Բոլորը փորձում են ունեցածը պահել, իսկ «Ժառանգությունը» չգիտի ինչ անել

Գիտե՞ք` որն է ամենաանցանկալի վիճակը քաղաքականության մեջ` սովորական դառնալը: Անգամ ամենաանսովոր վիճակները արագ են սովորական դառնում, եթե ժամանակի մեջ փոփոխություններ չեն լինում: Մենք բոլորս արագ ընտելացանք Ազատության հրապարակի հացադուլանստացույցային կարգավիճակին և առավելագույնը, որ անում ենք` պարզելն է` ինչ կա-չկա այսօր:

Վերջ: Որովհետև նրանք, ովքեր հրապարակում են, արել են իրենց անելիքը ու սպասում են: Նրանք, ովքեր հրապարակում չեն, սպասում են, թե հրապարակում ներկաներն ինչ են անելու: Եվ հրապարակում ներկաները և հրապարակում բացակաները հարցազրույցներ են տալիս ու կարդում են ուրիշների հարցազրույցները: Վերջ: Որովհետև այս վիճակն արդեն դարձել է սովորական: Որովհետև որևէ կողմից ելքեր չեն առաջարկվում: Բոլորն ամեն ինչ արել-ասել-ավարտել են, ու` սպասում են: Ո՞Ւմ և ինչի՞ն:
Հավատանք Րաֆֆի Հովհաննիսյանին, երբ ասում է, որ ինքն իր անելիքն արել է, իր ասելիքն ասել է, ու հիմա արդեն իր ասելիքը պիտի Սերժ Սարգսյանն ասի կամ անի: Տրամաբանորեն ու գործնականում նախագահի թեկնածու Րաֆֆի Հովհաննիսյանը իսկապես արել է իր քայլերը: Գոնե իր պատկերացումներով, հացադուլն ապացուցում է, որ տարբերակներ չկան, Րաֆֆի Հովհաննիսյանը գծել է փակ շրջանակ և մտադիր չէ այդ շրջանակը հատել:
Անցած շաբաթ քաղաքական բոլոր ուժերը և քաղաքական ուժերի ներկայացուցիչներն իրենց չգրված պարտքը համարեցին ներկա ստանալ Րաֆֆի Հովհաննիսյանի նստարանին: Որպես կանոն` մի քանի րոպե ջերմ զրույցից հետո նրանք մի քանի բառ էլ լրագրողներին էին ասում կամ չէին ասում ու հեռանում էին` կատարած պարտքի բարձր գիտակցությամբ: Բացառությամբ Արամ Սարգսյանի:
Ընդդիմադիր ուժերը և անգամ այլընտրանք ինքնահռչակվածը հայտարարում են, որ եղել են ու մնում են ժողովրդի կողքին: Ակնհայտորեն` նրանք չգիտեն, թե որտեղ է ժողովուրդը: Որքան էլ տարօրինակ է` սա ամենամեծ հարցն է նրանց համար: Որտե՞ղ է ժողովուրդը: Կամ մարդկանց այն հատվածը, ում նրանք հակված են ժողովուրդ համարել: ՀՀԿ-ն, օրինակ, ունի իր ժողովուրդը, ԲՀԿ-ն` իր, ՀՅԴ-ն` իր, «Ժառանգությունը»` իր: Եվ բոլորը խոսում են իրենց ժողովրդի անունից: Առանց տեսնելու իրենք իրենց ու իրենց ժողովրդին, որովհետև դա էլ է սովորություն դարձել: Քաղաքականության մեջ ամենավտանգավորը սովորությանն ընտելանալն է նաև, որովհետև ընտելանալը ենթադրում է անշարժ վիճակ, իսկ կյանքը անշարժ վիճակներ չունի: ՀՀԿ-ն, իհարկե, իրավական հիմքեր ունի հղում կատարել իր ժողովրդի վրա, ինչը և անում է: Համենայն դեպս, այսօր հրապարակում չկա այնքան ժողովուրդ, որ հնարավոր լինի ասել` ՀՀԿ-ի ժողովուրդն այլևս իրենը չէ: Եվ դա միանգամայն բավարարում է ՀՀԿ-ին, որ բացի պայմանականորեն իր ժողովրդից ունի իշխանական լծակներ: ՈՒրեմն` համբերելու ու ոչինչ չձեռնարկելու հնարավորություններ ու իրավունք:
ԲՀԿ-ն հարմար տեղավորվել է խորհրդարանական դափնիների վրա: Բարեգործության ու քաղաքականության մեջ տարբերություններ չտեսնող ԲՀԿ-ն շարունակում է թիկունքում տեսնել իր ժողովրդին, որ հեռացել է իրենից` չստանալով ակնկալածը, մինչդեռ ԲՀԿ-ն սովորության համաձայն` իրեն առանցք է զգում: Առանցք` այո, բայց ինչի՞: Եթե առանցքը իշխանության ու ընդդիմության միջև անցնող (կամ չանցնող) գիծն է, այո, ԲՀԿ-ն առանցք է, որովհետև և՛ իշխանության հետ է, և՛ ընդդիմության հետ: Թվում է` ճկուն տարբերակ է, իրականում կտրում է ժողովրդից: Րաֆֆի Հովհաննիսյանի պարագան կարող էր պատճառ դառնալ, որ ԲՀԿ-ն որոշակիանար կուսակցական կողմնորոշման ու ապագայի ընտրության մեջ: Բայց ակնհայտորեն ԲՀԿ-ն մեկ խնդիր ունի` ինքնապահպանվել և չկորցնել լծակները մինչև 2017-2018 թթ., որպեսզի նորից իր պատկերացրած «առանցքը» դառնա` իշխանության բերելու իր ստվերային նախագահին:

ԲՀԿ-ն աշխարհը տեսնում է ստատիկ պատուհանից, որտեղ պատկերը չի փոխվում, որովհետև փողոցը փակ է` երթուդարձ վաղուց չկա, երթևեկը այլ խաչմերուկ է տեղափոխվել:
ՀԱԿ-ը կամ այն, ինչ մնացել է ՀԱԿ-ից, ևս ունի իր ժողովուրդը, քիչ, բայց ունի, այդ ժողովուրդը Լևոն Տեր-Պետրոսյանի անդավաճան ուղեկիցն է, որ պարզապես սիրում է կուռքեր, ընտելացել է կուռքերի անսխալականությանը և հավատում է` ինչ էլ լինի: Պատահում է: ՀԱԿ խմբակցությունը, որ դարձել է անհատների ներկայացուցչություն, թերևս ինքն էլ չգիտի` ում շահերն է ներկայացնում: ՀԱԿ կուսակցությունը հիանալի շանս ունի միանգամից ներգրավվելու նոր իրավիճակում` իբրև դերակատար, բայց դա գրեթե բացառվում է, որովհետև, ինչպես ԲՀԿ-ն, ՀԱԿ-ն էլ իրեն, սովորության համաձայն, առանցք է համարում, իսկ առանցքի շուրջ պտտվում են, ինքը` կարող է իրեն թույլ տալ անշարժություն:
ՀՅԴ-ն ունի ցանկացածը և այնքան իմաստուն է, որ ավելին չպահանջի, առավել ևս իբրև նախագահական հայտ չներկայացրած կուսակցություն, որ հրապարակավ որևէ քաղաքական ուժի չի պաշտպանել: Հավակնությունների մասով ՀՅԴ-ն իր պարտիան հանգիստ խաղարկում է և իշխանական, և ընդդիմադիր դաշտերում:
Ի՞նչ կարող է անել Րաֆֆի Հովհաննիսյանն այսպիսի քաղաքական դաշտում: Դաշնակիցներ որոնելն իմաստ չունի: Հայ քաղաքական ասպարեզում դաշնակցության մեկ սկզբունք է գործում. բոլորն անցնում են ուժեղի կողմը` ընթացքում «չնկատելով», որ իրենց անցումն է այս կամ այն կողմին դարձնում ուժեղ: Րաֆֆի Հովհաննիսյանը մնացել է մենակ իր հաղթանակի հետ: Երկու անգամ հանրապետությունում պտտվելուց հետո նա վերադարձավ Ազատության հրապարակ` իր մենակությանն ընդառաջ, որտեղ հույս ու հավատ ուներ գտնել ժողովրդին: Կա ժողովրդի որոշակի քանակ, որ որակ է դառնում` պարտադրելով և մյուս քաղաքական ուժերին, և հրապարակին իր հետ հաշվի նստել: Այդ որակին Րաֆֆի Հովհաննիսյանը չի հասել: Այս ընթացքով` փափուկ ուժի քաղաքականությամբ, նա առավելագույնը կարող է հասնել իր մինիմում պահանջի կատարմանը` հրապարակ կգա Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ ամենայն հայոց կաթողիկոսը` Մեծ Բրիտանիա հայրապետական այցից հետո, համոզելու դադարեցնել հացադուլը, որ բնավ քրիստոնեավայել չէ: Գուցե նաև հրապարակ կգա Սերժ Սարգսյանը, բայց ոչ այն նպատակով, ինչ նպատակով արված է հանդիպման հրավերը: Սերժ Սարգսյանը կարող է ունենալ հույժ քրիստոնեական նպատակներ` կյանքը փրկելու նրա, ով ինքնափակվել է մի փակուղում, որտեղից միայն ժողովուրդը կարող է նրան հանել: Բայց ժողովրդին պետք է առաջնորդել, իսկ առաջնորդ չկա: Փաստորեն: Րաֆֆի Հովհաննիսյանն իրեն նաև այդ դերից է ազատել: Նախագահի երդմնակալության արարողությունը «միայն իմ դիակի վրայով» հնարավոր դառնալու մասին հայտարարությունն ավելի պատասխանատու ու հեռագնա է, քան հացադուլը: Որովհետև փակում է դռները: Ի՞նչ է անելու Րաֆֆի Հովհաննիսյանը հացադուլը դադարեցնելուց հետո (ասենք` դստեր` Շուշիի, ծննդյան օրվա առիթով): Ի՞նչ է անելու Րաֆֆի Հովհաննիսյանը կամ «Ժառանգությունը» Երևանի ավագանու ընտրությունների պարագայում: Ընդունեք, որ, մեղմ ասած, հասկանալի չէ, երբ նախագահ ընտրված մարդը (իր գնահատականով ու հայտարարությամբ) հավակնում է քաղաքապետի պաշտոնին: Եվ առավել քան` հասկանալի չէ, որ նախագահական ընտրությունների պատմությունը չավարտած` կուսակցությունը նոր ընտրության մեջ է խրվում Րաֆֆի Հովհաննիսյանի հետ կամ առանց նրա: Նախորդ և գործող խորհրդարաններում ունեցած խմբակցության փորձով «Ժառանգությունն» արագ կարող է հաշվարկել իր նախաձեռնությունների արդյունավետությունը` մեկ, և երկու` նույնիսկ քաղաքապետի պաշտոնը ստանալով` «Ժառանգությունն» ընդամենը հնարավորություն է ստանալու ինտեգրվել իշխանական համակարգին: Ոչ ավելին:
Բնական է, որ այս ամորֆ, ինքնաբավ ու աննպատակ քաղաքական դաշտում, որտեղ բոլորը փորձում են ունեցածը պահպանել, իսկ «Ժառանգությունը» չգիտի ինչ անել, անարձագանք պիտի մնար Արամ Սարգսյանի առաջարկն ընդդիմադիր ուժերին` վայր դնել մանդատները և նոր իրավական վիճակ ստեղծել: Թվաբանական առումով` 131 պատգամավորի առկայությամբ 17 վայր դրված մանդատները խորհրդարանական ճգնաժամ չեն առաջացնի երկրում, բայց միշտ չէ, որ քաղաքականության մեջ թվաբանությունն է գլխավորը: Նախ` «Ժառանգության», ՀՅԴ-ի ու ՀԱԿ-ի միասնական քայլը իսկապես նշանակելու էր ժողովրդի կողքին լինելու նրանց հավաստիացումների գործով հաստատում, նշանակելու էր, որ նրանց վաղ մանկության կամ ուշ պատանեկության երազանքը պատգամավոր լինելը չէր, երկրորդ` Ազատության հրապարակում հավաքելու էր իսկապես մարդկանց այն քանակությունը, որի հետ իշխանությունը հարկադրված էր լինելու հաշվի նստել: Պատահական չէ, որ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը բարձրաձայնեց այդ առաջարկը` հավելելով իր համաձայնությունը: Սակայն ՀԱԿ-ը լռեց, ՀՅԴ-ն իմաստ չտեսավ, ԲՀԿ-ն առաջարկեց իրենց համոզել, ՀՀԿ-ն չհասկացավ: Ահա և ստացվում է, որ դաշտում գործող քաղաքական ուժերը զբաղված են սեփական շահերի ինքնասպասարկմամբ, և` վերջ: Իսկ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը քաղաքական դաշտի վերջին մոհիկանն է, որ հավատում է իր առաքելությանը և հավատում է մինչև ապրիլի 9-ը հրաշքի, որ փոխելու է իրադարձությունների ընթացքը: Հավատը, իհարկե, սարեր է շարժում, բայց հրաշքները սովորաբար ունեն պրոզաիկ բացատրություններ, առավել ևս միստիկան հրապարակավ ու հրապարակում բավականին բարդ գործողություն է, որ կարող է և տեղի չունենալ: Եվ ի՞նչ: Խիստ ընդդիմադիր, Րաֆֆի Հովհաննիսյանի հաղթանակն ընդունող և ժողովրդի կողքին կանգնած, մանդատներից հրաժարվել չցանկացող, իմաստ չտեսնող (իսկ ի՞նչ իմաստ ունի խորհրդարանում անիմաստ գործով զբաղվելը) ընդդիմությունը ոչ թե Րաֆֆի Հովհաննիսյանին է մենակ թողնում Ազատության հրապարակում, այլ ինքնամեկուսանում է քաղաքական այն դաշտից, որտեղ ոչ թե տարատեսակ գծակարգերն են գործում, այլ ժողովուրդը և պետության անհրաժեշտությունը: Հավելած քաղաքական այն ուժին կամ առաջնորդին, ով իրավիճակին տեր լինելու պատասխանատվություն կստանձնի` առանց հացադուլի-նստացույցի, քաղաքական, քաղաքացիական մահվան կամ սպառնալիքի: Ժամանակի հարց է:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հ. Գ.- Խոր հիասթափություն է սպասվում հատկապես նրանց, ովքեր ափիբերան սպասում էին Սերժ Սարգսյանի Մոսկվա այցին, ենթադրելով եռաստիճան-քառաստիճան հետևանքներ: Հետևանքները, ակնհայտորեն, սարսափելի չեն ոչ նրա, ոչ Հայաստանի համար: Եվրասիական միությունը միրաժ է անապատում, որ օազիս կդառնա Բելառուսի ու Ղազախստանի կենդանի ներկայությամբ: Ֆինանսական հարցերն էլ լուծելի են: Ղարաբաղի հարցն էլ եթե ոչ այսօր, վաղը չի լուծվելու: Մոսկվայից հետո էլ ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը Բրյուսել մեկնեց: Որքան էլ այդ քաղաքի անունը ոմանց ականջը քերծի, Բրյուսելը մնում է Բրյուսել: Նույնիսկ Վիլֆրեդ Մարտենսին հանդիպելու դեպքում: Նախախնամության գաղտնիքները բացահայտող փոփոխությունների չինական մեծ գիրքն ուսուցանում է. «Պայքարի իրավիճակը սպառվել է, և այլևս պետք է մտածել արդյունքների գործածման մասին: Եթե ըմբռնում ես դա և կարևորում հենց արդյունքը, ոչ թե ինքնին պայքարը, հզոր ես և ունակ նոր ու մեծ սեփական գործ սկսել` շարունակելով նախկին ավանդույթները: Նաև պետք է ըստ արժանվույն գնահատես քեզ սատարողներին` շնորհելով նրանց մեծ պարգևներ: Նման մոտեցման շնորհիվ մեծ հաջողություն կունենաս: Իսկ եթե թույլ ես և վախենում ես մեծ քայլերից կամ էլ տարվել ես պայքարով ու դուրս չես գալիս դրանից, գործելու հնարավորություն չունես, լավ է տեղումդ մնաս»: Վերհիշեցնեմ` մեջբերումը վերաբերում է չինական դասական փոփոխություններին, որոնք ձևակերպվել են 5000 տարի առաջ: Եվ` որտե՞ղ է հիմա Չինաստանը:

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ