«Նաբուկոն» մեռա՞վ. կեցցե «Թանապը»

«Նաբուկո» նախագիծը, կարծես թե, վերջնականապես փլուզվեց` Շահ Դենիզում գազ արդյունահանող կոնսորցիումը դադարեցրեց «Նաբուկո» ընկերության միջոցով գազի փոխադրման բանակցությունները:
Նախագծի գլխավոր խնդիրը Ռուսաստանի իբրև գազի հիմնական արտահանողի դիրքերի թուլացումն էր: Էներգետիկ նախագծերը, իհարկե, ներառում են քաղաքական տարրեր, հատկապես եթե վերաբերում են ոչ այնքան բարեկամական երկրներին, բայց առաջին տեղում պետք է լինեն բիզնես հեռանկարները: Այս պարագայում քաղաքականությունը գերակշռեց:
Երկրորդ պատճառը ղեկավարության անորոշությունն էր` մի կողմից «Նաբուկոն» Եվրամիության նախագիծն էր, որին ոչ բոլոր երկրներն ու ընկերություններն էին ուզում միանալ, մյուս կողմից` նախագծի ռեալ շարժիչ ուժը ԱՄՆ էր, որ ուզում էր Կասպիական տարածքներից դուրս մղել Ռուսաստանին և լրացնել Բաքու-Թբիլիս-Ջեյհան նավթատարի հաջողութունը: Վաշինգտոնը ճնշում էր գործադրում Եվրամիության երկրների վրա, որպեսզի եվրոպական պետությունները ինտեսիվ զբաղվեն գազատարով, բայց շահերի տարաբաժանումը այնքան մեծ էր, որ եվրոպական պետությունները և խոշորագույն կոնցեռնները չէին ցանկանում մասնակցել մի նախագծի, որն իրենց ուղղակի կոնֆլիկտային վիճակի մեջ էր դնում էներգետիկ խոշորագույն գործընկերոջ` Ռուսաստանի հետ. Ռուսաստանինն են գազի համաշխարհային պաշարների 23, 9 տոկոսը, Ադրբեջանինը` 0,7 տոկոսը:
Երրորդ պատճառը դարձավ Թուրքիան: «Նաբուկոն» նախատեսում էր, որ Թուրքիան դառնում է տրանզիտ երկիր: Բրյուսելը փորձում էր առաջին անգամ գազի փոխադրման եվրոպական նորմեր գործադրել իր տարածքից դուրս` փոխադրման անջատումը գազի նկատմամբ սեփականությունից, բաց մրցակցություն և ընդհանուր եվրոպական վերահսկողություն: Թուրքիայի համար դա նշանակում էր իր սահմանների մոտ արդյունահանվող արժեքավոր հումքի նկատմամբ վերահսկողության կորուստ: Բացի այդ` բանակցությունները ձգվում էին տարիներով: Բայց Թուրքիային դուր չէր գալիս, որ իր տարածքում պետք է կառուցվի էքստարածքային «գազային մայրուղի»: Բացի այդ` Թուրքիան ոչ միայն տրանզիտ երկիր է, այլև` սպառող, որ 2010 թվականին 39 միլիարդ խորանարդ մետր գազ է օգտագործել: Ավելին` քան «Նաբուկոյով» պիտի փոխադրվեր: Բացի այդ` Թուրքիան մտահոգ էր առաջին հերթին իր փոխադրումների անվտանգությամբ, և ոչ Եվրոպայի համար տրանզիտ պետություն դառնալու պատվով:
Նախագծի ամենասկզբից, 2002 թվականից Լեհաստանը դիվանագիտական ջանքեր էր գործադրում` Եվրոպական երկրներին ընդգրկելու ծրագրում: Լեհաստանի վերաբերմունքը տիպական է էներգետիկ անվտանգության քաղաքականությանը, որին բնորոշ են երկու գործոն` Ռուսաստանի նկատմամբ վերաբերմունքը և գաղափարականութունը: Լեհերը գտնում են, որ «Թանապ» գազամուղը, որ կհայտնվի «Նաբուկոյի» փոխարեն, ավելի քիչ կհուզի Կրեմլին և նրա մերձավոր քաղաքական դաշնակիցներին Եվրամիությունում:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ