Հրայր Թովմասյան. 2005-ին ես Սերժ Սարգսյանին չէի տեսել, իշխանությունում չկայի, բայց խոսում էի պառլամենտական կառավարման ձևի մասին

ԱՄՆ-ի նման ժողովրդավար երկրում արգելվում է Սահմանադրությունը հանրաքվեով ընդունել: 200 տարի առաջ այդ ժողովուրդը որոշել է, որ Սահմանադրությունը բարդ փաստաթուղթ է և չպետք է կապել ժողովրդի վզին՝ 168.TV-ի «Pressing» հաղորդման ժամանակ ասել է ՍԴ նախագահ Հրայր Թովմասյանը՝ պատասխանելով հարցին, թե ժողովո՞ւրդն է ձևավորելու դատարանները:

«Ամենաժողովրդավարական երկիր ԱՄՆ-ում արգելվում է Սահմանադրությունը հանարքվեով ընդունել: Կարող է տարօրինակ հարց առաջանալ՝ սա ժողովրդի իշխանություն է, և ինքը պիտի որոշի իր վաղվա օրը, բայց դեռ 200 տարի և մի փոքր առաջ էլ այդ ժողովուրդը որոշել է, որ Սահմանադրությունը բարդ փաստաթուղթ է և պետք չէ դա կապել ժողովրդի վզին ու ասել, որ դու որոշի, թե մենք ինչպիսի պետություն ենք ուզում: Փորձեմ պատկերավոր համեմատություն բերել․պատկերացրեք բժիշկը պետք է վիրահատություն կատարի, անշուշտ, հիվանդի հետ կամ հիվանդի հարազատների հետ ինքը ճշտում է բուժման ընթացակարգը, համաձայնություն է ստանում, բայց ինքն ամեն պահի չի կարող հիվանդի հարազատին հարցնել, թե այն փուլում, երբ բարդություն է առաջացել, ինչպե՞ս անել, կա կոնսուլիումի գաղափար, որը միշտ կարող ես ունենալ: Այն, որ ամեն ինչ պետք է ժողովուրդը որոշի, մեր Սահմանադրության մեջ այդպես չէ, իշխանությունը պատկանում է ժողովրդին, ժողովուրդն իր իշխանությունն իրականացնում է Սահմանադրությամբ նախատեսված մարմիններով և եղանակներով՝ հանրաքվեներով, ընտրություններով: Մոտավորապես, այն հարցրերը, որոնցով ՍԴ-ն որոշում է կայացնում, եկեք դնենք հանրաքվեի, թող որոշեն, թե ինչպես է լինում, կլինի ժողովրդավարական, բայց չի լինի ճիշտ, որովհետև ժողովուրդը պարտավոր չէ փոքր նյուանսներից հասկանալ ու ճիշտ որոշում կայացնել: Ավելորդ ժողովրդավարությունը կարող է հանգեցնել պոպուլիզմի, որը որևէ լավ բան չի բերում»,- ասել է Հրայր Թովմասյանը: Նա նշել է, որ ինքը հարգում ու սիրում է ժողովրդին, բայց մոտեցումը, որ ամեն ինչ պետք է ժողովուրդը որոշի, սահմանափակվում է Սահմանադրությամբ: Նա օրինակ է բերել, որ Հանրաքվեի մասին օրենքով, բյուջեն, սոցիալական երաշխիքը և այլն, արգելված է հանրաքվեի դնել, որովհետև ելքը որոշված է 90 տոկոսով. «Եթե ժողովրդին հարցնես՝ ուզո՞ւմ եք աշխատավարձերը բարձրացվեն, բոլորն ասելու են՝ այո, սոցիալական վճարները բարձրացվեն, ասելու են՝ այո, իսկ պետությունը պետք է իր միջոցները հաշվի, առաջնահերթությունները որոշի, այսինքն ժողովուրդը ևս սահմանափակված է Սահմանադրությամբ, և այս առումով, կարծում եմ, այնքան էլ հիմնավոր չէ, որ ասեն՝ ՍԴ-ն պետք է ժողովուրդն ընտրի»:

Հարցին, թե իր մասին ասում են՝ «հին» է, Հրայր Թովմասյանն ասաց, որ հինն ու նորը երբեմն դիտարկվում է ժամանակագրական առումով, բայց իր կարծիքով՝ հինն ու նորը մտածողության տեսակ է. դու նոր ես քո մտածողությամբ, թե ոչ. «Եթե հին ու նոր ենք խոսում, ասեմ. ովքեր են հին, ե՞ս, թե այն մարդիկ, ովքեր ինձ հին են համարում, երբ ես 96-ին բարիկադի այս կողմն էի, և ինձ այն կողմից կրակում էին, հիմա ո՞վ է հինը, ո՞վ է նորը: Ովքեր են հինը, 2003-ին ես Բաղրամյան փողոցում էի ու ոստիկանության զորքերը կրակում էին, ես բոլորի հետ այդ տարածքից դուրս էի գալիս, ովքե՞ր են հինը, երբ ես 2008-ին Արծրուն Պեպանյանի հետ, օր ու գիշեր, տասնյակ օրեր, մինչև այդ վատ, չարաբաստիկ իրադարձությունները փորձում էի ամեն ինչ անել, որ խուսափենք դրանից, հիմա ո՞վ է հինը, ով է նորը: Նորը մտածողություն է, տեսակ է, նորը իշխանության հաջորդականությունը չէ, թե դու նախորդ իշխանությունում ես եղել, թե նոր իշխանությունում ես եղել, հինն ու նորը, հնի վատերից հրաժարվելն է, նորը նոր մոտեցումներն են, նոր տեսլական ու լուծումները, որոնք նպաստելու են քո երկրի զարգացմանը»:

Հարցին, թե 2015-ի Սահմանադրության մասին նույն Նիկոլ Փաշինյանն ասում էր՝ դա Սերժ Սարգսյանի հագին կարված կոստյում է, և ի վերջո, հեղափոխության համար նպաստավոր դաշտ չստեղծե՞ց այս Սահմաանդրությունը, Հրայր Թովմասյանն ասել է. «Երբ գանք վերջնարդյունքին, կստացվի, որ այս Սահմանադրության պայմաններում եղան այսօրվա իշխանությունների գնահատմամբ թավշյա իրադարձությունները և այսպես պիտի գնահատել, որովհետև որևէ մեկի քթից արյուն չեկավ: Ուրեմն այս Սահմանադրությունը դրան նպաստեց: Շատ է հնչեցվել այդ հայտարարությունը և ես մեկ անգամ դրան պետք է պատասխանեմ. հարցրեք ՀՀՇ-ական գործչին, չեմ հիշում անունը, երբ 94-95-ին եկել էր Մասիսի շրջան և Սահմանադրության վերաբերյալ քննարկում էր, ես այդ ժամանակ ուսանող էի ու ասացի, որ կառավարման այդ համակարգը շատ վատն է: Առաջին անգամ պառլամենտական կառավարման ձևի մասին ես և Վարդան Պողոսյանը կազմել ենք 2005-ից առաջ: 2005-ին ես Սերժ Սարգսյանին չէի տեսել, ընդհանրապես իշխանությունում չկայի և խոսում էի պառլամենտական ձևի առավելությունների մասին: Մի գաղտնիք էլ բացեմ՝ ես դուրս եմ եկել «Ժառանգություն» կուսակցությունից այդ տարակարծության պատճառով: Այսինքն՝ ինձ մեղադրել մի բանի համար, որի մասին ես խոսել եմ տասնամյակներ, սա ինձ համար տարօրինակ է: Մոտավորապես հետևյալը. եթե անձրև է գալիս, գուցե դա գյուղացուն ձեռնտու է, բայց դա չի նշանակում, որ գյուղացին է արել, որ անձրև գա»:

Դիտարկմանը, թե ԼՀԿ-ն տարբեր առիթներով ասել է, որ Նիկոլ Փաշինյանը հրաժարվի Սերժ Սարգսյանի համար կարված կոստյումից, իսկ իշխանությունները փորձում են թեման հնարավորինս փակել, Հրայր Թովմասյանն ասել է, որ դա նշանակում է, որ «կոստյումը» ճիշտ է կարված, ստանդարտ կառուցվածք ունեցող ու իքս տարիքում գտնվող քաղաքացու համար է:
Հարցին, թե, այնուամենայնիվ, ինչո՞ւ առանձնացվեց Սահմանադրական դատարանը, երբ Փաշինյանն իր հարցազրույցներից մեկում ասել էր, որ ՍԴ-ն պետք չէ առանձնացնել, խնդիրն ամբողջ դատական համակարգում է, Հրայր Թովմասյանն ասել է. «Ես չեմ ցանկանա այսօր անդրադառնալ դրան, որովհետև հետագայում ինձ կարող են մեղադրել, որ քաղաքական պրոցեսների մեջ եմ մտնում, առանց դրա էլ նման մեղադրանքներ կան, ես նախընտրում եմ այդ հարցին չպատասխանել, բայց դրա պատասխանները տրվում են և անկողմնակալ դիտորդի մոտ, ցավոք, այլ կարծիք են ստեղծում, թե ինչի հետ էր կապված, երբ և որ փուլից սկսեց, դա ցանկալի երևույթ չէ որևէ երկրի և ՀՀ-ի համար»:

Մեկնաբանություններ