Որոշ կայքեր պարապ են մնացել, սահման գնալու և թուրքի դեմ կռիվ տալու փոխարեն՝ էս սև օրով նստել, «անհավատ» կոմունիստների ոտքերն են կրծում, թե բա դե՜մ էին փողոցն անվանակոչել Վազգեն Ա-ի անունով՝ օր կենդանության:
Դե արի ու մի ասա՝ տո աչքդ էլ էին հանել, որ դեմ էին, նրանք գործի մարդիկ էին. դու գնա թուրքի անունով անվանակոչիր, Համազասպին, Բաղրամյանին դեմ ես:
Ուրիշ խնդիր չունեն, ոչ սահման ունենք, ոչ սահմանին՝ զոհեր, այս պահին հենց միայն կոմունիստներին հիշելն ու ոսկորները կրծելն է օրախնդիր:
Ձեր հավատն ու դավանանքի ազատությունն էլ տեսանք, այ «աստվածապաշտ» անբարոյականներ, երկիր ու ազգ այլասերեցիք ու քանդեցիք:
Ինչքան գող ու պոռնիկ կար՝ վերելք ու ծաղկում ապրեցին, մեծարվեցին, մարգարիտն իջավ հատակ, տիղմը բարձրացավ:
Թշնամին դարեր շարունակ զինարաններ է կառուցել, մենք՝ եկեղեցի ու վանք, որ հետո գաղթականներին ապաստանեինք, թուրքն էլ դրսից դուռը փակեր, վառեր:
Թշնամին մի տարեկան լամուկին մարտիկ է մեծացրել, ղաչաղ ու ասպատակիչ, մենք էլ հոգևոր կրթարան ենք կառուցել՝ այստեղից-այնտեղից փող մուրալով, որ ազգի լավագույն կորիզը միայն շարական երգելով ու աղոթելով զբաղվի:
Էսօր էլ նույնն է՝ երիտասարդ-երեսպաշտ աղոթողներով լցվել է Հայոց Եկեղեցին, Էջմիածնի հոգևոր ճեմարանում դիմորդներից ասեղ գցելու տեղ չկա, գնում են Իսրայել՝ պատրաստության, վերադառնում լրիվ աղավաղված հոգեկան աշխարհով, միայն թե՝ հնարավորինս հեռու զինվորականությունից, զինվորի պարտք կատարելուց:
Կոմունիստները գոնե երկիր էին կառուցում, մարդ էին կրթում ու դաստիարակում, քաղաքացու հոգսերով էին, որ սոված ու անգործ, անտուն չմնա, կարողանա անվճար հանգստանալ լավագույն առողջարաններում, բուժվել լավագույն կլինիկաներում:
Մահամերձը՝ սեղանին, չէին թողնում մեռնի՝ մինչև փողը չտա հիվանդատերը, ինչպես այսօր է. աշակերտը մի օր դասից բացակայում էր՝ ուսուցիչը շտապում էր տեղեկանալ, այցելել տուն: Դասի մի ժամով, առանց մարդ պլոկող կրկնուսույցների, ուսուցիչը գրող ու բժիշկ, պրոֆեսոր էր կրթում, ոչ-ոք չէր մտածում դեբիլին մի բուհ խցկելու մասին:
Ուսուցիչն ինքն էլ սրբություն էր հասարակության ու կառավարության աչքում:
Քարտուղարը իր քաղաքի, շրջանի ամեն մարդու տեղը գիտեր, անձամբ էր զանգահարում, կանչում գործի, եթե անգործ մարդ էր տեսնում:
Սա ուղղակի՝ թեթև էսքիզ:
Հիմա կոմունիստնե՞րն են պարկեշտ ու քրիստոնյա եղել, թե՞ երկիր քանդող «հավատացյալ» կեղծավորներդ:
Սա չէ՞ ձեր էսօրվա հավատավոր երկիրը, որն Արցախն ու Հայաստանը բառացիորեն նետեց անդունդ: Հուդան անգամ կսահմռկեր՝ էս ամենը տեսնելով:
Այստեղ է, որ իրավամբ հիշում ես Անդերսենի խոսքը, իջնում այս թունդ «հավատավորների» մակարդակին ու հիշել տալիս.
«Մտածող աթեիստը, ով ապրում է իր խղճի մտոք, ինքն էլ չի պատկերացնում, թե որքան մոտ է Աստծուն: Նա բարություն է գործում՝ առանց վարձք ակնկալելու, ի տարբերություն հավատացյալ կեղծավորների»:
Սուսաննա Բաբաջանյան