Վտանգ­ված է երկ­րի անվ­տան­գու­թ­յու­նը

Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թյու­նում կա՞ տա­րած­քա­յին կա­ռա­վար­ման և են­թա­կա­ռուց­վածք­նե­րի նա­խա­րա­րու­թյուն։ Ամ­բողջ եր­կի­րը խո­սում է Սյու­նի­քի‚ Գե­ղար­քու­նի­քի‚ Վա­յոց ձո­րի‚ Տա­վու­շի մար­զե­րում ադր­բե­ջա­նա-թուր­քա­կան ու­ժե­րի սպառ­նա­լիք­նե­րի մա­սին։ Ադր­բե­ջան­ցի­նե­րը չգի­տես ինչ պատ­ճա­ռա­բա­նու­թյուն­նե­րով, տա­րածք­ներ են պա­հան­ջում տար­բեր մար­զե­րից‚ Հա­յաս­տա­նի վայ-կա­ռա­վա­րու­թյունն ու տա­րած­քա­յին կա­ռա­վար­ման նա­խա­րա­րու­թյու­նը քար լռու­թյուն են պահ­պա­նում։ Ի դեպ‚ հի­շեց­նենք‚ որ տա­րած­քա­յին կա­ռա­վար­ման և են­թա­կա­ռուց­վածք­նե­րի նա­խա­րա­րու­թյան հիմ­նա­կան գոր­ծա­ռույ­թը ոչ թե աս­ֆալտ փռելն է‚ այլ հենց տա­րած­քա­յին կա­ռա­վա­րու­մը։

Հա­մայ­նք­նե­րի ղե­կա­վար­ներն ա­հա­զան­գում են վտան­գի‚ թուրք-ադր­բե­ջա­նա­կան սպառ­նա­լիք­նե­րի մա­սին‚ բնա­կիչ­ներն ի­րենց ու­ժե­րով դուրս են ե­կել ինք­նա­պաշտ­պա­նու­թյան‚ իսկ նա­խա­րա­րու­թյու­նը լուռ է։ Գո­նե մի հայ­տա­րա­րու­թյուն ա­րեք‚ հեր­քեք կամ հաս­տա­տեք տա­րած­վող լու­րե­րը‚ լռելս ո՞րն է։ Ախր դուք այդ մարդ­կանց հար­կե­րից ա­մեն ա­միս պարգևավ­ճար եք ստա­ցել։ Մար­դիկ դեմ-հան­դի­ման թշ­նա­մուն կանգ­նած են‚ դուք‚ որ­պես պե­տու­թյուն‚ գո­նե տե­ղե­կատ­վու­թյուն ա­պա­հո­վե­լու պար­տա­վո­րու­թյու՞ն էլ չու­նեք ձեր քա­ղա­քա­ցի­նե­րի նկատ­մամբ։ Երկ­րում պե­տու­թյուն կա՞ ընդ­հան­րա­պես‚ պե­տա­կան հա­մա­կար­գե­րը գոր­ծո՞ւմ են։
Այս թե­մա­յով‚ թերևս‚ միայն երկ­րում գոր­ծող միակ ինս­տի­տու­տի ղե­կա­վա­րը՝ Մար­դու ի­րա­վունք­նե­րի պաշտ­պա­նը հան­դես ե­կավ հայ­տա­րա­րու­թյամբ՝ նշե­լով‚ որ գուգլ քար­տե­զի (Google Map) կամ գլո­բալ տե­ղո­րոշ­ման հա­մա­կար­գի (GPS) հի­ման վրա Հա­յաս­տա­նի պե­տա­կան սահ­ման­նե­րի սահ­մա­նա­զա­տում կամ սահ­մա­նագ­ծում ի­րա­կա­նաց­վել չի կա­րող:

«Ան­հաս­կա­նա­լի է, օ­րի­նակ, գուգլ քար­տե­զի ո՞ր տար­բե­րակն է հիմք ըն­դուն­վում, երբ գուգլն ինքն է նշում, որ առ­կա են աշ­խար­հի առ­ցանց քար­տեզ­նե­րի բազ­մա­թիվ տար­բե­րակ­ներ: Կամ ար­դյոք պար­զե՞լ ենք` ալ­գո­րիթ­մա­յին ի՞նչ հա­մա­կար­գեր կամ տե­ղո­րոշ­ման ի՞նչ մե­խա­նիզմ է դր­վել առ­ցանց քար­տե­զի կոնկ­րետ տար­բե­րա­կի հիմ­քում: Հա­յաս­տա­նի Մար­դու ի­րա­վունք­նե­րի պաշտ­պա­նի ու­սում­նա­սի­րու­թյուն­ներն ու դի­տար­կում­նե­րը սահ­մա­նա­յին բնա­կա­վայ­րե­րում հաս­տա­տում են, որ այդ մո­տե­ցու­մը լր­ջո­րեն վտան­գում է ան­մի­ջա­կա­նո­րեն սահ­մա­նա­յին բնա­կա­վայ­րե­րի բնա­կիչ­նե­րի կյան­քի, ֆի­զի­կա­կան ու հո­գե­կան ան­ձեռ­նմ­խե­լիու­թյան, սե­փա­կա­նու­թյան սահ­մա­նադ­րա­կան ի­րա­վունք­նե­րը: Խոս­քը մեր պե­տու­թյան սահ­ման­նե­րի պաշտ­պա­նու­թյան, մեր ժո­ղովր­դի ու յու­րա­քան­չյուր ան­ձի ֆի­զի­կա­կան անվ­տան­գու­թյան ու ա­պա­հո­վու­թյան մա­սին է:

Սահ­մա­նա­զա­տում­նե­րի կամ սահ­մա­նագ­ծում­նե­րի հար­ցում անհ­րա­ժեշտ են մաս­նա­գի­տա­կան մո­տե­ցում­ներ, գի­տա­կան հե­տա­զո­տու­թյուն­նե­րի ար­դյունք­ներ, տե­ղում ման­րա­մասն աշ­խա­տանք­ներ, պատ­շաճ ի­րա­վա­կան հիմ­քեր և այլն:
Այս հար­ցը պետք է լի­նի մեր երկ­րի բա­ցա­ռիկ գե­րա­կա­յու­թյուն­նե­րի թվում, բո­լո­րի ա­ռաջ­նա­հերթ ու­շադ­րու­թյան կենտ­րո­նում»‚- աս­ված է մար­դու ի­րա­վունք­նե­րի պաշտ­պան ԱՐ­ՄԱՆ ԹԱ­ԹՈ­ՅԱ­ՆԻ հայ­տա­րա­րու­թյան մեջ:

Բայց այս հայ­տա­րա­րու­թյանն ար­ձա­գան­քե­լու հա­մար մեր երկ­րում կա՞ն մաս­նա­գի­տա­կան մո­տե­ցում‚ պե­տա­կան մտա­ծե­լա­կերպ‚ քա­ղա­քա­կան կամք‚ մտա­վոր ու­նա­կու­թյուն ու­նե­ցող մար­դիկ ու կա­ռույց­ներ‚ որ հայ­տա­րա­րու­թյան մեջ նշ­վա­ծը կյան­քի կո­չեն։ Ի­հար­կե ո՛չ։ Ինք­նա­հո­սի մատն­ված այս ի­րա­վի­ճա­կում մնում է հի­շա­տա­կել դա­սա­կա­նին. «Спасение утопающих-дело рук самих утопающих»:

Սեր­գեյ ՍԱ­ՂՈՒ­ՄՅԱՆ

Մեկնաբանություններ