Ի ՀԶՈՐՈՒԹՅՈՒՆ ԲԻԱՅՆԱ ԵՐԿՐԻ ԵՎ Ի ՍԱՐՍԱՓ ԹՇՆԱՄԻՆԵՐԻ

Երբ Համաշխարհային ջրհեղեղի ջրերը հետ քաշվեցին, և Նոյն իր ընտանիքով իջնում էր Արարատից, նա տեսավ առաջին ցամաքն ու բացականչեց` երևաց… Որից հետո այդ վայրը կոչեցին Երևան: Քաղաքի ծագման շուրջ ավանդական այս զրույցը շրջանցում ենք ու թերթում պատմության այն էջը, որն ամրագրված է սեպագիր արձանագրությամբ և հստակեցնում է Երևանի ծննդյան տարեթիվը` մ.թ.ա. 782 թվական: «Խալդ աստծո մեծությամբ Արգիշտին` Մենուայի որդին, այս անառիկ ամրոցը կառուցեց և անվանեց Էրեբունի` ի հզորություն Բիայնա երկրի և ի սարսափ թշնամիների»:
Այսօր արդեն Երևանը 2792 տարեկան է: Հոկտեմբերի 10-ին քաղաքապետարանի նախաձեռնությամբ նշվեց «Էրեբունի-Երևան» տոնակատարությունը` «Երևանը մենք ենք» կարգախոսով: Բացօթյա թանգարան որակվող քաղաքը վերածվել էր բացօթյա բեմահարթակի, բացել էր իր հյուրընկալ դռներն ու հազարամյակների հեռվից ժպտում էր վարդագույն բարությամբ: Նախապես զգուշացված էր, որ, անվտանգության նկատառումներով, փակվելու են մի շարք կենտրոնական փողոցներ ու հրապարակներ: Իրարանցումը տոնական էր, տրամադրությունը` երևանյան, միջոցառումները` բազմաբնույթ, ասելիքը` շատ. չէ՞ որ Երևանը 2792 տարեկան է: Առավոտ վաղ ջրցան մեքենաները Երևանը պատրաստեցին իր հոբելյանական տոնին: «Էրեբունի» թանգարանին հարող հրապարակում կազմակերպվել էր թատերական ամենամեծ բեմականացումը: Այստեղից է սկսվում Երևանը: ՈՒ այստեղ Մենուայի որդի Արգիշտին իր զորախմբի հետ հանդիպեց 21-րդ դարի երեխաներին: Դա հանդիպում էր ապագայի հետ: Հանդիպում այն քաղաքի հետ, որի հիմքը դրել էր ինքը` արքան:
«Էրեբունի-Երևանին» նվիրված բեմականացմանը ներկա էին բարձրաստիճան պաշտոնյաներ, այդ թվում` հանրապետության նախագահ Սերժ Սարգսյանը: Երևանի քաղաքապետ Գագիկ Բեգլարյանը լրագրողների հետ զրույցում ասաց, որ ամբողջ օրն անցկացնելու է երևանցիների հետ և լինելու է Երևանի համերգային բոլոր բեմերում:
Ներկայացումից հետո 3000 հոգուց բաղկացած զորախումբը, Արգիշտի թագավորի գլխավորությամբ, տոնական քայլերթով շարժվեց դեպի Ռուսաստանի հրապարակ, որտեղ նրանց ողջունեց Երևանի քաղաքապետը: Ապա տոնական երթը ձգվեց դեպի Հանրապետության հրապարակ: Քսան տարբեր վայրերում ձևավորվել էին բեմերը: Գեղարվեստական բազմաոճ միջոցառումներ էին կազմակերպվել զբոսայգիներում, պուրակներում, հրապարակներում:
Ընտրության հնարավորությունը մեծ էր տարբեր ճաշակի, տարիքի մարդկանց համար: Թատերականացված բեմականացումներ, հեղինակային, էստրադային, ժողովրդական երգեր, դասական, ջազ և ռոք երաժշտություն, մնջախաղ, էտյուդներ, վազքի մարաթոն, հեծանվավազք… Չէին մոռացել, իհարկե, փոքրիկ երևանցիներին, նրանց համար կազմակերպվել էին տիկնիկային ներկայացումներ, մանկական խաղեր: Կիրովի անվան մանկական զբոսայգում երեխաներին դիմավորեցին ծաղրածուները, աճպարարները և հեքիաթների հերոսները: Հետո նրանք հասուն աչքերով կնայեն Երևանին, դեռ շատ անգամ կնշեն Երևանի օրը, բայց «մանկական» Երևանը ուրիշ է մնալու: Երեխաների աչքերով Երևանը տեսնելուց հետո կարելի է տեղափոխվել այլ տարածքներ: Եթե Ֆրանսիայի հրապարակում ռետրո ոճի մեքենաների ցուցադրություն էր, Կարապի լճում` ալեսահքի ցուցադրական մրցումներ, ապա Մաշտոց և Բուզանդ փողոցների խաչմերուկում ցուցադրվում էր ավանդական կոխը: Հյուսիսային պողոտան ժամանակավորապես վերածվել էր վարպետաց քաղաքի, որտեղ քանդակագործ ու նկարիչ, երաժիշտ ու թատերական խմբակ կողք կողքի ցուցադրում էին իրենց հմտությունները: Վարպետաց քաղաքի հարևանությամբ ուսանողները նորաձևության ցուցադրություն էին կազմակերպել: Տիկնիկային կեցվածքով հաղորդավարուհին ներկայացնում էր չինական, հնդկական, հայկական և այլ տարազներ: Չէին մոռացել նաև վաղաժամ մահացած գերաստղին` Մայքլ Ջեքսոնին, պարի ուղեկցությամբ մայքլյան ոճի ցուցադրությունը կոչվում էր ջեքսոնամանիա: Ի դեպ, նրանց աշխատանքները ներկայացվել և բարձր են գնահատվել նաև միջազգային բեմերում: Անգլիական այգում ներկայացվում էին Հայաստանում բնակվող ազգային փոքրամասնությունների էթնիկ համույթների կատարումները: Իհարկե, Երևանի տոնը միայն երևանցիների համար չէ, մայրաքաղաքը, ինչպես մի սիրտ դեպի իրեն էր ձգել հեռու և մոտ ապրողներին: Երևանի 2792-ամյակի տոնակատարություններին մասնակցում էր նաև 11 օտարերկրյա պատվիրակություն` Մոսկվայից, Խարկովից, Սպահանից, Մարսելից, Լիոնից, Բեյրութից և այլ քաղաքներից:
Քաղաքի պատմությունը նաև մեր պատմությունն է: Երևանը ես եմ: ՈՒ եթե հաճախ խոսում ենք թերությունների մասին, դա չի նշանակում, թե լավն այստեղ քիչ է: Երևանը սիրտն է համայն հայության: Եթե ոմանց համար այդպես չէ, ուրեմն ինչ-որ բան ինչ-որ տեղ սխալ է…
Պարզապես, երբ սիրում ես քաղաքդ, տունդ, չես կարող չնկատել թերությունները: Գաղտնիք չէ, որ եվրոպական ոճի նորակառույցները շատերին այդպես էլ օտար են մնացել: Քաղաքի մաքրությունը, երթևեկությունը նույնպես անհանգստանալու տեղիք են տալիս: «Փոխվել է ոչ միայն Երևանը, այլև երևանցիները, նույն շենքի բնակիչները մեկի մյուսին չեն ճանաչում»,- դժգոհում են հին երևանցիները: Ընդունված է, սակայն, ծննդյան օրերին միայն լավը ասել: Կոմպոզիտոր, Երևանի պատվավոր քաղաքացի Մարտին Վարդազարյանը խորհուրդ է տալիս երևանցիներին մի կողմ թողնել հոգսերն ու ժպտալ, ինչպես դա անում էին տարիներ առաջ: Այդպես գեղեցիկ կլինենք և՛ մենք, և՛ մեր սիրելի քաղաքը, ասում է նա: Սիրված երգիչ Ֆորշը, որի երգի բառերը դարձել էին Երևանի տոնական օրվա խորհրդանիշը, շնորհավորեց երևանցիներին ու հնչեցրեց մի պարզ խնդրանք` այն սիգարետը, որ ծխում եք, փողոցում մի գցեք…
Այս օրերին ակտիվ, տոնական, բայց ծանրաբեռնված է «Էրեբունի» պատմահնագիտական արգելոց-թանգարանի աշխատանքը: Թանգարանի տարածքն աղտոտվում է, կանաչը` տրորվում: Այցելուներն անհամեմատ շատ են: «Մի քանի օր առաջ բաց դռների օր էր, շուրջ 800 աշակերտ էր եկել ուսուցիչների և ծնողների ուղեկցությամբ: Նման բազմամարդությունը խնդիրներ է առաջացնում, պատմողի ձայնն անգամ չի հասնում այցելուներին»,- ասաց «Էրեբունի» պատմահնագիտական արգելոց-թանգարանի փոխտնօրեն Արաքսի Մեշինյանը և հիշեցրեց, որ թանգարանում ամեն ամիս բաց դռների օր է լինում: Թանգարան են այցելում նաև օտարերկրյա հյուրեր, պատվիրակություններ: Փոխտնօրենն ընդգծեց հուշարձանի վերանորոգման անհրաժեշտությունը, ինչը, ըստ նրա, ավելի կարժևորի այս տոնակատարությունը: «Էրեբունի» թանգարանը վերջին եռամսյակից արդեն քաղաքապետարանի հովանավորության ներքո է,- ասաց նա:- Քաղաքապետը խոստացել է, որ կվերանորոգվի Էրեբունի ամրոցը, բերդաքաղաքը կդառնա երևանցիների համար սիրված, իսկ զբոսաշրջիկների համար` սպասված վայր: Ի վերջո, մեր քաղաքը, մեր պատմությունն սկսվում է այստեղից»:
Տոնական միջոցառումներն ամփոփվեցին Հանրապետության հրապարակում: Հայ և արտասահմանյան հայտնի երգիչ-երգչուհիներն իրենց կատարումները նվիրեցին Երևանին: Ժամը 22-ին Երևանի երկինքը զարդարեց շքեղ հրավառությունը: Տոնակատարությունն ավարտվեց կեսգիշերից հետո: Մայրաքաղաքի փողոցները, ինչպես դա լինում է (կամ պետք է լինի) ցանկացած արարողությունից հետո, մաքրվեցին: Առավոտյան Երևանը մաքուր ու լուսավոր ժպտում էր: Նա դեռ մեկ տարի 2792 տարեկան է: Հին ու նոր մեր Երևանը: Որքան տողեր են ձոնվել Երևանին, որքան սիրված երգեր` «Երեկոյան Երևան», «Երևանի գիշերներում», «Սա իմ քաղաքն է», «Երևանը մենք ենք», «Գարուն Երևան», մի խոսքով` հենց այսպես էլ ապրում ենք… Ասում են` ինչպես դիմավորում ես ծնունդդ, այդպես էլ անցնում է ողջ տարին: Շնորհավոր ծնունդդ, Երևա՛ն:
Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Մեկնաբանություններ