Նոր գերեզմաններն ու հոգածությունից դուրս մնացած Հոռոմայրի Սուրբ Նշան վանքային համալիրը

Լուրեր են շրջանառվում, որ Հոռոմայրի Սուրբ Նշան վանական համալիրի տարածքում գտնվող եզակի տապանաքարերի մի մասը ժամանակի ընթացքում հողի տակ է անցել, փոխարենը հայտնվել են նոր գերեզմաններ, և չվերահսկելու դեպքում տարածքը կարող է դառնալ գերեզմանատեղի:

Օձունի և ենթաշրջանի հոգևոր հովիվ տեր Վրթանես քահանա Բաղալյանը տեղեկացրեց, որ Հոռոմայրի Սբ. Նշան վանական համալիրի վերին հուշարձանախմբի տարածքում Ադամյանների տոհմական գերեզմաններն են, այնտեղ առայսօր նրանց ժառանգներն են հուղարկավորվում: «Ադամյանների գերդաստանն այնքան մեծ չէ, որ գերեզմանատեղի վերածվելու վտանգ լինի: Կարելի է նրանց խնդրել, որ նոր գերեզմանները հների նման տապանաքարեր ունենան, և ցանկապատեր կամ կանգուն տապանաքարեր չլինեն»,- ասաց Օձունի հոգևոր հովիվը` ընդգծելով, որ ուշադրության և վերանորոգման կարիք ունի ոչ թե գերեզմանոցը, այլ եկեղեցին:
Նշենք, որ «Օձունի վերածնունդ» ծրագիրը նախատեսում է պատմամշակութային հուշարձանների վերանորոգում: Հոռոմայրի Սուրբ Նշան վանական համալիրը կարծես թե տեղ չի գտել այս ցանկում:
Համալիրի վերին և ներքին հուշարձանախումբը անմխիթար վիճակում է, շատ շինություններ փլուզման եզրին են: Տեր Վրթանեսի խոսքով` լավ կլիներ, որ Հոռոմայրի Սուրբ Նշանը նույնպես վերականգնվեր:
Վերականգնող ճարտարապետ Ստեփան Նալբանդյանն իր հերթին հավելեց, որ նման պատմական տարածքը երբեք չի ուսումնասիրվել, երբեք հնագիտական և պեղման աշխատանքներ չեն կատարվել: Նրա խոսքով` ամեն ինչ արվել է մակերեսորեն: Մինչդեռ այն լուրջ գիտական, պատմական և պատմամշակութային արժեք է ներկայացնում մեր անցյալի և ներկայի համար:
Հոռոմայրի վանքային համալիրը միջնադարյան Հայաստանի նշանավոր կրոնական կենտրոններից էր (հիշատակվում է VII դարից): Գտնվում է Լոռու մարզի Օձուն գյուղից հարավ-արևելք: Վանքը կազմված է շինությունների երկու խմբից` տեղադրված Դեբեդ գետի ձախ ձորալանջին և սարահարթի վրա: Առաջին խմբի գլխավոր Ս. Նշան միանավ թաղածածկ եկեղեցին 1187-ին կառուցել են Զաքարե և Իվանե սպասալարները, բազալտե սրբատաշ քարից: Միակ` հյուսիսային մուտքի ճակատակալ քարին Հիսուսի շքեղ բարձրաքանդակն է, իսկ դռան կողքերին` Միքայել և Գաբրիել հրեշտակապետերն ամբողջ հասակով: Տանիքի զանգակատունը կառուցվել է 1290-ին: Ս.Նշան եկեղեցուն կից է վանքի երկրորդ` նույնպես միանավ եկեղեցին, որի կողքին 1201-ին կառուցվել է փոքրիկ մատուռ: Համալիրի հյուսիսում, քառակուսի հատակագծով, ոչ մեծ աբսիդով ժամատունն է (1301 թ.), որից քիչ հեռու պահպանվել են Ս. Առաքյալ մատուռի (1216 թ.) ավերակները: Համալիրի շուրջը վանքի գերեզմանատունն է` 13-րդ դ. խաչքարերով ու տապանաքարերով: Սարահարթի կառույցների խմբում են երկու միանավ թաղածածկ եկեղեցիներ (1206 թ.) և նրանց միջև ու կից տեղադրված գավիթը:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ