Մինչ Պետերբուրգում Էրդողանն ու Պուտինը մանրամասնորեն քննարկում էին ադրբեջանա-հայկական հակամարտությունը և որոշում, թե «ինչ կերպ կարելի է ընդհանուր ջանքերով հող նախապատրաստել այդ տարածաշրջանում ժողովրդավարական պետական կազմավորումների համար», փուլ եկավ թուրքական քաղաքական վերնախավի ևս մեկ նվիրական երազանք, այն է՝ երկիրը դարձնել տարածաշրջանի առաջատար և արաբական աշխարհի ձգողական կենտրոն։

2013-ի աշունն ավարտվեց: Հերթական թեժ կանխագուշակված, տաք սկսված ու պաղ անցած: Ձանձրալի աշունը` ի վերջո, որ նման էր մաթեմատիկական խնդրի, որի պատասխանը դասագրքի վերջում տրված է և մնում է առավելագույնը հայտնի պատասխանին հասնելու անհայտ ընթացքը գրել: Որից, իհարկե, ոչինչ էլ չես սովորում: Երբեմն պարզապես հիշում ես: Ինչպես` Արքիմեդի օրենքը, Նյուտոնի, Գեյ-Լյուսակի, Պասկալի, Օհմի, Ջոուլ-Լենցի... Ի՞նչ են ասում այդ օրենքները և ինչու` մոռացել ես: Բայց ցանկացած պահի կարող ես հիշել: Պատահաբար: Հենց այնպես: Օրինաչափ:

Վիլնյուսից հետո, ինչպես կասեր Սերժ Սարգսյանը, կյանքը շարունակվում է: Երկու զուգահեռ իրադարձություններ արձանագրեցին, թե ինչ ուղղություններով է շարունակվելու այդ «կյանքը»: Մեկն անմիջականորեն կապ ունի մեզ հետ: Այո, խոսքը պուտինյան այցի մասին է: Մյուս զարգացումն ավելի հետաքրքիր է. այն ընթանում էր Եվրամայդանում:

Պուտինի այցը տեղի է ունենում անցյալ և «այժմեական» պատմական անցքերի «լայն» ֆոնի վրա: Գոնե մեզ համար: Եվ որքան էլ ասում են` պատմության անիվը հետ չի պտտվում, պարզվում է` հայոց դեպքում այդ «ոսկե կանոնը» չի աշխատում: Պտտվում է, և այն էլ ինչպես` ընկնելով նույն ծանոթ փոսի մեջ: Այս առնչությամբ կատարենք մեկ հոգևոր ընդհանրացում ու անցնենք քաղաքական բաղադրիչին. եթե պատմության դասը կրկնվում է նույնքան անողոք, եթե վեց հարյուր տարիե ի վեր դու կրկին հայտնվում ես կոտրված տաշտակի` ինքնությանդ ու անչափելիորեն դժվար ձեռք բերած անկախությանդ որոշակի կորստի առաջ, մեղադրիր քեզ, գտիր շտկումիդ ուղին:

Դիմակահանդեսն ավարտված է, այլևս կարող եք հանել դիմակները: Վիլնյուսյան գագաթնաժողովը, որ ամռանը խոստանում էր լինել Արևելյան հարևանության քաղաքականության հաղթահանդես, աշնան վերջին դարձավ լավագույն մտադրությունների անհնարինության և վատագույն հնարավորությունների գերակայության արձանագրություն: Դիմակահանդեսն ավարտված է, դիմակները կարելի է հանել, բայց միայն հայելու առաջ:

Վիլնյուսն իր վրա է սևեռել ողջ աշխարհի ուշադրությունը: Առաջին հայացքից այնպիսի ֆիասկո, ինչպիսին ապրեց Արևմուտքն այս գագաթնաժողովում, կարծես թե նույնիսկ Մեծ Մերձավոր Արևելքի տարիներ շարունակվող մղձավանջում չէր գրանցվել:

Թեհրանի և Բաքվի հարաբերություններում տեղի ունեցող այսօրվա իրադարձությունները հիշեցնում են պատերազմի հայտարարում` առանց պաշտոնական ակտի և առանց ավանդական պատերազմական գործողությունների։ ՈՒստի մտքումդ «սառը պատերազմ» բնորոշումն է ծագում։

Մասոնները կարող են անդամակցել ամենատարբեր անվանումներն ու հռչակված սկզբունքներն ունեցող կազմակերպությունների։ Հաճախ օգտագործվում են տարօրինակ «ցուցանակներ», ինչպես, օրինակ, «Հարբեցողության դեմ պայքարի ընկերությունը», երբեմն էլ ամենավսեմ անվանումները։ Այդ կազմակերպությունների մի մասը կարող է լինել բաց, մի մասն էլ գաղտնի, սակայն մասոնների իրական գործունեությունը միշտ գաղտնի է ու քողարկված և երբեք չի համապատասխանում հռչակվածին։

Հայկական թվագրության 4506 թվականի Տրե ամսի 17-ին, որ թարգմանաբար նշանակում է 2013 թվականի նոյեմբերի 26-ին, կարող ենք հստակ արձանագրել` շամանական պարերն ավարտվեցին: Ծնծղաները դեռ հնչում են, տեղ-տեղ նաև ալարկոտ ծափեր են հնչում, բայց դա արդեն ոչինչ չի նշանակում` ներկայացումն ավարտվել է չսկսված:

Այսպես եղավ նաև Վրաստանի դեպքում: Արևմուտքը տվեց Աբխազիան ու Օսիան` Ռուսաստանի հետ խիստ «թաքուն» պայմանավորվածությունների արդյունքում: Ժամանակավորապես վերցնելով Վրաստանը: Ի պահ, որ հարկավոր դեպքում, եթե պետք լինի, տա նաև Վրաստանը: Իրենը Մեծ Մերձավոր Արևելքն է էս պահին, ու ամեն ինչ անելու է, որ գլուխ բերի մեծ կոմբինատոր Բժեզինսկու` Մեծ Մերձավոր Արևելքի նախագիծը: Իսկ Ռուսաստանին միշտ էլ հերթ կհասնի: