Ժամանակը բանաստեղծի առաջ

Ժամանակը հոսում է…

Այո՛, ժամանակը հոսում է և լցվում մոռացության գետը: Կուլ է տալիս ամեն ինչ՝ մարդկանց, իրադարձությունները, պատմությունը, մշակույթը…

Սակայն եթե ժամանակը հոսում է սրտի միջով, ապա ծնվում է քրոնիկոն, վավերագրություն, ժամանակագրություն՝ պսակված գեղարվեստով, փրկված մոռացումից:

Բանաստեղծ Դավիթ Հովհաննեսի սրտի միջով անցած ժամանակն է դրված մեր սեղանին, նրա «Նոր քրոնիկոնը»` գրված հատու գրչով, քանդակեն տողերով:

«Նոր քրոնիկոնը» մի հայելի է, որ ցույց է տալիս իր մեջ նայողի մեղքը: Երբ կարդում ես քրոնիկոնը, նայում ես հայելուն, տեսնում ես մեղքդ, և հայելին մաքրվում է, քրոնիկոնը դառնում ազնիվ, քրոնիկոնի թափը՝ արդար:

Ահեղ խտացումներ և ահռելի լիցքեր պարունակող բառեր են և պատկերներ, որոնք պայթում են հոգուդ մեջ և փշաքաղում միտքդ:

Ընթերցողի մեջ զարմանալի զգացողություններ է ծնում այս զարմանալի գիրքը, որը ծնվել է տառապանքից ու տառապանք է ծնում, որը ծնվել է լույսից ու լույս է ծնում, որը բառ է, ու անբառ ես դառնում դու:

Ամեն ապրողի հետ ես ապրում եմ, այո՛,

ու մեռնում ամեն մեռնողի հետ կրկին,–

ա՛խ, ինչքան շիրիմ ունի հողը հայոց,

նույնքան անգամ էլ մեռել է իմ հոգի՛ն –

և նույնքան անգամ ես ինձ հարց եմ տվել.–

ինչպե՞ս է, որ դեռ ապրում եմ ու կամ…

- Մի՞թե նրանք, ովքեր հանգյան ի Տեր,

ինձ զորավիգ են… գերեզմանի՜ց անգամ:

«Քրոնիկոնը» Քրոնոսի նման չի խժռում ու ոչնչացնում իր զավակներին, այլ ասում է՝ նայի՛ր իմ աչքերի մեջ ու տես քո պատկերը, տես քեզ և ինքդ որոշիր քո պատիժն ու պարգևը:

«Նոր քրոնիկոնը» մի գիրք է` դրված մեր սեղանին, և նրա մեջ տրոփում է կյանքը, հայ կյանքը՝ անցած բանաստեղծ Դավիթ Հովհաննեսի պրիզմայով և տարրալուծված բոլոր գույների՝ փռված մեր առջև անտեսանելի ինֆրակարմիրից մինչև նույնքան անտեսանելի ուլտրամանուշակագույնը:

Ժամանակը հոսում է, և ամեն ինչ հոսում է ժամանակի միջով: Բանաստեղծի նյարդերը ծայրահեղորեն պիրկ են և քնարի լարեր են, որ նվվում են ու թրթռում են ցավագին, արձագանքում երգի տառապանքով, և այդ արձագանքը մի հզոր կամերտոնի պես ընթերցողի սրտին է փոխանցում ժամանակի հոսքը, թրթռացնում նրա նյարդերը, ալեկոծում միտքը:

Լույսը բացվում է-ոչ բարին հետը,

գիշերն է գալիս-չարը չի խափանում,

առավոտն արդեն հույսի դուռ չի բանում,

իսկ գիշերն, ինչպես խավար առնետը,-

սողոսկում, մտնում է խավար կրծքիդ տակ

ու կրծում կյանքիդ ժամերը խավար…

- Որ կարող էին լո՜ւյս դառնալ քեզ համար,

իսկ հիմա կորչո՛ւմ են - անհե՛տ, անհիշատա՛կ:

Իրականության այնքա՜ն եղերական խորքեր է շոշափում բառի ոգին, որ սերը նույնիսկ դառնում է տանջալի երազ՝ իր շքեղության մեջ նսեմ, վեհության մեջ գիջական, անկումի մեջ երազային ու սուրբ:

Տանջալի վայելք է «Նոր քրոնիկոնի» ընթերցումը, այսինքն՝ իսկը կյանքն է:

Վաչագան Ա. ՍԱՐԳՍՅԱՆ

«9-րդ հրաշալիք», հ. 421, 2007

Մեկնաբանություններ