Ինչպես են մսխվում հաղթանակները

Մայիսյան հաղթանակների օրերին մեր հասարակական, մշակութային գործիչներից հաճախ ենք լսել, որ մենք մեր հաղթանակներին չենք կարողանում տեր կանգնել, ըստ արժանվույն չենք գնահատում և այլն: Լսում ենք նաև, որ նոր սերունդը չի կարդում, չի ճանաչում Արցախյան պատերազմի հերոսներին, չգիտի մեր նորօրյա պատմությունը: Մի քանի տարի առաջ հեռուստատեսությամբ ցույց էին տալիս ավարտական դասարանների աշակերտների, որոնք չգիտեին, թե ինչ օր է Մայիսի 9-ը, պատկերացում չունեին Ղարաբաղյան ազատամարտի մասին: Իսկ որտեղի՞ց պետք է պատկերացում ունենային: Դպրոցական, բուհական դասագրքերից, որտեղ չկա մեր հաղթանակների մասին որևէ հիշատակում, որտեղ անցյալ դարի իննսունականները հիշատակվում են որպես «ցրտի և մութի տարիներ», որտեղ խոսվում է միայն տնտեսական անկումների մասին:
«Առաջնահերթ նշանակություն ստացավ ազգային պետության անկախության պահպանման հարցը, որի երաշխիքը կարող էր լինել մարտունակ բանակի ստեղծումը: 1992-1993 թ.թ. երկրապահ կամավորականների և բանակ զորակոչված զինակոչիկների միավորումով ստեղծվեց բանակ: 1992թ. հունվարի 28-ին կառավարությունն ընդունեց «ՀՀ պաշտպանության նախարարության մասին» պատմական որոշումը: Հենց այս փաստաթուղթն էլ ազդարարեց ազգային բանակի ստեղծման սկիզբը: Այդ պատմական որոշումով նորաստեղծ նախարարության ենթակայությանը հանձնվեցին գոյություն ունեցող որոշ գնդեր: Հայոց բանակի ակունքներում կանգնած էին նաև դեռևս 1990 թ. սեպտեմբերին կազմավորված Երևանի հատուկ գունդը, Արարատի, Գորիսի, Վարդենիսի, Իջևանի, Մեղրիի ինքնապաշտպանական վաշտերը>. սա մի հատված է հանրակրթական դպրոցների համար նախատեսված պատմության դասագրքից, որը խմբագրել է ԳԱԱ ակադեմիկոս Վլադիմիր Բարխուդարյանը: Հայոց ազգային բանակի կազմավորմանը նույն դասագրքում հեղինակներն անդրադարձել են՝ նշելով նաև հետևյալը. «Հայոց ազգային բանակի ստեղծման գործում մեծ է պաշտպանության նախարարներ Վազգեն Սարգսյանի (1959-1999), Վազգեն Մանուկյանի և Սերժ Սարգսյանի դերը»: Եվ ոչ մի խոսք ՀՀ առաջին նախագահ և Գերագույն գլխավոր հրամանատար Լևոն Տեր-Պետրոսյանի մասին: Ոչ մի խոսք Շուշիի ազատագրման, Արցախում տարած հաղթանակների մասին: Այդ դասագրքով ուսանած դպրոցականը, հասկանալի է, ոչ մի պատկերացում չի կարող ունենալ Արցախյան պատերազմի մասին, քանզի չկա որևէ իրադարձության արձանագրում, որևէ հերոսի մասին հիշատակում, ամեն ինչ հարմարեցված է տվյալ ժամանակների իշխող կոնյունկտուրայի ճաշակին և պատմական ընկալումներին:
Արցախյան պատերազմի և նրա հերոսների մասին անգամ ամենաժլատ հիշատակումը՝ փաստերի չոր արձանագրությամբ, շռայլություն է դիտվել դասագրքի հեղինակների համար: Կարծես թե այդ պատերազմը մերը չէր, մեզ չէր վերաբերում, հերոսներն էլ մերը չէին: Իսկ այս ամենն արդեն ոչ միայն կեղծիք է, մեղանչում պատմագիտության նկատմամբ, այլև՝ դիլետանտություն, պատմության նկատմամբ ոչ թե գիտական, այլ՝ սիրողական, թերուս վերաբերմունք ցուցաբերելու անհաջող փորձ:
Թե ինչպես են ներկայացված Մարտի 1-ի իրադարձությունները այդ դասագրքում, հարկ չեմ համարում անդրադառնալ, քանի որ դրանց անդրադարձել եմ քանիցս, և բացի այդ՝ այն կապ չունի նշյալ թեմայի հետ:
Միայն հավելեմ՝ այս դասագրքերով ուսանած երիտասարդը գնում է բանակ, գնում է սահման՝ պաշտպանելու իր հայրենիքը: Իսկ դասագրքի հեղինակները մտորե՞լ են երբևէ, թե պատմական ինչ գիտելիքներ են հաղորդում, ինչ արժեքներով է կրթվում այն զինվորն ու քաղաքացին, որից բանակում՝ մարտունակություն, իսկ առօրյա կյանքում՝ քաղաքացիական գիտակցություն ենք ակնկալում: Հազիվ թե:

Թագուհի ՀԱԿՈԲՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Քաղաքացիական անհնազանդության հայկական տարբերակ կամ՝ «Արժեքների հեղափոխություն»
• ԲՀԿ-ն վերահաստատում է իր գերիշխող դիրքը
• Մետաքսի ճանապարհ՝ Սալոնիկից մինչև Մեղրի
• «Չկա բարեփոխումների ծրագիր»
• «Քինդեր-սյուրպրիզ»՝ եվրասիականացման նախաշեմին
• «Հարցերը փողոցում չեն լուծվում»
• Գայ Ֆոքսը՝ Երևանում
• Ռեսուրսնե՞րն են հաշվարկում
• «Դիմակների երթից» մեկ տարի անց
• «Ոչ մի քաղաքական իմաստ այնտեղ պետք չէ փնտրել»
• «Ոչ միայն սահմանադրության, այլև ողջ հասարակության հարցն է»
• «Արտահերթ ընտրություններ չեն սպասվում»
• ԲՀԿ-ն՝ լուրջ փորձության առջև
• «Հոկտեմբերի 30-ն այլ իմաստ ունի»
• Նստացույցի հարցում դեռ չկա կոնսենսուս
• Երջանիկ Աբգարյանը կարծում է, որ պետք է լավատես լինել
• Որքան են թափանցիկ գործում ՀՀ-ում հավատարմագրված դեսպանությունները
• Վիզաների դյուրացում ՀՀ-ի և ԵՄ-ի միջև
• Մնացել են նույն դիրքորոշմանը
• «Լուսանցքային լինելը պատիվ է մեզ համար»

Մեկնաբանություններ