Էրդողանն ընդդեմ Դավութօղլուի՝ ո՞վ՝ ու՞մ

Առեղծվածային ու ապշեցուցիչ տեղեկացված՝ Ֆուատ Ավնի կեղծանունով Twitter-ի իր միկրոբլոգում գրող թուրք հեղինակի կանխատեսումները միշտ իրականանում են, իսկ տեղեկատվությունը՝ հաստատվում: Ֆուատ Ավնին ասպարեզ է նետել հերթական սենսացիան: Օրերս նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը իր նոր պալատում փակ խորհրդակցություն է անցկացրել, որտեղ քննարկվել է վարչապետ Ահմեդ Դավութօղլուի առաջիկա պաշտոնանկության հարցը: Ավնիի տվյալներով՝ Էրդողանը և նրա շրջապատը գտնում են, որ Դավութօղլուն «չի նպաստում կառավարման նախագահական ձևին անցումին», որը Էրդողանին կտա երկրում բարձրագույն իշխանության իրավասություններ: Գործող Սահմանադրությամբ՝ Էրդողանի պաշտոնը հիմա ունի հիմնականում արարողակարգային բնույթ, թեպետ նա իրեն պահում է իբրև երկրի գլխավոր ու առաջին դեմք: Իրոք, Դավութօղլուն սկսել է շրջել վիլայեթներով ու տարբեր հանրահավաքներում ելույթներ ունենալ՝ համեմատելով Թուրքիայի ներկա վիճակը Աթաթուրքի ազատագրական պայքարի ժամանակների հետ: Ավելին՝ վերջերս Դավութօղլուն ասել է Էրդողանին, որ «երկրում կառավարման ձևի փոփոխությունը քաղաքական օրակարգի գերակայություն չէ», հասկանալ է տվել, որ իշխող «Արդարություն և զարգացում» կուսակցությունը կարող էր փոխզիջումային համաձայնագիր կնքել ընդդիմության հետ նոր Սահմանադրության հարցով, որի նախապատրաստման ընթացքում կոնսենսուս է ձեռքբերվել 60 հոդվածների վերաբերյալ, բացի նրանցից, որ նախատեսում են խորհրդարանականից նախագահականին քաղաքական համակարգի փոփոխություն: Դավութօղլուն շփում է ունեցել ընդդիմադիր Ժողովրդահանրապեստական կուսակցության նախագահ Քեմալ Քիլիչդարօղլուի հետ, որ հայտարարել է՝ «Թուրքիային պետք է Սահմանադրություն, որը թույլ կտար ազատվել առանձին դեմքերի չափազանց ազդեցությունից»՝ իհարկե, նկատի ունենալով Էրդողանին: ԺՀԿ-ի նախագահը հասկացրել է, որ աջակցում է քաղաքական ուժերի հետ լայն երկխոսության Դավութօղլուի ձգտմանը: Օրերս Քիլիչդարօղլուն ասել է. «Եթե դուք ուզում եք ամրապնդել խորհրդարանական համակարգը, կարող եք մեր աջակցությունն ունենալ: Եթե դուք ուզում եք ստեղծել ավելի ժողովրդավարական Սահմանադրություն, մենք ձեզ կաջակցենք: Բայց մենք երբեք չենք համաձանի փոփոխություններին, որ կհանգեցնեն Թուրքիայի մասնատմանը»: Նա բացահայտ հայտարարել է, որ «Դավութօղլուն նույնպես գտնում է, որ Թուրքիային պետք է ավելի ժողովրդավարական և ազատական, այլ ոչ թե ավտորիտար Սահմանադրություն»: Էրդողանին Դավութօղլուի մանևրները սկսել են ոչ միայն նյարդայնացնել, այլև լրջորեն անհանգստացնել: Նա չի կարողանում ներել վարչապետին, որ իրեն չաջակցեց, երբ ձերբակալվեցին գիտնականները, որ ստորագրել էին թուրքական իշխանություններին ուղղված կոչը՝ երկրի հարավ-արևելյան, հիմնականում քրդաբնակ շրջաններում հատուկ դրության քննադատությամբ: Էրդողանը ակադեմիկոսներին վիրավորել էր՝ անվանելով «այսպես կոչված ինտելեկտուալներ», «տգետների հավաք», «դավաճաններ» ու «գիտնականի խղճուկ նմանակումներ»: Դավութօղլուն պատասխանել էր. «Եթե իրավաբանական նախադրյալներ չկան, ես դեմ եմ դատի սպասող մարդկանց ձերբակալությանը: Ես գտնում եմ, որ եթե դատական հետաքննության արդյունքում դատարանը կայացնի արդարացնող վճիռ, այդ մարդկանց ազատության սահմանափակումը հնարավոր չէ փոխհատուցել որևէ միջոցով: Իբրև գիտնական, որ դաժան հալածանքների է ենթարկվել 1997-ի փետրվարի 28-ի պետական հեղաշրջման ժամանակ, ես հայտարարում եմ՝ չեմ կարող ընդունել մտածողության ազատության որևէ սահմանափակում»:
Դավութօղլու-Քիլիչդարօղլու ալյանսը ձևավորվում է անձամբ Էրդողանի հասցեին ԵՄ-ի սուր քննադատության համապատկերում, նրա անվան հետ են կապում երկրում սահմանադրական համակարգի քանդման, խոսքի ազատության և ժողովրդավարության սկզբունքների պահպանմանն ուղղված սպառնալիքը: Ավնին հաղորդում է, որ Էրդողանը հանձնարարել է «զուգահեռ կառույցի» հետ համագործակցող Դավութօղլուին մերկացնող դոսյե հավաքել: «Զուգահեռ կառույց» Թուրքիայում անվանվում են «Հիզմեթ» շարժման կողմնակիցները, նրանց ոգեշնչում են իսլամ գիտնական Ֆեթուլա Գյուլենի գաղափարները: Էրդողանը նրանց համարում է «դավաճան և թշնամի»: Ավնիի տվյալներով՝ եթե Դավութօղլուն «իրեն ներկայացված հանցանշանների ճնշման տակ հրաժարական չտա, նրա դեմ կծավալվի քարոզչական արշավ՝ Էրդողանին ենթակա ԶԼՄ-ներում»: Ավնին նաև հաղորդել է, որ իմանալով Էրդողանի ծրագրերի մասին՝ Դավութօղլուն անհապաղ խորհրդակցություն է հրավիրել, որպեսզի քննարկի «զուգահեռ կառույցի» դեմ պայքարը՝ հույս ունենալով, որ այդ կառույցը վերացնելու իր վճռականության ցուցադրությունը թույլ չի տա պաշտոնանկ լինել: Բայց ոչ ոք չի կարող ասել՝ ինչպես նա իրեն կպահի հետո, ավելի ճիշտ՝ ո՞ր ուղղությամբ նրան կտանեն իրադարձությունները, որոնց վրա նա կարող է և չի կարող ներգործել:
Դավութօղլուի միակ ռեսուրսը, որ հնարավորություն է տալիս ամրապնդել դիրքերը վարչապետի պաշտոնում, հասարակության կոնսոլիդացիան է հասարակական-քաղաքական կյանքում ժոովրդավարության սկզբունքների ամրապնդման հիման վրա, պետության ղեկավարման մեջ, որ նրան պետք է դուրս բերի Էրդողանի վերահսկողություից: Առավելևս, որ գլխավորելով իշխող կուսակցությունը, նա ինքնուրույն կադրային քաղաքականություն վարելու հնարավորություն ստացավ: Հակառակ դեպքում նրան չի հաջողվի պահպանել հեղինակությունը կուսակցության մեջ, հատկապես այն դեպքում, եթե որոշի վերադառնալ նախկին նախագահ Աբդուլա Գյուլը: Գյուլը կարող է դառնալ Էրդողանի լուրջ ընդդիմախոս և կուսակցության մեջ ստեղծել իր ընդդիմությունը: REGNUM-ի աղբյուրները Անկարայում գտնում են, որ «գլխավոր իրադարձություններին պետք է սպասել մայիսին», երբ իշխող կուսակցության առայժմ փակ ռեժիմով նախապատրաստվող արտահերթ համագումարում կարող է ձևավորվել ուժերի այնպիսի դասավորություն, որը կամ կամրապնդի Էրդողանի ազդեցությունը քաղաքականության վրա և երկրի կառավարումը նրա ձեռքով, հետևաբար Թուրքիայի 26-րդ վարչապետ Ահմեդ Դավութօղլուի հրաժարականը անխուսափելի կդառնա, կամ տեղի կունենա հակառակը:
Ստանիսլավ Տարասով, REGNUM

Հ.Գ. Դեռ անցյալ տարվա առաջին խորհրդարանական ընտրություններից ակնհայտ էր, որ Թուրքիայի վարչապետի ու նախագահի միջև հակասություններ են ձևավորվելու և աստիճանաբար խորանալու են: Առավելևս արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունները, որտեղ «Արդարություն և զարգացումը» հաղթելով՝ հնարավորություն ստացավ միայնակ կառավարություն կազմել, ցույց տվեցին, որ Էրդողանը անցնելու է իր «Պլան Բ»-ին՝ Սահմանադրության փոփոխությանը և երկիրը խորհրդարանական կառավարումից նախագահականի տանելուն: Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախագահ չի դարձել, որ հանդուրժի որևէ մեկի, ով էլ լինի, օրենսդրական առավելությունները իր նկատմամբ: Նա չի կարող և չի ցանկանում լինել այնպիսի նախագահ, ինչպիսին Աբդուլա Գյուլն էր, երբ ինքն էր վարչապետը: Էրդողանն ունի ոչ միայն անձնական, այլև Թուրքիան տարածաշրջանային պետությունից համաշխարհային պետություն դարձնելու հավակնություններ: Ո՞վ է Ահմեդ Դավութօղլուն, որ դիմակայի նրա տիեզերական առաքելությանը: Իսկապես՝ Թուրքիայում սկսվում է ով՝ ում պայքարը:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ