Սովորեք կառավարել ձեր վախերը

Յուրաքանչյուր մարդ` նույնիսկ նա, ով մեծ գործեր է անում, վախ է զգում:

Խիզախ է ոչ թե նա, որ չի վախենում, այլ նա, ով, չնայած վախին, առաջ է գնում:

Վախը պատկերացումն է հնարավոր անցանկալի իրադարձությունների մասին: Որքան վառ են այդ պատկերացումները և հաճախ են ի հայտ գալիս, այնքան ավելի ուժեղ է վախը:

Մենք անզոր չենք վախի առաջ: Մենք կարող ենք պայքարել դրա դեմ և թույլ չտալ, որ այն թունավորի մեր կյանքը:

Գարեգին Նժդեհն ասում է. «Չկա ավելի վատ և ստոր խորհրդական, քան վախը, որ սպանում է իրեն ենթարկվողներին երբեմն ֆիզիկապես, բայց միշտ՝ բարոյապես: Վախը սպանում է մեր խիղճը, մոռացնել տալիս մեր պարտականությունները` ուժեղացնելով անասունը մեր մեջ»:

Պատկերացրեք, որ հայտնվում եք խավարի` անթափանց մթության մեջ, ինչպես կարող եք պայքարել դրա դեմ: Այն կարելի է հաղթել միայն լույսի օգնությամբ:

Վախը նման է խավարի, այն չենք կարող ուղղակի քշել: Որքան շատ ենք փորձում դա անել, այնքան ավելի է վախն աճում: Այս դեպքում ազդեցության ուժը հավասար է հակազդեցության ուժին: Վախին պետք է հաղթել այլ զգացողություն հակադրելով, որն ավելի ուժեղ կլինի, ճիշտ՝ ինչպես լույսն է ցրում խավարը:

Մեր ուղեղը կարող է տվյալ պահին մեկ միտք գեներացնել. եթե այն զբաղեցնենք մոտիվացիոն հույզերով, վախը կմղվի այլ հարթություն:

Վախի հակառակը խիզախությունը չէ: Խիզախ մարդն էլ է վախ զգում, բայց նա գործում է՝ հաղթահարելով վախը, ու հենց այդ պատճառով էլ նրան խիզախ են անվանում:

Վախի հակառակը երախտագիտությունն է:

Երախտագիտությունը բարդ զգացողություն է, որն առաջանում է տեղի ունեցածի էմոցիոնալ և ռացիոնալ գնահատման հիման վրա։ Երախտագիտության հասցեատերերը կարող են լինել ոչ միայն կոնկրետ մարդիկ, այլև մարդկանց համայնքներ և չանձնավորված էություններ՝ Հայրենիք, երկիր, պետություն և Աստված։

Երախտագիտությունը կարող է ունենալ տարատեսակ բնորոշումներ

1. ուղիղ և փոխաբերական երախտագիտություն

2. արարողակարգային (վարվելաձևի) և էմոցիոնալ (անձնական կարևորության) երախտագիտություն

3. հիմնավորված և չհիմնավորված երախտագիտություն

4. վերբալ և ոչ վերբալ երախտագիտություն

5. երախտագիտություն վերին ուժերին և հայրենիքին

Հին ժամանակներում երախտագիտությունը մեկնաբանվում էր որպես առաքինություն և կապվում էր արդարության հետ։

Ցիցերոն. «Ես չէի ցանկանա որևէ որակով օժտված լինել առավել, քան շնորհակալ լինելու ունակությամբ։ Քանի որ սա ոչ միայն մեծագույն առաքինությունն է, այլև բոլոր առաքինությունների մայրը»:

Քրիստոնեության մեջ երախտագիտությունը դիտարկվում է ոչ թե որպես առաքինություն, այլ որպես պարտք։ Երախտագիտությունը կարող է արտահայտվել «առաքինի գործերով, ինչպես նաև թուլությունների ու շահամոլությունների ոչնչացմամբ»:

Կամ, Մեծ Հայքը մինչ քրիստոնեություն, ուր գործում էր Վահագնի պատգամը, որը վկայում էր հենց երախտագիտության մասին:

Պետք է մենք մեր մեջ արթնացնենք երախտագիտության զգացումը և վախից նույնիսկ հետք չի մնա:

Իրադարձություններին շատերը շատ դեպքերում նշանակություն չեն տալիս, չեն տիրապետում իրավիճակին, համարում են, որ հենց էդպես էլ պետք է լիներ, մինչև չեն զրկվում դրանցից: Օրինակ, շատերը Արցախը կորցնելուց հետո են գիտակցել, որ այն Հայոց աշխարհի միակ և անփոխարինելի անվտանգության երաշխավորն էր, արտաքին հարաբերություններում՝ Հայաստանը որպես սուբյեկտ ընդունվող միակ գործոնը:

Պետք է ամեն օր գիտակցենք այս ամենը, մեր տարածքային ամբողջականությունը վերականգնելուն ուղղված գործողությունների շղթան սկսենք, և մեր կյանքը ավելի բովանդակային, նպատակային ու իմաստալից դարձնենք: Մենք դատապարտված ենք հաղթելու, այլապես` վե´րջ:

Վախը հաղթահարելու մեկ այլ եղանակ է նպատակի վրա կենտրոնանալը:

«Մեծ նպատակները խամրեցնում են վախը»:

Պատկերացրեք, թե ինչպիսին կդառնա մեր կյանքը, երբ մենք հետ վերադարձնենք մեր Արցախը: Առավել հզորացնենք մեր հզոր բանակը: Հիմքեր ստեղծենք թյուրքական աշխարհը ծնկի բերելու համար: Միջազգային իրավական անբեկանելի որոշումների հիման վրա կարողանանք մեր հայրենիքի տարածքները միավորել իրար և ստեղծել Հայք աշխարհը: Սա պետք է լինի մեր երազանքը, նպատակը, ոգու կանչը: Հիմա տեսաք թե ուր մղվեց վախը: Այն այլևս անցյալում է:

Մեզ մատուցված մանիպուլյատիվ մեթոդների գործադրմամբ առաջացած սոբյեկտիվ վախերի արդյունքում կորցնում ենք ամենաթանկը` ժամանակը: Վախն ամենից շատ ճնշում է մեզ հենց այն ժամանակ, երբ անգործության ենք մատնված:

Երբեք հարց մի տվեք ինքներդ ձեզ` կկարողանա՞մ լուծել այս կամ այն խնդիրը, թե՞ ոչ: Հարցը պետք է այլ կերպ հնչի.«Ինչպե՞ս կկարողանամ լուծել այն»: Ինչ էլ պատահի՝ պետք է գտնել խնդրի լուծումը:

Մեր ոսկե կանոնը սա՛ պետք է լինի. «Եթե չեմ կարող, ուրեմն պարտավոր եմ»:

Պետք է հաճախակի գաղափարակից ընկերներով հավաքվել և ապագա հաղթանակների մասին խոսել, պաթոսաշունչ մտքեր արտահայտել` վերացնելով վախը: (Իսկ ով պաթոս բառը կշահարկի որպես բացասական երևույթ` լռեցնե՛լ, այդպիսիները մեր հասարակության տգետներն են: Պաթոսն է, որ մարտի դաշտում զինվորից հերոս է կերտում, աղավնուց` արծիվ):

Ինչպես կասեր Գարեգին Նժդեհը. «Քանի դեռ մարդ արարածը անզոր զոհն է վախի` կեղծ են և´ կրոնը, և´ գիտությունը, և՛ դաստիարակությունը: Չկա հրեշ` ավելի անողոք և անողորմ, քան վախը կույր անասունների, բնազդական վայրենիների և գիտակցական մարդու մեջ. մի հրեշ, որ կռվադաշտում իրեն ապավինողներին հանձնում է թշնամու և մահվան ձեռքը»:

Վախը կարող է և´ թույն լինել, և´ դարման:

Երբեմն փոքր չափաբաժիններով վախը կարող է օգտակար լինել որպես խթանիչ միջոց: Հենց այդ պատճառով էլ նպատակասլաց և հաղթող մարդիկ դեմ չեն վախին` որպես խթանող միջոց, բայց թույլ չեն տալիս, որպեսզի վախը պատի իրենց:

Պատկերացրեք. «Եթե թշնամուդ կամ հակառակորդիդ դեմ ուղղված գործողություն ես անում ու չես վախենում, թեկուզ ձախողման հանգամանքից ելնելով, ուրեմն այդ քայլը չափազանց փոքր գործողություն է:

Մենք վախը պետք է դիտարկենք որպես ազդանշան, որ ճիշտ ուղու վրա ենք:

Վախը պետք է օգտագործենք որպես համախմբման միջոց:

Վախը պետք է հանդիսանա սպառնալիքները ժամանակին հայտնաբերելու և չեզոքացնելու միջոց:

Մենք պետք է մեր վախերի հետ դաշինք կնքենք և դրանք մեր նպատակներին հասնելու գործոն համարենք:

Վախը վտանգ է տեսնում այնտեղ, ուր չկա:

Աղետ

Մենք չկարողացանք խուսափել աղետներից, բայց մենք գիտենք նաև, որ մեզ բավարար ուժ և խոհեմություն է հարկավոր՝ վերապրելու մեր կյանքի դժվարին պահերը և շարժվելու դեպի հաղթանակ: Աղետներն ամեն ինչ սկզբից և կրկին սկսելու հնարավորություն են տալիս:

Ռիչարդ Բախ. «Այն, ինչ թրթուրին կարող է աշխարհի վերջը թվալ, իրականում թիթեռի ծննդյան պահն է»:

Հաղթանակների հասնելու համար մեզ հարկավոր է մանկական հավատ: Կյանքում ամեն ինչ որոշակի իմաստ ունի: Կարևորը, որ մենք անմիջապես գտնենք և տեսնենք այդ իմաստը:

Պետք է ուղղակի հավատալ հաջողություններին և անհաջողություններին, որոնք բաժին են հասնում մեզ: Նա, ով չի ցանկանում իրեն պատահականությունների զոհ համարել, այլ փորձում է ամեն ինչում ինչ-որ իմաստ գտնել, շատ ավելի հանգիստ է:

Մեր բոլոր երազանքները, վախերն ու աղետները Տիեզերքի հոսանքներ են, ուստի, եթե նույնիսկ պարտվում ենք, վախենալ հարկավոր չէ, պետք է նորից սկսել պայքարը և հասնել հաղթանակի:

Լավ հիշեք, կատարվածների խորը իմաստին հավատալը, իր հերթին ամրապնդում է հավատը սեփական ուժերին: Իմաստի որոնումն օգնում է խուսափել մակերեսայնությունից:

Առանց վախ ապրած ամեն մի պահ արժանի է ապրած լինելուն:

«Լավ է մեռնել` ապրելու, քան թե ապրել՝ մեռնելու համար: Հայ սպա, սրիդ վրա գրիր իմ այդ խոսքը, որ նրա ոգով դաստիարակես զինակիցներիդ, քանզի միայն հայրենապաշտ և արիացուցիչ դաստիարակությունն է, որ ուժ պիտի տա քեզ և զինվորիդ` ուրախ լինելու և´ մահվան հանդեպ, հաղթելու և´ մահը» (Գարեգին Նժդեհ):

Հ.Գ. Մեր լեռների պես կանգուն Նժդեհյան ոգի՝ մեր ազգին: Ամենատես Աստված, տուր մեզ միայն իմաստություն, և մենք կանենք այն, ինչ երազում ենք:

Գրիգոր Գրիգորյան

Մեկնաբանություններ