«ՍԵՐԻԱԼԱԿԵՐՊ ԳՐՔԵՐԻ ԸՆԹԵՐՑՈՂՆԵՐՆ ԱՅՍՕՐ ԳԵՐԱԴԱՍՈՒՄ ԵՆ ՍԵՐԻԱԼՆԵՐ ՆԱՅԵԼ»

«Իրատես de facto»-ի հյուրն է «Լիտոպեդիա» էլեկտրոնային հանրագիտարանի հիմնադիր, «Գրանիշ» գրական հանդեսի խմբագրակազմի անդամ, բանաստեղծ ԱՇՈՏ ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆԸ:
-Վերջերս Թբիլիսիում Ձեզ շնորհվել է Հարավային Կովկասի երիտասարդ բանաստեղծների` Վաժա Փշավելայի անվան Առաջին կարգի մրցանակ: Գրական, մշակութային երկխոսություն ասվածը ենթադրում է նաև երկու երկրների միջև եղած քաղաքական օրախնդիր հարցերի վերհանո՞ւմ, թե՞ խուսափում եք տարաձայնություններից, «բախումներից»:
-Հայ-վրացական գրական կապերը, իրոք, լուրջ ավանդույթներ ունեն և այսօր էլ շարունակվում են: Նշեմ, որ նախորդ տարի Ծաղկաձորում եռօրյա հանդիպում անցկացրին հայ և վրացի երիտասարդ բանաստեղծները: Անշուշտ, նման հանդիպումները երբեմն ուղեկցվում են քաղաքական օրախնդիր հարցերի, ինչպես նաև Վրաստանում հայկական հուշարձանների նկատմամբ կատարած ոտնձգությունների շուրջ բանավեճերով: Ես ինքս մի քանի անգամ հոդվածներով հանդես եմ եկել Օշավանքի և Նորաշենի եկեղեցիների վրացականացման դեմ, սակայն հարց բարձրացնելը մի բան է, դրա իրավական իրագործումը` այլ բան: Ասել, թե այդ գրական կապերն ընթանում են տարաձայնություններից խուսափելու «մարտավարությամբ», սխալ կլինի: Ինչպես հայտնի է, հենց վերջերս ՀԳՄ նախագահ Լևոն Անանյանը խնդրեց վարչապետի միջնորդությունը` Թբիլիսիում Հովհաննես Թումանյանի տունը հայկական կողմին վերադարձնելու առնչությամբ: Նշեմ նաև, որ Թբիլիսիի մրցանակաբաշխությանը ներկայացված էին նաև ադրբեջանցի երիտասարդ բանաստեղծներ, սակայն վրացական կողմը բացահայտ համակրանք էր ցուցաբերում հայկական պատվիրակության հանդեպ, թեպետ քաղաքական առումով հայ-վրացական տարաձայնություններն ավելի շատ են, քան վրաց-ադրբեջանականը:
-«Խոսքս թող այլ կերպ չընկալվի, բայց մեր Հանրային հեռուստատեսության վերադասին խորհուրդ կտայի գոնե մեկ օր հետամուտ լինել Թուրքիայի Հանրային հեռուստատեսության ծրագրերին»: Ինչո՞վ եք հիմնավորում «Լայն զանգվածներին սիրելի լինելու մարմաջը» վերնագրով Ձեր հոդվածի այս տողերը: Չե՞ք կարծում, որ մենք ոչ թե այս ու այն կողմ նայելու, այլ ինքներս մեր ներսը նայելու և ճանաչելու խնդիր ունենք:
-Լիովին համաձայն լինելով Ձեր վերջին եզրակացությանը, կուզեի նշել, որ, ըստ էության, ես էլ նույն բանն եմ ասում: Սակայն հոդվածից արած մեջբերումը ավելի լավ կլինի մեկնաբանել համատեքստի մեջ, որտեղ վառ արտահայտված է նաև իմ հեգնանքը: Ես չեմ խուսափում իմ խոսքերից. կարող եմ կրկին վկայակոչել, որ մեր Հանրային հեռուստատեսությունը շատ բան ունի սովորելու հենց Թուրքիայի հեռուստատեսությունից, և նշված հոդվածում խոսել եմ դրանցից մի քանիսի մասին` ավելի շատ վկայակոչելով ուսումնադաստիարակչական հաղորդումները: Համեմատությունն արված է միայն ուսումնադաստիարակչական գործառույթների տիրույթում, ինչը նաև ենթադրում է Ձեր մեկնաբանությունը` մեր ներսը նայելու և ճանաչելու առումով:
-«Ճիշտ ընթերցելը առնվազն մեդիտացիա է, եթե ավելին ասելու կարողություն չունեմ, իսկ այդպիսի ընթերցողները սակավ ընտրյալներից են, ինչպես սակավ են ճշմարիտ գրողները»: Ովքե՞ր են Ձեր ընթերցողները` «սակավ ընտրյալնե՞րը»:
-Միանշանակ ասել, որ իմ ընթերցողները «սակավ ընտրյալներից» են, սխալ կլինի: Խոսքս ընդհանրական բնույթ ունի` փաստելով այն միտումը, որ ձևավորվում է գրող-ընթերցող և գրող-հասարակություն հարաբերություններում: Նորություն ասած չեմ լինի, որ այսօր գիրք քիչ են ընթերցում: Կարծում եմ` խնդիրը կարդալը չէ, այլ այն, թե ինչ է սպասում ընթերցողը գրքից: Եթե նախկինում ընթերցողների մի մեծ բանակ անհամբեր սպասում էր այսօրվա սերիալներին փոխարինող գրքերին, որտեղ, առանց մեծ խորության, պատկերվում էին կենցաղային իբր «սուր» իրավիճակներ, այսօր ընթերցողին նման հեշտագրություններով չես զարմացնի: Իսկ սերիալակերպ գրքերի ընթերցողներն այսօր գերադասում են սերիալներ նայել։ Համարել, որ այդ պատճառով մենք ընթերցող կորցրինք, կարծում եմ, սխալ կլինի: Պարզապես մենք կորցրինք սերիալ նայողներին: Իսկ ճիշտ ընթերցողները միշտ էլ «սակավ ընտրյալներն» են եղել:
-«Գրանիշ» գրական ակումբի շնորհիվ անմիջական կապ ստեղծվեց գրողի և ընթերցողի միջև: Մերօրյա շատ գրողներ անվանի ու սիրելի դարձան համացանցի ու հենց «Գրանիշ» առցանց լրատվականի շնորհիվ: Իսկ երբ այդ նույն ընթերցողին հրամցվեց «Գրանիշ» գրական հանդեսը, արդյո՞ք հետաքրքրությունը նույնքան մեծ էր: Կարծում եմ, այսօր շատերը սոցցանցում գրված խելացի հայտագրերը գերադասում են հաստափոր գրքերից ու ամսագրերից, որոնց համար պետք է նաև վճարել:
-Խոստովանենք, որ այսօր լրջմիտ ընթերցողների մի ստվար զանգված չի օգտվում համացանցից և տեղյակ չէ համացանցում իրացվող գրականությունից: Նկատել է պետք, որ հատկապես ավագ սերնդի գրողների մեծ մասը ներկայացված չէ համացանցում: «Գրանիշ» հանդեսի տպագրմամբ փորձ արվեց հավասարապես լինել և՛ համացանցում, և՛ տպագիր ոլորտում: Այս մասին ավելի մանրամասն խոսվում է «Գրանիշի» երկրորդ համարի առաջնորդողում: Ասեմ, որ այս համարն անվանել ենք «Գրանիշ օֆֆլայն»` նման հարցերի պատասխանները գտնելու հույսով:
-Պարզ հարց. Դուք օրվա լուրերին տեղեկանում եք տպագիր թերթերի՞, թե՞ էլեկտրոնային կայքերի միջոցով:
-Ընդհանրապես շատ քիչ եմ հետևում նորություններին: Լրահոսին ակտիվորեն հետևել նշանակում է վատնել ամբողջ ժամանակը: Շատ քիչ իրադարձություններ կան, որոնց կարևորություն եմ տալիս: Կարծում եմ` ինքս փոխանցելու շատ բան ունեմ:
-Համացանցից շատ ենք օգտվում, բայց դժվար է ճիշտ և համակարգված ինֆորմացիա քաղելը: Ձեր և «Գրանիշ» գրական ակումբի համատեղ ջանքերով ստեղծվել է բանասիրության էլեկտրոնային հանրագիտարան` «Լիտոպեդիա», որը հայերենով մատուցում է բնագավառին վերաբերող տեղեկույթ: Ի՞նչ անելիքներ ու ծրագրեր ունեք այս դաշտում:
-ՈՒղիղ մեկ տարի է, ինչ ստեղծվել է «Լիտոպեդիա» բանասիրության էլեկտրոնային հանրագիտարանը, և որքան աշխատում ենք (այսօր արդեն առկա է 1433 բառահոդված), այնքան անելիքները բազմապատկվում են: Ծրագրերը շատ ու շատ են, սակայն դրանց բոլորի իրագործումը վեր է մեկ հոգու ուժերից: Այդուհանդերձ, ամեն ինչ արվում է յուրաքանչյուր օր օգտվողներին նոր նյութ մատուցելու համար: Հանրագիտարանում առկա են ոչ միայն հանրագիտարանային տեղեկույթներ, այլև հեղինակների բնագրերը: Սա անվերջանալի աշխատանք է:
-Շուտով լույս կընծայվի Ձեր «Գրպանի բանաստեղծություններ» ժողովածուն: Ի՞նչ է հուշում վերնագիրը:
-Այո, առաջիկա մեկ-երկու ամսում «Անտարես» հրատարակչությունը գիրքը լույս կընծայի: «Գրպանի բանաստեղծություններն» իմ երրորդ ժողովածուն է, սակայն երկրորդ ժողովածուից արդեն անցել է ութ տարի: Այս տարիներին մեկ համոզմունք եմ ունեցել` կա՛մ մատուցել նոր ասելիքով գիրք, կա՛մ լռել: Կարծում եմ` գրքի ծնունդն արդարացված է, իսկ վերնագիրը պայմանավորված է վերջին տարիներին որդեգրած գեղագիտական մի քանի սկզբունքներով. գրել հակիրճ և փոքրիկ տարածության մեջ ընդհանրացնել հավերժականի ու ակնթարթի միահյուսումը, ինչի մասին խոսում եմ «Գրանիշի» երկրորդ համարի «Չասվածի պոեզիան» էսսեում: Իհարկե, վերնագրի ենթատեքստում ունեմ նաև այն հավակնությունը, որ առաջին անհրաժեշտության իրերը գրպանում են լինում, և ցանկանում եմ, որ գիրքս նաև այդ հավակնությունն ունենա, քանի որ ինձ ուղղված ցանկացած հարցի պատասխան, ի վերջո, իմ գիրքն է տալու: Այսինքն` «գրպանից տրված» պատասխաններ:
Զրույցը` Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ

Մեկնաբանություններ