Չկա ավելի մեծ կեղծիք, քան փաշինյանական այն թեզը, թե «հայրենիքը պետությունն է»։ Ըստ այս թեզի՝ հայերի հայրենիքը տարբեր ժամանակներում եղել են Բյուզանդիան, Պարսկաստանը, Օսմանյան կայսրությունը, Ցարական Ռուսաստանը, և հայերը պետք է անվերապահորեն ծառայեին պետական այս կազմավորումներին։
Այնինչ, պետք է այս դեգեներատներին բացատրել, որ պետությունը դա քաղաքական ինքնակազմակերպման ձևն է, քաղաքական կազմակերպություն, որն առաջացել է հասարակական դաշինքի արդյունքում և նույն հիմնադիրների որոշմամբ կարող է փոխել իր ձևը կամ առհասարակ չեղարկվել այդ դաշինքը։ Իսկ Հայրենիքը այն աշխարհագրական տարածքն է, որտեղ ձևավորվել է տվյալ էթնոսը, որտեղ ձևավորվել են նրա լեզուն, մշակույթը, տոտեմները, որի հետ են կապված նրա առասպելները և այլն։ Այսինքն, այն աշխարհագրական տարածքը, որի հետ տվյալ էթնոսը կապված է հոգու և ոգու ամենանվիրական լարերով, և առանց որի տվյալ էթնոսի պատմությունը կոռոզիայի կենթարկվի։
Հայրենիքը կենարար հողն է, որը սնում և ուժ է տալիս, իսկ պետությունը՝ այն կազմակերպական ձևը, որը որպես գործիք է ծառայում տվյալ էթնոսի համար` իր տեսակը, իր ավանդույթները , իր մշակույթը, իր իդեալները, իր հայրենիքում ապրելու հավիտենականությունն ապահովելու համար։
Արա Պողոսյան