Որտեղ ինքն է ու ինքը (ֆոտոշարք)

Օրերս Երևանի մնջախաղի պետական թատրոնում ներկայացվեց մանրապատումների նոր ծրագիր: Հանդես եկան ոչ միայն թատրոնի դերասանները, այլև մնջախաղի թատրոնի ստուդիայի սաներն ու ավարտական կուրսի ուսանողները:
Ծրագրում ընդգրկված էր 5 մանրապատում` «Շախմատ», «Ճիչը», «Սալոմե», «Կաղապարում» և «Աթոռի հոգին»:
Մանրապատումների ծրագիրն սկսվեց «Շախմատ» (Շուշան Սարգսյան, Մարգարիտա Առաքելյան, Իննա Հախնազարյան և Նաիրա Եդիգարյան) ներկայացմամբ:
Թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Ժիրայր Դադասյանը նշեց, որ մնջախաղային հատվածը, որը ներկայացնում է սև և սպիտակ թագուհիների մենամարտը, շարունակություն է ունենալու, հայտնվելու է արքան: «Թե ինչ տեղի կունենա, դեռևս պարզ չէ»,- ասաց նա: Իսկ առայժմ «Շախմատը» մնջախաղի սիրահարներին ստիպում է ժպիտով նայել սևերի ու սպիտակների բախմանը, որը վերափոխվում է թագի համար պայքարի, որտեղ իրար են խառնվում սևն էլ, սպիտակն էլ:
Լուսինե Գալստյանի «Ճիչը» այն փակ ու երկփեղկվող աշխարհն է, որ փոթորկվում-փոթորկվում է, բացում իրեն մինչև հոգու խորքը` այդպես էլ չկորցնելով խորհրդավորության շղարշը: Կին առեղծվածն է` սպասված, անակնկալ, խռովահույզ, սեթևեթող, քնքուշ, կատաղի, վտանգավոր, հմայիչ, ճակատագրական: Համարյա սիրո պես: Համարյա ինքնաճանաչման պես:
Լուսինե Գալստյանը մնջախաղի թատրոնի ստուդիայի շրջանավարտ է: Ինչպես նշեց Ժիրայր Դադասյանը, մի քիչ գուցե շատ են խոսել կնոջ հոգեբանությունից, մի քիչ էլ գուցե ոգևորված Մունկի հայտնի կտավից` Լուսինեն փորձել է կնոջ հոգեբանությունը վերարտադրել մնջախաղի լեզվով: Այս մանրապատումը մեկ անգամ արդեն ցուցադրվել է:
Հաջորդ մանրապատումը` «Կաղապարում» կամ «Երկվություն», իրականացնում են մնջախաղի թատրոնի ստուդիայի սաները` Մերի Կիրակոսյանը և Անահիտ Տեր-Սարգսյանը: Այս մանրապատումը ՆՓԱԿ-ում անցկացվող «Մեկ քառակուսի մետր» թատերական փառատոնում ճանաչվել է լավագույնը:
Աշխարհի դեմ անընդհատ կռվող մարդը իրականում կաղապարում է, որտեղ ինքն է ու ինքը: Եթե շախմատի դեպքում բախվում ես աշխարհի օրենքներին ու անարդարությանը, ինչն անգամ ծիծաղ է առաջացնում, այս դեպքում աշխարհի հետ մենակ ես: Պայքարդ ինքդ քո դեմ է, տուժողը դու ես, հաղթողը` նույնպես:
Կաղապարում հայտնվածների հմուտ խաղը ստիպում է յուրաքանչյուրին տեսնել սեփական անձի երկվությունը:
Ճիշտ ժամանակին գալիս է «Սալոմեն», որը թատերական ինստիտուտի մնջախաղի կուրսի այս տարվա շրջանավարտ Նունե Սուքիասյանի դիպլոմային աշխատանքն է: Հետաքրքիր անդրադարձ է աստվածաշնչյան թեմային` Սալոմեին: Հոգու և մարմնի հմայող ու մունջ խաղ, ուր բառերն իսկապես ավելորդ են: Այն բեմադրվել է տարբեր միջոցառումների շրջանակներում և արդեն ունի իր հանդիսատեսը:
Վերջին ներկայացումը` Յուրի Կոստանյանի «Աթոռի հոգին», ցուցադրվեց նորովի` դուետով: Իմպրովիզացիոն այս հատվածը բեմադրվել է «Աթոռը» մանրապատումի մոտիվներով, որ Յուրի Կոստանյանի կատարմամբ ցուցադրվել է Շվեյցարիայում և ԱՄՆ-ում: Մեզ մոտ առաջին անգամ է ցուցադրվում: «Բեմադրիչը ցանկացավ, որ մասնակցի նաև մնջախաղի դերասանուհիներից մեկը` Նաիրա Եդիգարյանը, թե ինչ է ստացվել, ոչ ոք չգիտի»,- ասաց Ժիրայր Դադասյանը, նշելով, որ ներկաներից ոմանք շատ լավ գիտեն` ինչ է նշանակում իմպրովիզացիոն ներկայացում, երբ ուղղակի կա գաղափար, միտքը և մարմինը գտնվում են ազատ վերարտադրության մեջ` այս պահին: «Երեկ Նաիրա Եդիգարյանը մոտեցավ ինձ և ասաց` «Ես չգիտեմ` ինչ ենք անելու, որովհետև պարոն Կոստանյանը փորձ չարեց»: Այնպես որ, թե ինչ է լինելու, փորձենք պարզել հենց այս պահին, երբ մեր աչքի առաջ կծնվի ներկայացման մի փոքրիկ հատված, որը հետո գուցե վերածվի ներկայացման»,- ասաց Ժ. Դադասյանը:
Աթոռի համար ամեն ինչի ընդունակ մարդը, ի վերջո, դառնում է աթոռի հոգու գերին: Դժվար է որոշել, թե ով է ում տիրացել, քանի որ աթոռին տիրող մարդն անասելի տանջանքներ է կրում իրենից պոկ չեկող աթոռից ազատվելու համար: Ներկայացումը աթոռասերների` ամեն գնով իշխանության ձգտողների համար է: Քաղաքական, միստիկ, տրագիկոմիկական, բազմաժանր մնջադրաման սթափեցնելու և սեփական ազատությունը գնահատելու փորձի է նման:
Յուրի Կոստանյանը մեզ հետ զրույցում նշեց, որ երբ փորձում ենք ինչ-որ բան ձևակերպել, այդ երևույթը ձևակերպման մեջ մահանում է: Պետք է նայել արվեստի գործը և էլ ոչ մի խոսք: Ամեն ինչ ասվում է: «Մենք նկարագրում ենք երևույթներ, որոնք եղել են կամ պիտի լինեն, բայց պահը չենք կարողանում մարդկանց փոխանցել: Ես անում եմ իմպրովիզացիոն ներկայացումներ, չեմ ֆիքսում, գուցե որոշ չափով տուժի մյուս ներկայացումների համեմատ, այդ տուժելն ինձ չի անհանգստացնում,- ասաց նա:- Որովհետև այստեղ և հիմա է տեղի ունենում, մենք խաղընկերներով մտնում ենք մի փոխհարաբերության մեջ, որտեղ պայմանավորվածություններ չունենք: Ես սիրում եմ իմպրովիզացիան»:
Հավելենք, որ մանրապատումների նոր ծրագիրը կընդգրկվի մնջախաղի պետական թատրոնի խաղացանկում, կավելանան ևս մի քանի մանրապատումներ:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Լուսանկարներ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ