«Խաղաղության խաչմերուկ» ծրագիրը բանակցված չէ որևէ արտաքին ուժային կենտրոնի հետ ու, մեծ հաշվով, պրոպագանդիստական փուչիկ է

Տավուշի ուղղությամբ տեղի ունեցողը սոսկ հայ-ադրբեջանական նշանակության հարց չէ: Այն տեղավորվում է ավելի լայն աշխարհաքաղաքական համատեքստում ու կապված է շատ ավելի բարդ մակրոգործընթացների հետ:

Այս օրերին, Տավուշում ընթացող զարգացումներով պայմանավորված, Հայաստանում շատերի ուշադրությունից վրիպեց երկու կարևոր իրադարձություն, որոնք փաստացի ուրվագծում են Հյուսիս-Հարավ ու Արևելք-Արևմուտք տրանսպորտային-լոգիստիկ ռազմավարությունների իրականացման տրամաբանությունը:

Մասնավորապես՝

1. Այսօր «Հյուսիս-Հարավ» միջազգային միջանցքով ուղևորվեց առաջին բեռնատար գնացքը՝ Ռուսաստան (Вологда-Пристань)-Ադրբեջան-Իրան-Հնդկաստան երթուղով: Դրան զուգահեռ, ՌԴ տրանսպորտի նախարարը հայտարարեց միջանցքի մաս կազմող Քազվին-Ռեշտ-Ասթարա (Ադրեբջան-Իրան) երկաթուղին 2027-2028 թթ. շահագործման հանձնելու մասին:

2. Երեկ Թուրքիան, Իրաքը, Քաթարն ու ԱՄԷ-ն համաձայնագիր ստորագրեցին «Զարգացման միջանցք» նախագծի իրականացման վերաբերյալ: Միջանցքը նախագծվում է որպես Սուեզի ջրանցքի այլընտրանք ու կոչված է տրանսպորտային կապ հաստատելու Եվրոպայի ու Ասիայի միջև՝ որպես կարևոր հանգույց կրկին դիտարկելով Հնդկաստանը:

Ի՞նչ է սա նշանակում:

Նախ՝ նշված նախաձեռնությունները ցույց են տալիս, որ մեգատարածաշրջանային տրանսպորտային ճարտարապետության մեջ չի դիտարկվում Հայաստանը: Ընդ որում, չի դիտարկվում ո՛չ Արևմուտքի, ո՛չ Ռուսաստանի, ո՛չ Թուրքիայի, ո՛չ Իրանի կողմից: Դրան առավել քան նպաստում են մեր սահմաններին, մասնավորապես, Տավուշի ուղղությամբ խիստ վտանգավոր զարգացումները՝ թույլ չտալով որևէ արտաքին խաղացողի դիտարկել Հայաստանը որպես միջազգային հաղորդակցության պոտենցիալ հանգույց:

Իսրայել-ՀԱՄԱՍ պատերազմով պայամանվորված՝ սառեցվեց Թուրքիան շրջանցող ու իսրայելական Հայֆայով նախագծվող «Մերձավորարևելյան միջանցքը», ու տրամաբանական է, որ Թուրքիան, օգտվելով ստեղծված իրավիճակից, փորձում է դիրքավորվել որպես Երվոպա-Ասիա տրանսպորտային կապի առացքային հանգույց: Ինչ վերաբերում է «Զանգեզուրյան միջանցքին», ապա դրան Անկարան առավելապես լոկալ նշանակություն է վերագրում՝ այլևս չփորձելով տեղավորել այն Եվրոպա-Կովկաս-Ասիա տրանսպորտային ռազմավարության մեջ:

Ի վերջո, այս ամենը ցույց է տալիս, որ «խաղաղության խաչմերուկ» ծրագիրը բանակցված չէ որևէ արտաքին ուժային կենտրոնի հետ, համապատասխանեցված չէ միջազգային տրանսպորտային ցանցի փոխակերպումներին ու, մեծ հաշվով, պրոպագանդիստական փուչիկ է:

Վահե Դավթյան

Ք.գ.դ., պրոֆեսոր

Մեկնաբանություններ