«ԲՈԼՈՐԸ ՀՈԳՆԵԼ ԵՆ 1 ՄԻԼԻՈՆԻ ԵՎ 20 ՏՈԿՈՍԻ ՄԱՍԻՆ ԼՍԵԼՈՒՑ»

«Իրատես de facto»-ի հարցերին պատասխանում է ՍԾՏՀ ԽՎ հայկական պատվիրակության ղեկավար ԳԱԳԻԿ ՄԻՆԱՍՅԱՆԸ
-Հունիսի 30-ից հուլիսի 3-ը Կիևում ՍԾՏՀ ԽՎ գլխավոր վեհաժողովի 37-րդ նիստն էր, որին մասնակցում էր Հայաստանի պատվիրակությունը Ձեր ղեկավարությամբ: Ի՞նչ հարցեր են քննարկվել բյուրոյի նիստում:
-Գլխավոր վեհաժողովը գործում է իր կանոնակարգով, ըստ որի, նախ, տեղի է ունենում բյուրոյի նիստը` ՍԾՏՀ նախագահի և տեղակալների մասնակցությամբ, ապա` մշտական հանձնաժողովի նիստը` բոլոր պատվիրակությունների ղեկավարների մասնակցությամբ, որից հետո` բոլոր պատվիրակների մասնակցությամբ վեհաժողովի նիստը: Այս վեհաժողովի աշխատանքն առանձնանում էր նրանով, որ պետք է տեղի ունենար վեհաժողովի գլխավոր քարտուղարի ընտրությունը: Սկզբում կար 6 թեկնածու, հետո մնացին ՈՒկրաինայի և Մոլդովայի թեկնածուները: Համաձայն կանոնակարգի` գլխավոր քարտուղարն ընտրվում է բավականին բարդ մեխանիզմով` կրկնակի մեծամասնությամբ. հաղթողն առաջին փուլում պետք է ստանա պատվիրակությունների ձայների կեսը կամ ավելին, անցնի երկրորդ փուլ և այստեղ ստանա բոլոր պատվիրակների ձայների կեսից ավելին: Բյուրոյի նիստի ժամանակ մեր պատվիրակության անդամ Արեգ Ղուկասյանն առաջարկել էր, որ առաջին փուլում յուրաքանչյուր պատվիրակություն հնարավորություն ունենա քվեարկելու երկու թեկնածուների օգտին էլ: Բուռն վեճերի արդյունքում այս առաջարկն ընդունվեց, և շատ ավելի անցնցում անցան ընտրությունները:
-Ո՞րն էր գլխավորը մշտական կոմիտեի նիստում:
-Հիմնականը դարձյալ գլխավոր քարտուղարի ընտրությունն էր, և դա առաջին դեպքը չէ, որ քարտուղարության անդամների ընտրությունը դառնում է վեհաժողովի քննարկման ամենակոնֆլիկտային հարցը: Իմ ելույթում ես ասացի, որ վեհաժողովին պատիվ չի բերում, որ ամենասկզբունքային քննարկումները ծավալվում են ոչ թե օրակարգային հարցերի, այլ քարտուղարության անդամների ընտրության ժամանակ:
-Ո՞րն է պատճառը:
-Փոքրաթիվ պատվիրակություններ ունեցող երկրները, այդ թվում` Հայաստանը, ավելի քիչ հնարավորություններ ունեն ներկայացուցիչ ունենալու քարտուղարությունում, քան մեծաքանակ պատվիրակություններ ունեցող Ռուսաստանը, ՈՒկրաինան կամ Թուրքիան: Այս երկրները նաև ավելի շատ անդամավճար են մուծում, ինչի հաշվին վճարվում են քարտուղարության անդամները: Քարտուղարության անդամները 8-ն են, մենք առաջարկում ենք այնպիսի փոփոխություններ, որ բոլոր պատվիրակությունները, անկախ անդամների թվից, հավասար իրավունքներ ունենան քարտուղարությունում ներկայացուցիչ ունենալու: Այդ աշխատանքներով մեր պատվիրակությունը մեկ տարուց ավելի է զբաղվում, և որոշակի հաջողություններ արդեն կան: Մշտական կոմիտեի նիստում որոշվեց աշխատանքային խմբի ևս մեկ նիստ գումարել` կանոնակարգում փոփոխություններ անելու համար` քարտուղարության անդամների ընտրության վերաբերյալ: Մենք անպայման կմասնակցենք այդ նիստին, որպեսզի կարողանանք ավելի արդար սկզբունք ամրագրել կանոնակարգում` աշխատակազմի ձևավորման առումով: Մեր մոտեցումները կիսում են շատ պատվիրակություններ, հակառակ տեսակետն ունեն մեծ պատվիրակությունները: Եթե սեպտեմբերի կեսերին առաջարկն ընդունի քաղաքական հարցերի հանձնաժողովը, որից հետո վեհաժողովը փոփոխի կանոնակարգը, կարծում եմ, ոչ բովանդակային խնդիրների վերաբերյալ անզիջում պայքարը վեհաժողովի աշխատանքներում կնվազի:
-Տևական ժամանակ գործած բոլոր միջազգային կազմակերպությունները կառուցվածքային, կանոնակարգային փոփոխությունների կարիք ունեն ժամանակի թելադրանքով, չե՞ք կարծում, որ ոչ միայն աշխատակազմի ձևավորման հարցերում են սկզբունքային փոփոխություններ պետք:
-Ցանկացած կառույց իր զարգացման ընթացքում բախվում է կանոնակարգային խնդիրների բարեփոխման անհրաժեշտության հետ: Աշխատակազմի ձևավորման հարցն այնքան սուր էր դրված, որ ծածկում էր մյուս հարցերը և, կարծում եմ, այդ խնդրի կարգավորումից հետո կարող ենք մնացած խնդիրներին անդրադառնալ: Բոլոր պատվիրակությունների հիմնական խնդիրը այս ծանր ընտրություններից հետո լուծումներ գտնելն էր, որոնք հնարավորություն կտան աշխատանքային էնեգիան ավելի բովանդակային խնդիրների նպատակաուղղելու:
-Մշտական կոմիտեի նիստում ի՞նչ այլ հարցեր քննարկվեցին:
-Եվրախորհրդարանը մի փաստաթուղթ էր ներկայացրել` ԵՄ ռազմավարությունը սևծովյան երկրների նկատմամբ, որն ամփոփում էր ՍԾՏՀ երկրների հետ ԵՄ համագործակցության տեսակետները: Մեր կառույցի քարտուղարությունը պատրաստել էր 11 կետից բաղկացած ուղերձ` ի պատասխան Եվրախորհրդարանի փաստաթղթի, որը պետք է ընդունվեր վեհաժողովի կողմից: Այս փաստաթղթի 7-րդ կետը վերաբերում էր կոնֆլիկտներին, և առաջարկվում էր, որ ԵՄ-ն ավելի ակտիվ դեր կատարի անվտանգության ապահովման, կոնֆլիկտների և կանխարգելման կարգավորման հարցում միջազգային իրավունքի հիման վրա: Ակնհայտ է, որ այս ձևակերպումը մեզ չէր կարող բավարարել, որովհետև մասնավորապես Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման համար կա բոլորովին այլ մարմին, և մենք սկզբունքորեն դեմ ենք, որ այլ կառույցներ զբաղվեն ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորմամբ, ինչը ուղղակի կարող է խանգարել կարգավորմանը: Մենք դեմ չենք, որ ԵՄ-ն ապահովի անվտանգության ու կանխարգելման խնդիրները, բայց ոչ կարգավորման: Ճիշտ հակառակը` Ադրբեջանը փորձում է ամեն ինչ անել, որ խնդրի կարգավորումը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբից տեղափոխվի այլ մարմիններ: Մենք առաջարկել էինք փաստաթղթի 7-րդ կետից հանել «կարգավորում» բառը, մեր առաջարկն ընդունվեց առանց առարկությունների: Նույն կետում նաև դատապարտվում է ՍԾՏՀ տարածքում փակ սահմանների առկայությունը:
-Ադրբեջանցիները առիթը չեն կորցնում իրենց արդեն «պատմական» ելույթներն ունենալու, այս անգամ ինչո՞ւ չառարկեցին:
-Հարցը երևի իրենց պետք է ուղղել, բայց եթե առարկեին, պատասխանները կային. նախ կոնֆլիկտի անդամ երկրները ԵՄ անդամներ չեն և ԵՄ համար հեշտ չէ էական ազդեցություն ունենալ այդ երկրներում: Նման կոնֆլիկտներում կարևոր բաղադրիչ է փախստականների խնդիրը, իսկ ԵՄ տարբեր երկրներ տրամագծորեն տարբեր տեսակետներ ունեն փախստականների հարցում, ինչը և ցույց տվեց հյուսիսաֆրիկյան երկրներից փախստականների հոսքը Եվրոպա և եվրոպացիների վերաբերմունքը նրանց: Այս պարագայում ոչ միայն արդարացված չէ, այլև վտանգավոր է ԵՄ-ին տալ հակամարտության կարգավորման իրավունք:
-ՍԾՏՀ ԽՎ մշտական հանձնաժողովում քննարկվեց նաև Հայաստանի նախագահության հետ կապված հարցը և որոշում չընդունվեց. ինչո՞ւ էր նման հարց ծագել:
-Քանի որ Ալբանիայից հետո Հայաստանի նախագահությունը կառույցում սկսվում է 2011-ի նոյեմբերից և ավարտվում 2012-ի մայիսին, իսկ մայիսի առաջին 10-օրյակում Հայաստանում նախատեսվում են խորհրդարանական ընտրություններ, ԱԺ նախագահը նամակով դիմել էր վեհաժողովի նախագահ Լիտվինին` առաջարկելով Երևանում մայիսին նախատեսվելիք վեհաժողովի նիստը, որտեղ Հայաստանը նախագահությունը պետք է փոխանցի Ադրբեջանին, գումարել ավելի վաղ` ապրիլի 2-րդ կեսին: Ե՛վ Ադրբեջանը, և՛ հատկապես Թուրքիան կտրականապես դեմ էին այդ առաջարկին և պնդում էին, որ Հայաստանը նախագահության իր ժամկետը լրիվ օգտագործի և միայն մայիսին փոխանցի Ադրբեջանին: Ընտրություններով պայմանավորված մեր հիմնավորումները չընդունվեցին: Ակնհայտ էր նրանց մտավախությունը, որ ստանալով նման հնարավորություն, Հայաստանը վեհաժողովը կարող էր գումարել նրանց համար անցանկալի ժամանակահատվածում, և 12 երկրների ներկայացուցիչները Երևանում կլինեին ապրիլի երկրորդ կեսին, այդ թվում` ապրիլի 24-ին` Ցեղասպանության զոհերի հիշատակի օրը, և ականատես կլինեին սգո օրվա միջոցառումների իսկապես համաժողովրդական ընդգրկմանը: Քանի որ որոշումը կարող էր ընդունվել միայն կոնսենսուսով, մենք առաջարկեցինք հարցը նոյեմբերին քննարկել Տիրանայում:
-Ի՞նչ կարևոր հարցեր քննարկեց գլխավոր ասամբլեան:
-Կարևորագույնը, իհարկե, գլխավոր քարտուղարի ընտրությունն էր: Բուռն և լարված քննարկումների ու քվեարկությունների արդյունքում ընտրվեց ՈՒկրաինայի թեկնածուն: Իսկ բուն հիմնական թեման, որի շուրջ ելույթներ ունեցան պատվիրակությունների ղեկավարները, վերաբերում էր «կանաչ» տնտեսությանն անցման խնդիրներին: «Կանաչ» տնտեսությունը կարևորագույն ուղղություն է զարգացած երկրների համար, որովհետև առանց բնապահպանական խնդիրների կարգավորման զարգացման հեռանկարը շատ մռայլ է թվում: Բնապահպանական խնդիրներն օրվա հրամայական են դարձել: Ես ներկայացրի մեր պետության դիրքորոշումը, ասացի, որ մասնավորապես էներգետիկայի բնագավառում լրջագույն քայլեր են արվում` գործարկվել է Երևանի ՋԷԿ-ը, մեծ աշխատանքներ են կատարվում ջրային ռեսուրսների օգտագործման համար. 2020 թ. կանխատեսվում է միայն ջրային ռեսուրսների հաշվին ապահովել էներգետիկայի 30 տոկոսը, էներգաարտադրություն կունենանք նաև այլ վերականգնվող աղբյուրներից` արևի, քամու, բիոէներգիայի... 30 տոկոսը բավականին բարձր ցուցանիշ է, այլ երկրներ խոսում են 15-20 տոկոսի մասին: Ելույթն ուշադրությամբ լսվեց և հավանության արժանացավ:
-Իսկ հանձնաժողովներն ի՞նչ խնդիրներ էին ներկայացնում:
-Տնտեսական հանձնաժողովը, որի նախագահը ես եմ, ներկայացրեց կարևորագույն մի խնդիր` գենետիկ մոդիֆիկացված օրգանիզմների օգտագործման տնտեսական և էկոլոգիական հետևանքները ՍԾՏՀ երկրներում: Այս թեմայով հանդես եկավ Արեգ Ղուկասյանը և ներկայացրեց մեր պետության դիրքորոշումը:
-Ո՞րն է մեր պետության դիրքորոշումը:
-Եվրոպական երկրներում ԳՄՕ-ները լայն տարածում չունեն` ի տարբերություն ամերիկյան մայրցամաքի: Մենք նախանձախնդիր ենք, որ ցանկացած նման սննդատեսակ, որ օգտագործվում է մարդկանց և կենդանիների համար, պիտակավորված լինի և սպառողներին տեղեկացնող-զգուշացնող գրառումներ լինեն: Մեր հանձնաժողովը հանձնարարականներ ուղղեց ՍԾՏՀ անդամ երկրների կառավարություններին` իրենց լիազորությունների շրջանակներում նպաստել տեղեկատվության մակարդակի բարձրացմանը: Իրավական հարցերի հանձնաժողովը քննարկում էր խորհրդարանների դերը գիտական առաջընթացի արագացման պայմաններում, այս հարցով շատ լավ ելույթ ունեցավ մեր պատվիրակության անդամ Վարդան Բոստանջյանը և ներկայացրեց մեր պետության դիրքորոշումները: Մշակութային հանձնաժողովում քննարկվում էին համաշխարհային առողջապահական կազմակերպության միջազգային սանիտարային ստանդարտների պահպանման խնդիրները ՍԾՏՀ անդամ երկրներում, այս հարցով մեր զեկուցողը Վարդան Խաչատրյանն էր, որը ներկայացրեց խնդիրը տարածաշրջանում, այս ելույթը ևս արժանացավ դրվատանքի: Ինչպես միշտ` Հայաստանի պատվիրակները չափազանց ակտիվ էին իրենց ելույթներում և հարցադրումներում:
-Իսկ հայ-ադրբեջանական, հայ-թուրքական «բախումներ» չեղա՞ն:
-ՈՒրախությամբ եմ ասելու, որ շահարկումներ չեղան, որը դրական գնահատվեց վեհաժողովում, որովհետև բոլորը հոգնել են 1 միլիոնի և 20 տոկոսի մասին լսելուց:
Զրույցը` Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆԻ

Մեկնաբանություններ