Ղևոնդ Ալիշանը (հայ բանաստեղծ, բանասեր, պատմաբան, աշխարհագրագետ, թարգմանիչ) Վենետիկի Մխիթարյան միաբանության անդամ է: Ալիշանը գրական ասպարեզ է իջել որպես բանաստեղծ։ Շարունակելով Մխիթարյանների գրական ավանդները՝ սկզբում գրել է կրոնական թեմաներով, գրաբարով։

Եվրոպական ժողովուրդներն ու պետական գործիչները հոգնել են մշտնջենական Հայկական հարցից: Դա ինքնին հասկանալի է. չէ՞ որ այդ հարցը նրանք ձախողեցին: Հայաստան անունը նրանց նիրհած խղճերում արթնացնում է սոսկ ուրացած կամ չկատարած խոստումների տհաճ հիշողություններ: Նրանք մատը մատին չխփեցին իրենց խոստումները կատարելու համար, քանի որ դրանք տվել էին թեև փոքր, արնաքամ, սակայն շնորհալի մի ժողովրդի, որ չուներ նավթի ու ոսկու հանքավայրեր:

Ահա իսկական սպայի ուսադիրների քաշը: ԳՈՒՐԳԵՆ ՏԵՐ-ՄՈՎՍԻՍՅԱՆ, արցախցի կապիտան, հրետանային մարտկոցի հրամանատար:

«Ես գիտեմ, մի օր, իհարկե, ոչ շուտ, իմ կյանքը մեծ հետաքրքրություն ու աղմուկ է հանելու, շատ բան է պարզվելու, տեսնելու են բոլորովին ուրիշ բան… Գրվածքներս դեռ լավ չեն կարդացել, տեսել…»։

1922 թվական, Զմյուռնիա։ Թուրքական զորքերը ներխուժելով քաղաք՝ սրի են մատնում խաղաղ քրիստոնյաներին։ Նրանք ավերում, թալանում և ոչնչացնում են հայկական, հունական եկեղեցիներն ու թաղամասերը, իսկ փրկվածների նավերը թշնամին ջրասույզ է անում։

Ճապոնիայում պատերազմի ժամանակ այս տղան մահացած եղբորը մեջքի վրա է տարել, որպեսզի հողին հանձնի եղբորը։ Զինվորներից մեկը նկատեց նրան ու խնդրեց դեն նետել այս մահացած երեխային, որ չհոգնի։

Շիրվանզադեն իր «Կյանքի բովից» հուշագրությունում գրում է․ «Նյութական կողմից այնքան էլ ապահով չէի: Դարձյալ գրականությունն էր իմ ապրուստի քիչ թե շատ կայուն աղբյուրը: Բայց որդիներիս կրթությունն ապահովված էր:

Մարաղայում հայ կանանց մերկացրել, ձեռնաշղթաներ էին հագցրել ու սկսել ոտքերը սղոցել։ 1992 թվականի ապրիլի 10-ին, ադրբեջանական նախիրը, յաթաղանները ձեռքին, Մարաղայում հայի սպանդ կազմակերպեցին։ Մարդկանց ողջ-ողջ այրում էին, սղոցում ոտքերն ու ձեռքերը, գնդակահարում՝ չխնայելով կանանց ու երեխաներին։ Սումգայիթում հղի կնոջ որովայնն էին պատռել ու նորածնին սպանել։ Նույնը՝ Բաքվում և Ադրբեջանի հայաշատ բոլոր բնակավայրերում։

Իշխա՛ն, թշնամիները իմացուցին մեզ, որ արդեն աքսորանքի ճանապարհին վրա մեռած ես…

Գրիգոր Զոհրապը բացառիկ ինքնատիպ, նորարար և ժամանակի առաջընթաց ոգու դրոշմը կրող մեծ արվեստագետ էր, որը մնայուն արժեքներով հարստացրեց մեր գրականությունը։ Լայն է նրա մտահորիզոնը․ գրականություն, իրավագիտություն, հրապարակախոսություն, քննադատություն, մանկավարժություն․․․