«ՂԱՐԱԲԱՂՅԱՆ ՀԱԿԱՄԱՐՏՈՒԹՅԱՆ ԼՈՒԾՄԱՆ ՂԵԿԸ Ո՛Չ ՍԱՐԿՈԶԻԻ ՁԵՌՔԻՆ Է, Ո՛Չ ՄԵԴՎԵԴևԻ, ԱՅԼ ՂԱՐԱԲԱՂԻ ԺՈՂՈՎՐԴԻ ՈՒ ՆՐԱ ՆԱԽԱԳԱՀԻ»

«Իրատես de facto»-ի հարցերին պատասխանում է ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության անդամ ՀԵՐՄԻՆԵ ՆԱՂԴԱԼՅԱՆԸ
-Ինչպե՞ս եք գնահատում Հայաստանի նախընտրական իրավիճակը:
-Նախընտրական:
-Ի՞նչ է դա նշանակում:
-Դա նշանակում է բոլոր քաղաքական ուժերի ակտիվացում, բացի ՀՀԿ-ից: Ինչքան էլ փորձում են կուսակցությունների ակտիվացման մեջ անբնական քայլեր գտնել, քաղաքական ուժերի ակտիվացումը բնական ու տրամաբանական է ընտրություններից առաջ:
-ՀՀԿ-ն ընտրությունների խնդիր չունի՞:
-Հանրապետականը չի ակտիվանում, այլ շարունակում է հետևողականորեն իրականացնել պետականաշինության և կուսակցական գործունեության իր ծրագրերը: Քանի որ ՀՀԿ-ն մեծ պարտավորություններ է ստանձնել, պարտադրված է եղել ամեն օր լինել ակտիվ և գործունյա: Համոզվելու համար բավական է թերթել ամենաբազմազան միջոցառումների ամփոփաթերթիկները, որ անցկացրել են մեր կուսակցության մարզային ու տարածքային կառույցները 2009-2011 թթ.: Վստահ եմ, որ որևէ մեկը չի կարող ասել, թե ՀՀԿ-ի 20-ամյակի տարում պակաս ակտիվ ենք եղել: Ամբողջ տարին գաղափարաքարոզչական, կրթական, մշակութային, սոցիալական, առողջապահական միջոցառումներ են եղել բոլոր մարզերում ու մայրաքաղաքում: Եթե ընդամենը թվարկեմ աշխատանքային ուղղություններն ու միջոցառումները, որոնք իրականացրել է ՀՀԿ կանանց խորհուրդը, հարցազրույցին հատկացված էջը չի հերիքի: Նույնը երիտասարդական կառույցի մասին կարելի է ասել, նույնը` մարզական կազմակերպության: Այդ պատճառով էլ այսօր ՀՀԿ-ն աշխատանքային ոճի փոփոխություն չի անում և անելու կարիք էլ չունի:
-Հնարավո՞ր է, որ կոալիցիոն ուժերից մեկը դուրս գա կոալիցիայից:
-Քաղաքական կոալիցիան բաց է, և թե՛ մտնելը, թե՛ դուրս գալը կամավոր են: Որևէ պարագայում որևէ քայլ բացառված չէ, բնականաբար, սակայն յուրաքանչյուր քաղաքական ուժ որևէ քայլ անելիս պիտի իմանա` ինչի՞ համար է անում, ի՞նչ է փնտրում, ի՞նչ սպասելիքներ ունի, ի՞նչ արդյունքներ կստանա. ավելի՞ կհզորանա այդ քայլով, թե՞ ունեցած ազդեցությունն էլ կվտանգի: Իհարկե, հասկանում եմ հարցի ենթատեքստը, բայց կարծում եմ, որ ԲՀԿ-ական մեր գործընկերը լուրջ որոշումով է մտել կոալիցիա, իր դիրքորոշումը վերահաստատել է, և այդ խնդրի շուրջ աղմուկը մտացածին է ու անտեղի: Բնական է, որ քաղաքական միավորումները հենց այնպես չեն ստեղծվում, ունեն նպատակ ու խնդիր: Հենց այդ հենքի վրա ստեղծվեց կոալիցիան` ունենալով խոր տրամաբանություն ու իմաստ, որ գուցե առաջին հայացքից չընկալվեց:
-Ինչո՞ւ չընկալվեց, եթե կոալիցիան իր նպատակը հայտարարել է:
-50 տոկոսից ավելի բարձր ցուցանիշով հաղթած ՀՀԿ-ն կոալիցիոն ընկերների կարիքը չուներ իշխանության մարմիններ ձևավորելու համար, բայց կոալիցիա ստեղծվեց, որովհետև ՀՀԿ-ն բազմիցս ասել է, որ ազգովին միաբանվելու և ավելի ամուր ալյանսով երկրի առջև ծառացած խնդիրները լուծելու անհրաժեշտություն կա: Ակնհայտ է, որ պաշտոնների ավելցուկ ու կադրերի պակաս ՀՀԿ-ն չուներ ու չունի: 2011-ի փետրվարի 17-ին կոալիցիոն նոր հուշագիր ստորագրվեց, որը հիմնավորում էր երեք տարիների անցած ճանապարհը, կոալիցիայի ստեղծման կարևորությունը, ապագայում էլ ճանապարհը միասին շարունակելու նպատակահարմարությունը: Նախընտրական փուլում քաղաքական ուժերն ազատ են իրենց ռազմավարությունն ինքնուրույն որոշելու, բայց հիմա ցանկացած քայլ ավելի մեծ նշանակություն ու կարևորություն ունի և պիտի ոչ միայն բացատրվի, այլև հիմնավորվի քաղաքական կշռի փոփոխության առումով, միանշանակ պիտի ուղղվի քաղաքական կշռի ավելացմանը:
-Փաստորեն` իրավիճա՞կ պիտի փոխվի:
-Այո: Բացի այդ, վերջին տարիների ընտրական գործընթացներում կոալիցիոն ձևաչափով հանդես գալն այնքան էլ ընդունված չի եղել և կոալիցիաները ստեղծվել են ընտրություններից հետո: Ամեն մի քաղաքական ուժ իր ճշմարտության պահը ինքն է սահմանում և ինքն է ապրում: Կոալիցիաների նպատակը ծրագրերի իրականացումը և այդ իմաստով հետընտրական կոալիցիաների ստեղծումն ավելի տեղին եմ համարում:
-Հնարավո՞ր է կոալիցիա-ՀԱԿ բանակցությունների շարունակում որևէ այլ թեմայով կամ ձևաչափով:
-Կոալիցիայի առանցք հանդիսացող ՀՀԿ-ն միշտ բոլոր քաղաքական, տնտեսական պայմաններում պատրաստ է բանակցությունների, քննարկումների, համագործակցության` այնպես, ինչպես երկխոսության գնաց ՀԱԿ-ի հետ:
-Դա ինքնանպատա՞կ պատրաստակամություն է:
-Բնականաբար` ոչ, ի սկզբանե խնդիրը երկխոսության արդյունքում երկրի հետագա ժողովրդավարացումն է, բարեփոխումների լավագույն ընթացքի ապահովումը, լավագույն ընտրությունների անցկացումը, երկրի հզորացումն ու կյանքի լավացումը:
-Այնուամենայնիվ իմանալով ՀԱԿ-ի առաջադրած օրակարգը, ձևական չէ՞ր երկխոսությունն ի սկզբանե:
-Կոալիցիան անպայման պիտի գնար երկխոսության, որովհետև հակառակ պարագայում ինքն իրեն կհակասեր: Թե՛ հետընտրական առաջին օրից, թե՛ ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի երդմնակալության առաջին իսկ օրից քաղաքական կուրսը եղել է քաղաքական բոլոր ուժերի հետ համագործակցությունը ի շահ երկրի: Այդ շրջագծում բազմաթիվ հանդիպումներ, քննարկումներ են եղել տարբեր ձևաչափերով` և երկկողմանի, և բազմակողմ: Բոլոր այն ուժերն ու անհատները, ովքեր ասելիք ու անելիք են ունեցել, ունկնդրություն գտել են: Սա տարիների վարքագիծ է, ձեռագիր, ՀԱԿ-ի հետ երկխոսությունն այս շրջագծում է: Այլ հարց է, թե որքան էին կողմերն անկեղծ երկխոսության մեջ և որքա՞ն էր ռեալ, որ երկու բևեռները ժամանակային այդ հատվածում որևէ թեմայի շուրջ համաձայնության հասնեին: ՀԱԿ-ի վերջին հանրահավաքում մենք լսեցինք, որ աջ ու ահյակ բազմաթիվ դեգերումներից հետո ՀԱԿ-ը, ի վերջո, թեքվում է դեպի 2012 թ. հերթական խորհրդարանական ընտրություններ: Բազմաթիվ հրաժարականներ, արտահերթ ընտրություններ պահանջելուց հետո առաջին պլան է գալիս հերթական ընտրություններին մասնակցելու հրամայականը: Քաղաքական ուժն իր հասարակական ընկալման քննությունը հանձնում է ընտրությունների ժամանակ, ընտրությունն է ցույց տալիս այդ ուժի տեղը քաղաքական դաշտում:
-Ձեր կարծիքով` անակնկալներ լինելո՞ւ են ՀՀԿ համամասնական ընտրացուցակում, որ խորքով ու երկայնքով քննարկվում է` դեռ չկազմված:
-Յուրաքանչյուր քաղաքական ուժ նոր սահմանագիծ անցնելիս փորձում է ապահովել երեք սերնդի համագործակցության և ժառանգականության սկզբունքը: Առաջինը հենասյուներն են, որ ուղղորդող ու հավասարակշռող դեր ունեն, երկրորդը միջին սերունդն է, որ գործողը, բեռ տանողն է, և երրորդը երիտասարդներն են, որ պիտի փորձ ձեռք բերեն ու փոխարինեն: Բնականոն զարգացում ապրող յուրաքանչյուր քաղաքական ուժ մշտապես այս երեք շերտերի փոխներթափանցող և անքակտելի միասնությունն է: Եթե ուսումնասիրեք ՀՀԿ-ի անցած ճանապարհը, կտեսնեք, որ մշտապես գործել է երեք կետերի սկզբունքը, նորը հնարել իմաստ չունի, երբ հինն իրեն արդարացրել է: Առավել ևս, որ այս սկզբունքը մարդկության պատմության հազարամյակներով է փորձված, իսկ վարձավճարված խոսակցությունները, այլևայլությունները, ասեկոսեներն ընդամենը ուղեկից երևույթներ են: Երբ ՀՀԿ-ի նախընտրական ցուցակը պատրաստ լինի, կհամոզվեք, որ այդ սկզբունքը գործել ու գործում է:
-Իբրև պատվիրակության անդամ, ինչպե՞ս եք գնահատում ՀՀ նախագահի առաջին պետական այցը ՌԴ:
-Ես կարծում եմ, որ դեռ գնահատված չէ պետական այցի իրական արժեքը, որ առաջինն էր անկախության 20 տարիների ընթացքում: Մտածե՞լ եք` ինչո՞ւ: Ակնհայտ է, չէ՞, որ երկու երկրներում էլ արարողակարգի պետական, պաշտոնական, աշխատանքային ու մասնավոր այցերի տարբերակները վաղուց հայտնի էին: Այսինքն` հարաբերությունների հասունացման, ընկալման, պետությունների միջև ու պետությունների ղեկավարների միջև հարաբերությունների որակի և մակարդակի հարց կա: Եվ այդ հարաբերություններն այսօր հասել են զարգացման այն կետին, որտեղ հնարավոր են դառնում երկկողմանի պետական այցերը: Կարծում եմ` լիարժեք չի գնահատվել նաև այն փաստը, որ առաջին անգամ պետական այցով ՌԴ նախագահը եկավ Հայաստան: Դա էլ իր նշանակությունն ուներ ոչ միայն Հայաստանի, այլև տարածաշրջանի կտրվածքով, քանզի Հայաստանը տարածաշրջանի դեռևս միակ երկիրն է, ուր ՌԴ նախագահը եղել է պետական այցով: ՌԴ օրենսդիր ու գործադիր իշխանության ղեկավարների հետ հանդիպումներն անցնում էին ջերմ ու գործնական մթնոլորտում. դա կարող եմ վկայել իբրև մասնակից:
-Կոնկրետ ի՞նչ արդյունքներ մենք ունեցանք այդ այցից:
-Ստորագրվեցին փաստաթղթեր առողջապահության, մշակույթի, տնտեսության, արտաքին գործերի նախարարությունների գործունեության և համագործակցության վերաբերյալ, կարևոր պայմանավորվածություններ ձեռք բերվեցին կրթական, մշակութային, հաղորդակցության ուղիների վերաբերյալ: Շատ կարևոր էր հարաբերությունների բարձր մակարդակի ցուցահանումը: ՀՀ նախագահն այդ այցով հաստատեց, որ ՌԴ իշխանության բոլոր թևերի և ներկայացուցիչների համար Հայաստանի Հանրապետությունը և ՀՀ նախագահն ունեն ամենաբարձր ընկալումը: Ներկա ու մասնակից լինելով հարյուրավոր այլ հանդիպումների` կարող եմ վկայել, որ մթնոլորտը, իսկապես, բարյացակամ ու բարեկամական էր, հավուր պատշաճի ասված բառեր չկային, ակնհայտ էր բարձրացված խնդիրները լուծելու երկուստեք շահագրգռությունը: ՌԴ կառավարության նախագահի հետ հանդիպումը ևս շատ բարեկամական մթնոլորտում անցավ, երկու ղեկավարները լավագույնս բնութագրեցին երկու երկրների միջև զարգացող քաղաքական ու տնտեսական հարաբերությունները` կարևորելով ռազմավարական դաշնակցի դերն ու նշանակությունը: Որպես խորհրդարանականի` ինձ համար կարևոր էին ՌԴ Դաշնային ժողովի Դաշնության խորհրդի նորընտիր նախագահ Վալենտինա Մատվիենկոյի և Պետական դումայի նախագահ Բորիս Գրիզլովի հետ հանդիպումները, որոնց ընթացքում քննարկվեցին միջխորհրդարանական համագործակցության խնդիրները, ձևերը և հեռանկարները միջազգային հարթակներում` և ԱՊՀ միջխորհրդարանական վեհաժողովում, և՛ ՀԱՊԿ-ում, և՛ ԵԱՀԿ-ում, և՛ ԵԽԽՎ-ում:
-Կարծո՞ւմ եք, որ 2011-ի դեկտեմբերին ընտրվելիք Պետական դուման այդ պայմանավորվածությունները կպահի՞:
-Ես կարծում եմ, որ փոփոխվող անձերի դեպքում քաղաքական կուրսի կամ հարաբերությունների բովանդակային փոփոխություններ չեն լինի, որովհետև հարաբերությունների սկզբունքները կայացած ու կայուն են, անձերի փոփոխությունից քաղաքականությունը չի փոխվի: Հայամետ համարվող մի քանի պատգամավորներ ընտրվելիք խորհրդարանում չեն առաջադրվելու, և ջերմ խոսքեր կուզեի հնչեցնել հայ ազգի մեծ բարեկամներ Նիկոլայ Ռիժկովի, Իգոր Չեռնիշենկոյի, Կոնստանտին Զատուլինի հասցեին:
-Ֆրանսիայի նախագահի Հայաստան պետական այցի ժամանակ միջպետական հարաբերությունների և տարածաշրջանում Ֆրանսիայի հավակնությունների վերաբերյալ կարևոր հայտարարություններ արվեցին: Ձեր գնահատականով` ԼՂ հարցի կարգավորման սիմվոլիկ ղեկը ՌԴ նախագահը փոխանցե՞լ է Ֆրանսիայի նախագահին:
-ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահներն այսօր մեծ ջանքեր են գործադրում, անվերապահորեն նրանք կոնֆլիկտի կարգավորման ամենագիտակ, տարիների փորձով հմտացած մարդիկ են, պատահական չէ, որ նրանցից այդքան մեծ են սպասելիքները, և այդքան մեծ է վստահությունը նրանց նկատմամբ: Շատ էական և շատ կարևոր դերակատարություն ունեն և՛ Ռուսաստանը, և՛ Ֆրանսիան, և՛ ԱՄՆ-ը: Ես չեմ կարծում, որ իմաստ ունի քննարկելու, թե ում ձեռքին է ղեկը, հատկապես, որ, Ֆրանսիայի նախագահի շատ կարևոր հայտարարություններից բացի, ՌԴ կատարած այցի ժամանակ նույնպես չէր կարող շրջանցվել ԼՂ կարգավորման թեման: Մասնավորապես նա ասաց, որ հետխորհրդային տարածքում, իր կարծիքով, ամենաարագ լուծման ենթակա հակամարտությունը ԼՂ-ինն է: Այսինքն` ղարաբաղյան թնջուկը բավական պարզ հանգուցալուծում ունի` ազգերի ինքնորոշման իրավունքը չի վիճարկվում: ՌԴ նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևը մամուլի ասուլիսում ևս կարևորեց կոնֆլիկտի քաղաքական լուծումը:
-Ադրբեջանի նախագահը դա գիտի՞:
-Ադրբեջանը հաստատ տեղյակ է, որ ԼՂԻՄ-ի տարածքում արդեն 20 տարի գոյություն ունի Լեռնային Ղարաբաղի անկախ Հանրապետությունը: Հակամարտության լուծման հարցում ՄԽ համանախագահների մեծամասնության պատկերացումը հստակ է, մեխանիզմների, հանգուցալուծման դժվար ժամանակահատվածն ավելի հեշտ, առավել անարյուն, արդյունավետ անցնելու ձևերի փնտրտուքն ուրիշ օրակարգ է: Իսկ սկզբունքային խնդիրը` ինչպե՞ս ենք վերաբերվում ղարաբաղյան կոնֆլիկտին, և Մեդվեդևի, և Սարկոզիի խոսքերից կարող եմ եզրահանգել, որ ազգային ինքնորոշման իրավունքի սկզբունքը չի վիճարկվում:
-ՄԱԿ-ի ԱԽ խորհրդի ոչ մշտական անդամ Ադրբեջանը չի՞ փորձի հակամարտության լուծումը ՄԽ-ից տեղափոխել այլ կառույցներ:
-Կփորձի, ինչպես մինչ այդ էլ շատ է փորձել, բայց ոչինչ չի ստացել: Ի վերջո, Ադրբեջանը մի քանի որոշումներ արդեն իսկ ունի ՄԱԿ-ից, ի՞նչ է փոխվել իր համար կամ ԼՂՀ-ի համար: Մենք պարզապես պիտի ընդունենք, որ ինչպես Եվրոպայի խորհրդում երկու տարի ունեցանք ձեռքից եկածը անելու, ձեռքը փրփուրներին գցելով ինչ-որ ձեռքբերումներ ունենալու քաղաքականություն, այնպես էլ ՄԱԿ-ում երկու տարի կունենանք նման գործընթաց և պիտի մեր գործողությունները վճռական ու ճիշտ կազմակերպենք: Մենք նախ պիտի մտածենք մեր անելիքն անելու մասին, ոչ թե նրանց պատասխանելու: Մեր քայլերը պիտի լինեն հավասարակշռված, Հայաստանին օգուտ բերող: Վերջին 3-4 տարիներին մեր երկրի արտաքին քաղաքական ընկալումը բարձրացնող շատ լուրջ քայլեր է արել ՀՀ նախագահը և այդպես էլ պետք է շարունակել` ներկայացնել մեր երկիրն ու պետությունը որպես լուրջ արտաքին քաղաքական միավոր` ձևավորելով վստահություն, որ ինչ ասում և անում ենք, հենց այն է, ինչ պիտի ասենք և անենք: Իսկ ղարաբաղյան հակամարտության լուծման ղեկը ո՛չ Սարկոզիի ձեռքին է, ո՛չ Մեդվեդևի, այլ Ղարաբաղի ժողովրդի ու նրա նախագահի:
-ՈՒրեմն ինչո՞ւ Բակո Սահակյանը հարցը չի լուծում:
-Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության ժողովուրդն իր օրինական ընտրված իշխանության հետ հարցը լուծել է, կառուցում է իր ժողովրդավարական պետությունը, և այլընտրանք չկա:
Զրույցը` Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆԻ

Մեկնաբանություններ