Այս ընտրությունների նոու-հաուները

ՔՈՉԱՐՅԱՆԱԿԱՆ ՍԻՆԴՐՈՄ
Քչերն են կասկածում, որ քաղաքապետի ընտրությունների արդյունքում ներքաղաքական նոր քարտեզ է «գրվելու»: Անկախ ելքից:
Ընդունենք, թե չընդունենք, վիբրացիոն արագացումներն ամենից շատ երևակվելու են հենց այս ընտրություններում: Ոչ միայն ներքաղաքական «խորապատկերի», այլև արտաքաղաքական զարգացումների ներքո:
Ընդ որում, ինչից վախենում էին իշխանությունները, դրան էլ հանդիպեցին: Վախն այնքան խուլ էր եղել, որ նույնիսկ առարկայական արտահայտության, քաղաքական հաշվարկի «տեսք» չէր ստացել:
Այսպիսով, նոու-հաու առաջին. Տեր-Պետրոսյանի մասնակցություն: Հայտը խուլ ցնցումի տարավ իշխանությանը, վերջինս տեսանելի դաշտում ոչինչ չփոխեց, չվերակազմակերպեց իր մարտավարությունը, եթե չհաշվենք ՀԱՍԿ-ի «без пяти минут» հայտնությունը ԿԸՀ հրապարակում` «դռնակը բաց, ներս գամ ես» կոնֆիգուրացիայով, այնուհանդերձ, իշխանական մոտեցումները ներքին մակարդակում լրջորեն վերանայվեցին, նոր մարշալ-պլան գծագրվեց:
Իշխանությունը, որ ցանկանում էր սպասվող ընտրություններով լուծել իշխանություն-իշխանություն հարաբերությունները, գնալ կոալիցիայի հնարավոր քայքայման` բացարձակ իշխանություն ունենալու, հսկիչ «պակետը» վերջնականապես իր ձեռքում հավաքելու համար, կանգնեց բազմաթիվ նոր խնդիրների առաջ, երբ պետք էր դիմագրավել ոչ միայն ներիշխանական մարտահրավերներին, այլև արտաքաղաքական:
Թվում է` գոնե այս ընտրությունների ժամկետը իշխանությունները լավ էին «հաշվարկել». քանի դեռ տնտեսական ճգնաժամը Հայաստանում «ստախանովյան» լայն թափ չէր հավաքել, սոցիալական խնդիրները հիմնահատակ չէին ավերել հայ քաղաքացու «պսիխիկան», պետք էր ընտրությունները հորով-մորով անել:
Սակայն պարզվեց, որ ընտրությունների ժամկետը «խստորեն» համընկնում է տարածաշրջանում գերտերությունների հարաբերությունների պարզաբանման էական շրջափուլին: Կախված արտաքաղաքական ուժերի մոդուլյացիաներից, կլինի այնպես, ինչպես միշտ եղել է. «սլուժբայի» պակետի մեջ փայ կմտնի «լոժան», և` հակառակը, ու տարածաշրջանային այս խառնակ վիճակում արտաքին բոլոր խաղացողները (Թուրքիա, Իրան, Վրաստան, Ադրբեջան, Ռուսաստան, ԱՄՆ) ընտրություններում ներքաղաքական «հակակշիռների» օգտագործմամբ կփորձեն մանիպուլյացիոն ընդարձակ դաշտ ապահովել` միջոցների մեջ ընտրություն չդնելով: Ինչի նախնական «կատարմանն» ականատես եղանք գոնե «Ժառանգության» «պարտիայում». մի կերպ ոչ-ոքի գրանցած այս ուժը դեռ «կկիրառվի», որովհետև հանձնաժողովների տեղերի հարցը թողնվել է բաց (հասկանալի է, չէ՞. «Ժառանգությունում», ինչպես միշտ, դժվար են հասկանում` իրենց քո՞ւնն է տանում, թե՞ սոված են. մայիսի 31-ը մոտենալուն պես իրենց կասվի` «ինչներն» է տանում):
«Ժառանգության» պահվածք. սա էր ընտրությունների երկրորդ նոու-հաուն: Խնդրին արդեն իսկ անդրադարձել ենք, լիքն էլ ժամանակ ունենք նրանց նորովի «տեսանելու», պարզապես արձանագրենք` մի քիչ ծիծաղելի էր, երբ ուժը, որը գրեթե շտապ օգնության մեքենայի արագությամբ «SOS» «պոզայով» հայտնվում էր այստեղ, այնտեղ, այլուր և ամենուր, իմացած-չիմացած հարցերի շուրջ օրնիբուն տասնաբանյա «կարդում» խորհրդարանում, մեկ էլ ու` «ուժեղ» ձևով չի մասնակցում Հայաստանում ընթացող կարևորագույն գործընթացին` «յիս էդ պարը չիմ պարում» նոր պոզայով:
Դառնանք իշխանությանը. վերջինս փորձում է հետին թվով շտկել, իր լիարժեք ազդեցության դաշտ բերել առաջիկա ընտրությունները: Մի շարք ուղղություններով: Եվ որքան էլ Սերժ Սարգսյանի համար մտասևեռում է` ազատվել Քոչարյանի «մնացորդային հետևանքներից», այնուհանդերձ, քոչարյանական սինդրոմն ու մոտեցումները խիստ ռեալ գործում են նաև այս իշխանությունների օրոք: Եվ կրկին, ինչպես որ էր նախկինում, փորձ է արվում օրենքներով հասնել նրան, ինչը կյանքը չի «պարգևել» իշխանությանը. նկատի ունենք ոստիկանությանը, լրատվամիջոցներին առնչվող օրենսդրական վերջին փոփոխությունները (առանձին խոսակցության թեմա է ԱԺ ֆրակցիայից ֆրակցիա անցումն արգելող օրենսդրական փոփոխության նախաձեռնումը)։
Հաջորդ ուղղություն. իշխանությունը որոշեց ընտրությունների գնալ մի քանի ֆլանգով: Սա համարենք երրորդ նոու-հաուն:
Իշխանությունը գնում է նախ Կարապետիչի ֆլանգով: Սա հրաշալի լուֆտ-միջանցք է: Մի շարք առումներով, բայց նախ և առաջ` իշխանական: «Ժառանգության» չմասնակցությամբ շա՜տ բարձր պատասխանատվություն դրվեց Կարապետիչի փխրուն ուսերին, որպեսզի թիրախահարի բոլորին` թե՛ աջերին, թե՛ ձախերին, թե՛ էսեռներին և նույնիսկ` մեկ կին ատամնատեխնիկի:
Որպես երևանցի` «պերոնին» կանգնած, նա նախ` կքննի ՀՀԿ-ին և նրա թեկնածուին` շա՜տ ուժեղ կքննի, որպեսզի չկողմնորոշված ընդդիմադիր էլեկտորատը նույնպես բարձրանա «պերոնի» վրա ու ձայներն այնտեղ փոշիացնի:
Հասկանալի է, Կարապետիչը կքննադատի նաև ՀԱԿ-ին` վերջինիս գործած մահացու և անմահ բոլոր մեղքերը հիշելով և վկայաբանելով: Խիստ անխնա:
Կարապետիչը «կդնգի» կոալիցիային աջից-ձախից, վերևից և ներքևից` չխնայելով ոչ մեկին, ո՛չ ԲՀԿ-ին, ո՛չ ՀՅԴ-ին, և ոչ էլ, մանավանդ, ՕԵԿ-ին: Նման անձնուրաց պահվածքի համար Կարապետիչի վրա կնկարեն առնվազն 6 (վե՜ց) տոկոս, և նա, այո՛, չի անցնի քաղաքապետարան, կմնա իր արժեքներին հավատարիմ` «պերոնի» վրա:
Բանն այն է, որ այս ընտրություններում իշխանությունները չպետք է թույլ տան, որ կորչի ոսկու որևէ փոշեհատիկ. յուրաքանչյուր ձայն-տոկոս և նրա «փոշին» խիստ անգնահատելի են այս կռվում:
Մինչ կանդրադառնանք բոլոր «փոշեհատիկներին», մեկ խոսք «նորահայտ» ՀԱՍԿ-ի մասին: «Հասկացանք»` այն օգտագործվելու է շփոթության համար` ՀԱԿ-ՀԱՍԿ «կոնծեքստում». հին, նավթալինոտ քաղտեխնոլոգիա է: Լավ, եկեք հանուն նախագահականի քաղտեխնոլոգիստների մի քիչ էլ հեռու գնանք ու ասենք, որ կարող է պատահի` «տրուբեն պայթելա»: Իմա` սույն կուսակցությանը տղերքը մոռացության փոշիների միջից հանել են, որպեսզի տնտեսական ճգնաժամի արդյունքում աշխարհում ընթացող սոցիալիստականացման և նրա համակիրների ձայների համար հայաստանյան պլացդարմ ստեղծեն: Սա` «ա»: Եվ բ) եթե այնպես ստացվի, որ սոցիալական ծանր վիճակը ծանրանա «ընտրությունների» սրտին, ասել է` սոցիալական դժգոհությունը Հայաստանում դառնա բավականին զգալի, այս կուսակցության միջոցով հնարավոր կլինի օդ բաց թողնել` դարձնելով վերջինիս այդ դժգոհությունների արտահայտիչ, թույլ չտալով, որ ՀԱԿ-ը «շահարկի» ստեղծված վիճակը:
Եվ ուրեմն` ՀԱՍԿ-ին համարենք այս ընտրությունների չորրորդ նոու-հաուն. արձանագրումով, որ վերջինիս կողմից Դեմիրճյան-ավագի անունը պտույտի մեջ դնելն ունի երկու` քաղաքական և կարմայական (վերջինը նախագահականի տեխնոլոգները հաստատ հաշված չեն լինի, որովհետև այն ուղղահայաց հաշվարկ է, իսկ իրենք ոնց երևում է` նույնիսկ հորիզոնականին են դժվար տիրապետում) նպատակ: Դեմիրճյան-ավագին հիշում են ՀԱՍԿ-ի «մենձավորները», որովհետև խաղարկային այլ դոմինանտ չունեն, համ էլ` էդ համեմատության մեջ մի քիչ էլ «կկպնեն» ՀԱԿ-ին ու նրա երկրորդ հորիզոնականին:
Իսկ կարմայականն այն է, որ, բոլոր դեպքերում, տասը տարի անց (տասը խիստ սիմվոլիկ թիվ է, և եթե հաշվի առնենք հանգամանքը, որ այս տարի լրանում է նաև հոկտեմբերի 27-ի տասներորդ տարին, ապա կարելի է հասկանալ, որ աներևույթ մեսիջ այս ամենում նույնպես կա, և խուլ ու փակ կարմա այս կուսակցությունը, հաստատ, ունի) կուսակցությունը կրկին հայտնվում է զարգացումների «ֆոնին»:
Բոլոր դեպքերում, պարոն ՀԱՍԿ-ին թողնենք ցորենակալվի` քաղաքի կենտրոնում գտնվող իր նոր և խիստ հարմարավետ օֆիսում, անցնենք «փոշեհատիկներին»` ՕԵԿ-ին, ՀՅԴ-ին, ԲՀԿ-ին:
Նրանց անցնելուց առաջ պետք է հիշել, որ այս ընտրություններն ունեն որոշակի առանձնահատկություններ, օրենսդրորեն ձևակերպված` նաև բոնուսներ:
Օրենքը նախատեսում է` 40+1 ձայների (տոկոսներով արտահայտված) դեպքում քաղաքապետն ընտրվում է մեխանիկորեն, ի դեմս այդ քաղաքական ուժը ներկայացնող համամասնական ցուցակի առաջին համարի: Նրբությունները հետևյալք են. եթե որևէ ուժ ստացել է 40+1-ը, ապա նրան գումարվում է ևս 10 տոկոս բոնուս: Բոնուսը գումարվում է հետևյալ սխեմայով. 40 տոկոսն անցնելու դեպքում գումարվում է այնքան, որպեսզի տվյալ ուժն ունենա 50+1 ձայն. ասենք` եթե ստացել է 44 տոկոս ձայն, կգումարվի 7 տոկոս ևս:
Ծուռ նստենք, շիտա՜կ հաշվենք: Այսպիսով, սկսենք «թիթեռի նկարումը» ՀՀԿ-ից. ուրեմն` նրան պե՜տք է 40-ից ավելի տոկոս: Գրենք` մոտ 43: Գրեցինք: Քանի որ ընդդիմությունը քաղաքում «հարգված» է, միշտ ու օրինաչափորեն ինքն է հաղթել` է՜, դեռ 96-ից, և նրանցը միայն «պերոնը» չէ, ուրե՜մն նրանց ծովն էնպես պետք է նկարել, որ... հիշո՞ւմ եք` Այվազովսկու և Ռեպինի պատմությունը. քանի որ «նկարելու» մեր էս գործը հանգիստ է սիրում, պատմենք` նոր անցնենք առաջ։ Եվ, ուրեմն, էս Ռեպինը Այվազովսկու արվեստանոցի սեղանին փող է նկարում, Այվազովսկին մտնում է սենյակ, ձեռը մեկնում է` փողը վերցնի, տեսնում է` նկար է: Ասում է` լա՜վ, Ռեպին տղա, հալդ դեռ կտեսնես: Օրեր անց Ռեպինը գնում է մի անծանոթի տուն, տունը ծովամերձ էր, հանվում է, որ լողանա, պարզվում է` նկար է:
«Սե՜նց բաներ»:
Ասում եք` մերոնք, մեր ԿԸՀ-իստներն էլ պակաս տաղանդավոր ծովանկարիչներ չե՞ն: Ո՞վ է վիճում:
Եվ, ուրե՜մն, ընդդիմության համար պե՜տք է նկարել... Նյութին հատկացված տեղն ավարտվեց, ուստի այս և մնացած նոու-հաուների մասին` առաջիկայում:
Կարմեն ԴԱՎԹՅԱՆ

Մեկնաբանություններ