրական իր պայքարը, հասնելով Պենտագոն, Պետդեպ, Փարիզ ու... Համզաչիման: Եվ հետո, աշխարհում դեռ չի ծնվել մեկը, որը կարողանա ուղղահայաց էլ «հաշվել»: Եվ ուղղահայացի ողջ հմայքն էլ հենց դրանում է:
Դառնանք անվստահության «նոմինացիային». երբ մարդը, անձը, հետևաբար` էթնոսը, հայտնվում են անվստահության սինդրոմի մեջ, նշանակում է` անձն ու նրա հետևում եղող էթնոսը հատկապես այդ խնդրի հետ գործ ունեն. այն պարզ բանաձևի համապատասխան, որ եթե քեզ դավաճանում են. դու խնդիր ունես` ներողամիտ, նվիրված լինելու հետ, և այն կանխելու համար ոչ թե պետք է «իրացնել» անվստահության, վրեժի, անզիջողականության մեխանիզմը, այլ արձակելու, բաց թողնելու, ներելու, ասել է` հակառակ մեխանիզմը: ՈՒզես, թե չուզես: Այլապես նույն խնդիրը կծագի արդեն ավելի մոտիկից` ասենք, հենց պալատում, սեփական «երանքում»: Սա է ճշմարտությունը, որի ճանաչումն էլ կազատի պրոցեսի կրկնումից:
Սա է խորքային ձևով հարցը լուծելու բանալին:
Հը՞, տղերք` սիրելի իշխանություններ:
Կարմեն ԴԱՎԹՅԱՆ

Մեկնաբանություններ