Ղարաբաղյան ազատամարտի 2-րդ փուլն սկսվեց բոլշևիկների իշխանության ստեղծմամբ և շարունակվում է մինչև այսօր` վերջնական հանգուցալուծման անորոշ հեռանկարով: Բոլշևիկների հաղթանակով օբյեկտիվորեն ստեղծվել էին հնարավորություններ, որ նորից գործողության մեջ դրվի Իսրայել Օրու ծրագիրը Արևելյան Անդրկովկասի ազատագրման վերաբերյալ: Պետերբուրգում բոլշևիկների հաղթանակից կարճ ժամանակ անց Անդրկովկասի կոմունիստները Շահումյանի գլխավորությամբ Բաքվում հռչակեցին Կոմունա` իրենց ձեռքը վերցնելով իշխանությունը: Շուտով այդ իշխանության դեմ ապստամբեցին մուսավաթականները, գրավեցին քաղաքի որոշ թաղամասեր, եռօրյա ընդհարումների արդյունքում պարտվեցին և փախան Գանձակ: Եվ վերազգային, ինտերնացիոնալ հիմունքներով ստեղծվելիք Կոմունան, անկախ բոլշևիկների ծրագրերից ու հակառակ դրան, իրականում վերափոխվեց ազգային-պետական կառույցի` հենակետ ունենալով 16-հազարանոց հայկական զինական ուժերը: Կոմունան իր իրական բովանդակությամբ դարձավ ազգային կառույց, մանավանդ որ դեռ թարմ էին 1905-1907 թթ. ցարիզմի կազմակերպած հայ-թաթարական ընդհարումների հիշողությունները:

Գաղտնիք չէ, որ Սերժ Սարգսյանի վերընտրության հարցը կանխորոշված է, քանզի առաջադրված թեկնածուներից և ոչ մեկն ի զորու չէ լուրջ մրցակցություն ապահովելու և կասկածի տակ դնելու գործող նախագահի վերընտրության հնարավորությունը:

Ցնծա՛, աշխարհ հայոց, դարձյալ քարոզարշավ է, ու դարձյալ տանուլ կտանք, եթե հենց էս պահին չպահանջենք երաշխիքներ թեկնածուներից, թե չէ քսան տարի է` մեզ մաշկահանում են, իսկ մենք գլխահակ մրմնջում ենք մեր մաշիկների ծակի մասին։ Բարի, Րաֆֆին (ո՛չ Հռաֆֆին) և Պարույրը «ցնծագին Հայաստանի» տեսլականներն են փաթաթում մեր պարանոցին, դիմանալ է պետք, և պետք է թաշկինակի փոխարեն երեսսրբիչ ունենալ ծոցագրպանում։ Զի երջանկության արդյունքները սելավի են վերածվում, և ոչ մի թաշկինակ դրա դեմն այլևս չի առնի։

Նախագահի մասնակցությամբ լուսազանցիկ արագությամբ տարածված տեսանյութը, որտեղ կինն աղիողորմ արցունքներով ու ձայնով (քրիստոնեաբար հավատում եմ դրանց անկեղծությանը) օգնության խնդրանքով դիմում է երկրի ղեկավարին` արժանանալով Նախագահի հանդիմանությանը, թե բա՝ եկել ես մեր տոնը խանգարում ես, ինձ վրա ոչ միանշանակ տպավորություն թողեց: Ակնհայտ է, որ տվյալ կինը, մեծ հաշվով, հասարակության մանրակերտն է` ընչազրկության, սոցիալական ծայրագույն կացության, բայց նաև մուրացիկության արատավոր հատկության առումով:

Երկունքը շռնդալից էր, ինչպես մայիսմեկյան շքերթը։ Արա-Մանուկն ուսին առավ Վահագն-Վիշապաքաղի եղանն ու քաղեց վիշապներին։ («Թատերական» հրապարակում ծիրանագույն ծիածանն էր հուրհրում)։ Արա-Մանուկն ազդարարեց վիշապաքաղի սկիզբը, զարգացումն ու ավարտը։ Հետո ճախրեց մոխրասև կոթողի տանիքն ու ղողանջեց յոթհարյուրամյա կարոտի ծուղրուղուն։ Հուրհրան ծուղրուղուն` գրանիտակոփ տաճարի գագաթից, սխրանքների մղեց արամանուկներին։

Պարույր Հայրիկյան: Կա՞ արդյոք նրան ներկայացնելու կարիք: Խելահեղ մի անձնավորություն, որը մերկ ձեռքերով նետվեց մի հսկայական կայսրության դեմ պայքարելու` հանուն Հայաստանի անկախության: Անազատության երկար ու ձիգ տարիները չկարողացան կոտրել նրա մեջ անկախության երազանքը: Կիրթ է, բազմակողմանի զարգացած: Հաստատակամ է, որևէ մեկի հետ երբեք չի գնա փոխզիջման հանուն պաշտոնի: Կարելի է ասել` միակ անհատ գործիչն է վերջին 20 տարվա հայ իրականության մեջ, որին իշխանավորները չկարողացան կաշառել որևէ պաշտոնով:

2013 թ. նախագահական ընտրությունների նախընտրական շրջանում որոշ ուժեր փորձեր են կատարում ստվերելու ընտրական գործընթացը` ձևի և բովանդակության համատեքստում: Պետք է նշել, որ 2013 թ. ընտրությունը Հայաստանի անկախության պատմության բացառիկ երևույթներից է, քանզի ընտրարշավն ընթանում է առանց բարդությունների, զանգվածային հուզումների և սուր մրցակցության:

ԱՄՆ-ում, որը համաշխարհային վարժապետի մեծագույն դեր է ստանձնել, բայց, ըստ իս, փոլիսմենից, հին ու հեզաճկուն ռուսերենով ասած`շարքային մենթից չի տարբերվում, հասարակական ընդվզման ու բազմամարդ ցույցերի հերթական ալիք է բարձրացրել զենք կրելու հետ կապված օրենքի խստացման պետական նախաձեռնությունը:

«Ինքնաբզումս» անկատար մնաց (ով անտեղյակ է, թող շտապ թերթի «Իրատես de facto»-ի 2013-ի թիվ 1 թողարկումը)։ Անկատարը կատարյալ դարձնելու մղումով բոլորվենք քուրսու շուրջը և քննարկենք օրվա, տարվա (գուցե և դարի) խնդիրը։ Քուրսու շուրջը խոսակցությունը միշտ էլ անկեղծ է։ Ինչու անկեղծ չլինի, եթե ոտքերիցդ պարանոց է անցնում նոր-նոր հանգած թոնրի հոգեշահ ջերմությունը, սեղանին էլ թոնրից հանված կարմրակող բոքոնն է, հորած պանիրն ու չիչխանի թեյը։ Վայելեցի՞նք, սքանչելի է։

Առատ է սերմը, բայց, ցավոք, հունձն առատ չի լինելու, որովհետև որոշ սերմերի ծլունակությունը գիտահետազոտական որևէ լաբորատորիայում չի ստուգվել: Վերցնենք, օրինակ, մեկին` էպոսագետ թեկնածուին: Նախ ասեմ, որ «էպոսագետ» բառը շատ տարողունակ և բազմիմաստ է: