Իշխանությունը կամ ադեկվատ չէ, կամ միտումնավոր է նոր լարվածություն մտցնում
13.03.2020 | 02:20
Միայն այն փաստը‚ որ Հայաստան-Իրան սահմանի ամենամոտ կետից՝ Մեղրիից և Ագարակից‚ մեկնարկեց սահմանադրական հանրաքվեի ԱՅՈ-ի քարոզարշավը‚ կարող է համարվել համաշխարհային մակարդակի ֆորսմաժորային‚ ինչ-որ տեղ նաև զավեշտալի միջոցառում։ Իրանը համարվում է կորոնավիրուսով վարակվածության ամենամեծ մակարդակ ունեցող երկրներից մեկը‚ որտեղ շատ ծրագրեր‚ նույնիսկ խորհրդարանի նիստեր չեղարկվել են կորոնավիրուսի սպառնալիքի պատճառով։ Սա ցույց է տալիս‚ թե ինչ կարևոր նշանակություն ունի ՀՀ իշխանությունների և անձամբ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի համար 7 հոգու պաշտոնանկության հարցը‚ որի համար նրանք պատրաստ են վտանգի տակ դնելու հազարավոր քաղաքացիների առողջությունը‚ միայն թե հասնեն իրենց բաղձալի արդյունքին։
Ահա այսպիսի մթնոլորտում է Հայաստանի իշխանությունը փորձում անցկացնել ամիսներ շարունակ իդեա ֆիքս դարձած ՍԴ անդամներին պաշտոնանկ անելու գաղափարը և կորզել անհրաժեշտ ԱՅՈ-ն։ ՀՀ ղեկավարությունը պատանդ է դարձել այդ իդեա ֆիքսին։
Այս իրավիճակը վկայում է նաև իշխանության ամբողջ համակարգի ոչ ադեկվատությունը համաշխարհային ներկա մարտահրավերներին։ Պարզ է‚ որ խնդիրը ոչ միայն էպիդեմիոլոգիական վտանգն է‚ այլև կորոնավիրուսի հետևանքները‚ ինչի ազդեցությունն արդեն նկատելի է համաշխարհային տնտեսության վրա։ Անկախ Նիկոլ Փաշինյանի կամ նրա թիմի ցանկություններից և իրավիճակի լրջությունն ընկալելու կարողությունից‚ այս ամենն իր ազդեցությունը կունենա նաև Հայաստանի վրա։ Կորոնավիրուսն արդեն իսկ իր հետևանքներն է թողնում Ռուսաստանի Դաշնության տնտեսության վրա։ Իսկ Ռուսաստանը‚ ինչպես հայտնի է‚ Հայաստանում վարվող սոցիալ-տնտեսական քաղաքականության հիմնական կրողն է։ Հենց Ռուսաստանի տնտեսական իրավիճակից է բխում‚ թե ինչքան դրամական փոխանցումներ կարվեն դեպի Հայաստան այդ երկրից‚ էներգակիրներն ինչ գին կունենան և այլն։ Սա աքսիոմ է‚ պարզապես այսօրվա ՀՀ իշխանություններն առաջին անգամ են բախվում այս իրավիճակին և առայժմ ի վիճակի չեն ընկալելու իրադրության ամբողջ լրջությունը։ Եվ տնտեսության‚ մարդկային ռեսուրսների մոբիլիզացիայով զբաղվելու փոխարեն անձնական հարցեր են լուծում՝ կազմակերպելով հանրաքվեի գործընթացն ու հանրահավաքներով վտանգելով մարդկանց ֆիզիկական գոյությունը։ Մենք ականատես ենք լինում երկրների փակման‚ մինչդեռ մեզ մոտ վտանգի ընկալում գոյություն չունի‚ փոխարենը առաջնորդվում են ՀՀ առողջապահության նախարար Արսեն Թորոսյանի ուղեցույցներով‚ ըստ որոնց‚ կորոնավիրուսը չի պարունակում այնպիսի վտանգ‚ որով արժե զբաղվել։
Անդրադառնալով հանրաքվեի քարոզարշավին‚ ապա այստեղ անակնկալներ չկան‚ մասնավորապես ԱՅՈ-ի շտաբում։ Առաջին իսկ հանդիպումները ցույց են տալիս‚ որ առանձնապես մեծ հետաքրքրություն չկա‚ և հիմնականում առանց վարչական ռեսուրսի համատարած ու հսկայածավալ օգտագործման դժվար է ապահովել հանրահավաքի մասնակիցների իրենց ցանկացած թվաքանակը։ Այստեղից հասկանալի է‚ որ բուն հանրաքվեին էլ ավելի դժվար է լինելու. մարդիկ‚ իրենց դարդուցավը թողած‚ դժվար թե գնան հանրաքվեի՝ Փաշինյանի համար ապահովելու դրական արդյունք։ Առայժմ չեն փարատվում այն կասկածները‚ թե առանց վարչական ռեսուրսի բավականին կոշտ ու մեծածավալ ներգործության‚ հնարավոր կլինի ապահովել հանրաքվեի ցանկալի արդյունքն իշխանությունների համար։ Այն‚ որ ՍԴ փոփոխությունների թեման բացարձակապես հետաքրքիր չէ բնակչության համար‚ ցույց են տալիս նույնիսկ վարչապետի՝ առցանց ռեժիմով ցուցադրվող հանդիպումները‚ որոնցից ակնհայտ է դառնում‚ որ Սահմանադրության կամ հանրաքվեի շուրջ որևէ թեմայով նրան ոչ ոք չի դիմում։ Հիմնականում բարձրացվում են սոցիալ-տնտեսական հարցեր‚ խնդիրներ‚ որոնք իրոք հուզում են ՀՀ հպարտ քաղաքացուն։ Այս պարագայում վարչապետին մնում է միայն բացատրել սահմանադրական հանրաքվեի անցկացման արդիականությունը‚ ինչն էլ արվում է միայն նրա համար‚ որպեսզի ֆորմալ մասը ապահովվի։ Պաշտոնական նախաբանից հետո իհարկե հանրահավաքների կազմակերպիչներն անցնում են մարդկանց «կուտ տալու» գործընթացին՝ փորձելով խաբել և դառը հաբը փոխարինելով օշարակով։ Ըստ Փաշինյանի՝ ՍԴ-ն այն վերջին օղակն է‚ որի գրավմամբ կարելի է հեղափոխությունն ամբողջական համարել‚ ինչից հետո միայն հնարավոր է ապահովել մարդկանց կենսամակարդակի բարձրացում‚ աշխատատեղերի բացում և այլն։ Բնականաբար‚ քարոզարշավի մարտավարությունը չի կարող լինել առանց նախկինների թիրախավորման։ Ելույթների ամենամեծ չափաքանակը հասնում է հենց նախկիններին‚ ու պատահական չէ‚ որ գրեթե բոլոր ելույթներում վարչապետ Փաշինյանն օգտագործում է «Ազատվենք ռոբասերժական ռեժիմի վերջին մնացորդներից» կարգախոսը։ ՈՒ թերևս պատահական չէ‚ որ ԱՅՈ-ի շտաբի գլխավոր տեսահոլովակի հիմնական թեման «ԱՅՈ հեղափոխությանը» կարգախոսն է։ Ինչպես կանխատեսվում էր‚ մարդկանցից թաքցվում է հանրաքվեի հիմնական նպատակը՝ 7 հոգու աշխատանքից հանել և փոխարենը նշանակել 7 յուրայինի‚ և ամեն ինչ ներկայացվում է բոլորովին այլ փաթեթավորմամբ։ Այդպես էլ պետք է լիներ‚ քանի որ այլ ելք Նիկոլ Փաշինյանը չունի։ Ամենայն հավանականությամբ‚ ինքն էլ է հասկանում‚ որ ծուղակն է ընկել‚ և նրանից մեծ ճիգեր են պահանջվելու‚ որպեսզի Սահմանադրական դատարանի հետ կապված թեմայի խառնաշփոթից կարողանա դուրս գալ։ Ի դեպ‚ դեռևս ամբողջ թափով չի աշխատում հակառակ՝ ՈՉ-ի ճամբարը‚ որի թերևս ամենագլխավոր ու հասկանալի կոչը քվեարկության բոյկոտն է։ Իհարկե‚ բոյկոտ կոչվածը տարբեր անուններ կարող է ունենալ՝ մերժել‚ անտեսել‚ բայց իրականում դրանց հիմքում հենց բոյկոտն է‚ ինչն ակնհայտորեն նյարդայնացնում է իշխանություններին‚ որոնք չեն էլ թաքցնում‚ որ բոյկոտից սարսափած են ու փորձում են բոյկոտի կողմնակիցներին հավասարեցնել ՈՉ-ի կողմնակիցներին։ Իսկ դա արվում է մի նպատակով՝ որպեսզի ասվի‚ որ թե՛ բոյկոտողները‚ թե՛ ոչ ասողները նույն սևերն են։ Այսպիսով՝ ամեն ինչ դարձյալ տեղավորվում է սև-սպիտակի պարզունակ սխեմայի մեջ և հասցեագրված է պողոսներին։
Առանձին ուշադրության է արժանի Նիկոլ Փաշինյանի նոր ուղերձը։ Վերջինս ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանի ծննդավայր Տեղ գյուղում ունեցած իր ելույթում որոշեց հանդես գալ որպես խաղաղասեր առաջնորդ՝ սրտաճմլիկ ինչ-որ պատմություն պատմելով ֆեյսբուքյան մի գրառման մասին։ Երկար ճառի ասելիքն այն էր‚ որ քաղաքական պայքարը չպետք է վերածվի ատելության‚ համազգային առճակատման։ Սա թերևս նոր երանգ է նրա հռետորաբանության մեջ։ Մինչ այժմ հենց Նիկոլ Փաշինյանն ու նրա թիմակիցներն էին ամեն ինչ անում‚ որպեսզի քաղաքական տեսակետների բախումը վերածվեր մարդկային տեսակների բախման‚ ջնջվեին մարդկային հարաբերությունները։ Իհարկե‚ շատ խորհրդանշական է‚ որ այդ հայտարարությունն արվում է հենց Տեղ գյուղում‚ սիմվոլիզմ սիրող Փաշինյանի կողմից դա պատահական չի արվել։ Ամենայն հավանականությամբ‚ նրա ելույթների բովանդակության փոփոխության մեջ մեծ դեր է խաղացել քարոզչության մեկնարկից մեկ օր առաջ Բրյուսել կատարած այցը։ Այս այցը նույնպես խորհրդանշական էր‚ քանի որ անմիջապես հետևել էր Սերժ Սարգսյանի՝ Բրյուսել կատարած այցին ու նույն հասցեներում կատարած հանդիպումներին։ Հաշվի առնելով‚ որ Փաշինյանի այցելությունը նախապես որևէ տեղ չէր ծանուցվում և շատ օպերատիվ էր կազմակերպված‚ չի բացառվում‚ որ այդ հանդիպումների դրդապատճառը հենց երրորդ նախագահի այցելությունն էր Եվրոպա։ Կամա-ակամա Սերժ Սարգսյանն ինքն է նպաստել Նիկոլ Փաշինյանի այցին։ Նախ և առաջ փաստենք‚ որ վարչապետի վերաբերմունքը երրորդ նախագահին զգալիորեն տարբերվում է Ռոբերտ Քոչարյանի նկատմամբ վերաբերմունքից‚ որին ոչ միայն չի թույլատրվում լքել երկիրը‚ այլև ընդհանրապես չեն թողնում ազատության մեջ։ Իսկ Սերժ Սարգսյանի նկատմամբ Փաշինյանը բավականին հանդուրժող է‚ թեև շատ լավ հասկանում է‚ որ նախկին նախագահի ցանկացած այց Եվրոպա հարված է հասցնելու այսօրվա իշխանության վարկանիշին‚ նրա քաղաքականությանը։ Սա նշանակում է‚ որ ունենալով բոլոր ֆորմալ պատճառները՝ թույլ չտալ Սերժ Սարգսյանին մեկնել երկրից‚ այնուամենայնիվ‚ վարչապետը տվեց իր համաձայնությունը‚ և հասկանալի է‚ որ դրա դիմաց որոշակի երաշխիքներ է ստացել‚ գուցե նաև պայմանավորվածություններ են ձեռք բերվել։ Ըստ էության‚ Սերժ Սարգսյանն իր այցով ձևավորեց օրակարգ‚ որով Նիկոլ Փաշինյանը նույնպես հնարավորություն ստացավ գնալու և հանդիպումներ ունենալու եվրոպական կառույցներում։
Անդրադառնանք Փաշինյանի եվրոպական կարճատև այցին։ Հատկապես հատկանշական է նրա երկրորդ հանդիպումը ԵԺԿ նախագահ Դոնալդ Տուսկի հետ։ Եթե Սերժ Սարգսյանը պաշտոնապես առիթ ուներ վերջինիս հետ հանդիպելու‚ քանի որ ՀՀԿ-ն ԵԺԿ անդամ է‚ ապա Նիկոլ Փաշինյանի պարագայում պաշտոնաթող եվրաչինովնիկի հետ հանդիպման որևէ պաշտոնական առիթ լինել չի կարող։ Ակնհայտ է‚ որ նման հանդիպումների ընթացքում համաձայնեցվում են նոր խաղի կանոններ‚ որոնք գուցե ինչ-որ չափով խախտվել էին իշխանափոխությունից հետո։ Եվ ըստ ամենայնի՝ եվրոպացիներն ու ԵԺԿ նախագահը վերահաստատում են խաղի նոր կանոններն ու երկու կողմերի միջև նոր գործընթացների‚ նոր պայմանավորվածությունների երաշխավոր դառնում (չի բացառվում նաև առաջիկա հանրաքվեի շուրջ)։ Գուցե եվրոպացիները Նիկոլ Փաշինյանին շատ հստակ հասկացրել են‚ որ իրենց համար‚ անկախ նրանից Սերժ Սարգսյանն իշխանության մեջ է‚ թե ոչ‚ նա մնում է եվրոպացիների լավ բարեկամ ու գործընկեր։ Ի վերջո‚ հիշենք‚ որ Սերժ Սարգսյանը ժամանակին ամեն ինչ արեց‚ որպեսզի Հայաստանը իր հայացքը թեքի դեպի Եվրոպա։ Նրանք ՀՀ վարչապետին գուցե հասկացրել են‚ որ որպես ՀՀ-ում կատարված իշխանափոխության երաշխավոր‚ թույլ չեն տա‚ որ Փաշինյանը շեղվի Սերժ Սարգսյանի հետ համատեղ ընդունված կուրսից։ Ամենայն հավանականությամբ‚ նաև խորհուրդ է տրվել Փաշինյանին Հայաստանում դառնալ կայունության‚ ներազգային համերաշխության երաշխավոր ու վերջապես ընկալի‚ որ ինքն ամբողջ հայ ժողովրդի վարչապետն է։ Երևի թե դրանով էր պայմանավորված‚ որ հենց Տեղ գյուղում՝ Սերժ Սարգսյանի ծննդավայրում‚ Փաշինյանը իր նախորդ ելույթներից կտրուկ տարբերվող հայտարարություններ արեց։
Քարոզչության գործընթացը մեկնարկել է‚ մեկնարկել է բոլոր առումներով շատ անբարենպաստ պայմաններում‚ և արդեն ակնհայտ է‚ որ առաջիկայում որոշակի նյուանսների ականատես կլինենք։ Մի բան‚ սակայն‚ պարզ է. ՀՀ իշխանությունների առաջնահերթությունները բացարձակապես չեն համընկնում համաշխարհային միտումների հետ։ Արդյոք դա իշխանությունների ոչ ադեկվատության հետևա՞նք է‚ թե՞ դեստրուկտիվ իրավիճակ ստեղծելու միտումնավոր քայլ‚ ժամանակը ցույց կտա։ Ամեն դեպքում‚ ստեղծված իրավիճակը վտանգում է ոչ միայն պետական անվտանգությունը‚ այլև ժողովրդի առողջությունը։
Արամ Վ. ՍԱՐԳՍՅԱՆ
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
.
.
-
Ասում են Ռուսաստանի նախագահ Պուտինը Զանգեզուրի միջանցքի մասին ոչ մի նոր բան չի ասել Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո, որն ավարտվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ։ Միևնույն ժամանակ, հայտնի չէ, թե այս հարցում Հայաստանը, Ադրբեջանը, Իրանը, Ռուսաստանն ու Թուրքիան ինչպես են «ընտելանալու» միմյանց:
-
Ասում են… Ռուսաստանի տարածքին հեռահար ճշգրիտ զենքերով հարվածներ հասցնելու հնարավորություն ՈՒկրաինայի ԶՈՒ-ն չունի, հետևաբար, եթե հայտարարվում է, որ ՈՒկրաինային թույլատրվում է նման հարվածներ հասցնել, ապա դա նշանակում է, որ ՆԱՏՕ-ն ուղիղ մտնում է կոնֆլիկտի մեջ Ռուսաստանի հետ
-
Ասում են… Վլադիմիր Պուտինի այցն Ադրբեջան պատմական իրադարձություն էր, քանի որ այն նշանավորեց Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի գլխավոր դաշնակցի փոփոխությունը։ Ավելի քան 30 տարի Հայաստանն այդպիսի դաշնակից էր, բայց հիմա որոշել է անցնել Արևմուտքի կողմը՝ ներառյալ Ֆրանսիան, ԵՄ-ը և ԱՄՆ-ը
-
Նիկոլն արգելել է իրեն նկարել Արարատների ֆոնին Ըստ մերձնիկոլական շրջապատից տարածվող լուրերի` կապիտուլյանտ ոչնչությունը հրահանգել է իր աշխատակազմի լուսանկարիչներին և օպերատորներին իրեն չպատկերել Արարատ լեռների ֆոնին:
-
Ասում են… Մի շարք երկրներում, ցավոք, նաև Հայաստանում մեծ խանդավառություն չկար այն հարցում, որ Ռուսաստանն ինչ-որ կերպ վերահսկեր Հայաստանով լոգիստիկ ճանապարհը Նախիջեւանի և Ադրբեջանի հիմնական տարածքի միջև։ Այստեղ, նախ և առաջ, Թուրքիայի շահն է
-
Ասում են… Ես հստակ ասել եմ՝ նյութական որևէ ակնկալիք, կլինի կազմակերպություն կամ անձ, եթե ինքը ներգրավված է այս շարժմանը, չի կարող ունենալ, սկսած ինձնից, փոխարենը՝ մենք բոլորս կստանանք Հայրենիք ու Պատիվ
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
Տարածաշրջանային
