Թրամփի վերջին հրաժեշտը Էրդողանին

Հունաստանի-ն Kathimerini նշում է, որ Մերկելը կոչ է արել եվրոպացի գործընկերներին «սպասել ԱՄՆ-ի նոր վարչակազմին»՝ հաշվի առնելով, որ այդ ժամանակ Անկարան ավելի չափավոր քաղաքականություն կվարի: Իսկ եթե շարունակվեն ճնշումները Թուրքիայի վրա, ավելի է մերձենալու Մոսկվայի ու Պեկինի հետ:

Բայց հեռացող նախագահ Դոնալդ Թրամթի վարչակազմը հարվածը Եվրոպային ուղղեց: ԱՄՆ-ը պետդեպարտամենտը հաղորդել է, որ Թուրքիայի պաշտպանական արդյունաբերության վարչության (SSB) դեմ սահմանվել են պատժամիջոցներ՝ «համապատասխան Ամերիկայի հակառակորդներին դիմակայության օրենքի 231 հոդվածի (CAATSA)՝ Ռոսօբորոնէքսպորտի հետ խոշոր գործարքին գիտակցված մասնակցության համար», իմա՝ С-400 զենիթահրթիռային համակարգեր գնելու: Վիզային սահմանափակումներ են մտցվել SSB-ի նախագահ Իսմայիլ Դեմիրի, փոխնախագահ Ֆարուկ Իգիթի, տիեզերքի և օդային պաշտպանության բաժնի վարիչ Սերհատ Գենկօղլուի, SSB-ի հակաօդային պաշտպանության համակարգերի տարածաշրջանային ծրագրերի ղեկավար Մուստաֆա Ալպեր Դենիզի դեմ: ԱՄՆ պետքարտուղարի միջազգային անվտանգության և միջուկային զենքի չտարածման հարցերով օգնական Քրիստոֆեր Ֆորդը ընդգծել է, որ «Թուրքիայի՝ С-400 համակարգերի գնումը Վաշինգտոնին այլ ընտրություն չի թողել, բացի պատտժամիջոցներ մտցնելը»:

Մինչ այդ Վաշինգտոնը հեռացրել էր Անկարային F-35 կործանիչների արտադրության համատեղ բազմակողմանի գործընկերությանը մասնակցությունից: Միով բանիվ՝ Թրամփի վարչակարգը վճռել է վերջում «քաղաքականապես մտրակել Թուրքիային» ոչ նրա համար, որ, ինչպես ասվում է Պետդեպարտամենտի հայտարարության մեջ, խարխլելու «Թուրքիայի կամ ԱՄՆ-ի որևէ այլ գործընկերոջ ռազմական հնարավորություններն ու մարտունակությունը», այլ որպեսզի ստիպի Ռուսաստանին «վնասներ կրել՝ ի պատասխան իր լայնամասշտաբ թշնամական գործողությունների»: Անկարան պատասխանել է, իհարկե, բավականին սուր, բայց ինքնատիպ: Էրդողանը հայտարարել է, որ ռուսական С-400-ներ գտնելու դիմաց ԱՄՆ պատժամիջոցները «հարգանքի բացակայության դրսևորում են ՆԱՏՕ-ի գործընկերոջ նկատմամբ, որ կարող է ավելի սրել երկու երկրների հարաբերությունները»: Թուրքիայի ԱԳՆ-ն անոնսել է պատասխան պատժամիջոցները, թեպետ Թուրքիան «պատրաստ է այդ հարցը լուծել դաշնակցային ոգով՝ երկխոսության ու դիվանագիտության միջոցով»: Անկարան փորձում է պատժամիջոցների միջադեպը հանգեցնել սոսկ ԱՄՆ-ում «հակաթուրքական լոբբիի» գործունեությանը՝ պատրաստվելով Ջո Բայդենի նոր վարչակազմի հետ հաղորդակցությանը: Իսկ Բայդենը սուր քննադատում էր Էրդողանի քաղաքականությունը, խոստանում էր շփումներ հաստատել Թուրքիայի ընդդիմության հետ, որ «Թուրքիան վերադարձնի ժողովրդավարության գիրկը»:

Էրդողանն ակնարկում է, որ պետք չէ մեծ նշանակություն տալ նախընտրական հայտարարություններին նոր նախագահի, ում «լավ գիտի», որովհետև ակցելել է իր տուն: Թուրքիայի նախագահը վստահ է, որ «մենք կնստենք ու կխոսենք Բայդենի հետ, երբ պաշտոնը ստանձնի»: Այդ սցենարը հնարավոր է: Բայց ամերիկացի շատ փորձագետների կարծիքով՝ բանակցությունները հաջող կլինեն, եթե առաջարկվի «նոր օրակարգ՝ համակցված տարածաշրջանային տեղաշարժերով Կովկասից մինչև Պարսից ծոց, որ ներառում է նոր մերձավորարևելյան ալյանսներ՝ Թուրքիայի տարածաշրջանային դերի բարձրացումով»: Այլ փոխանակության Էրդողանը չի գնա և նրան շրջել դեպի արևմտյան ալյանս նախկին պայմաններով, որ ԱՄՆ-ը առաջարկում էր թուրքերին, արդեն չի հաջողվի: Այլապես, գտնում է Bloomberg-ը, «Թուրքիան կշարունակի փուշ մնալ ՆԱՏՕ-ի իր գործընկերների կողի մեջ»: Հնարավոր տարբերակները՝ համոզել Վաշինգտոնին, որ Թուրքիան «ի զորու է զսպող ազդեցություն ունենալ Ռուսաստանի աճող դերի վրա Անդրկովկասում ու Մերձավոր Արևելքում», որ «թելադրում է Թուրքիայի հետ հատուկ հարաբերությունների հաստատում Արևմուտքի կողմից»: Այդ մասին է խոսել ԱՄՆ-ի նախկին դեսպան ՌԴ-ում և ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարի նախկին տեղակալ Ալեքսանդր Վերշբոուն: Նա գտնում է, որ Բայդենը պետք է վերաիմաստավորի «Թուրքիայի ռազմավարական կարևորությունը իր առավել ակտիվ մասնակցության համար Մերձավոր Արևելքում ու Անդրկովկասում, որտեղ աճում է նախևառաջ Ռուսաստանի ազդեցությունը՝ Անկարայի ինքնուրույն քաղաքականության դեպքում»: Թուրք փորձագետ Սինան Ուլգենի կարծիքով՝ «Թուրքիայի ներկա դիվանագիտության ամբողջ արվեստը Արևմուտքի ու Ռուսաստանի հետ հարաբերություններում խաղադրույքներն անվերջ բարձրացնելն է»: Թուրքիան միշտ խաղարկել է Ռուսաստանին, հիմա նրան է միացել Ադրբեջանը: Անկարան ու Բաքուն համարյա միանման հայտարարություններ են արել՝ դատապարտելով Թուրքիայի դեմ ԱՄՆ պատժամիջոցների սահմանումը, անվանելով «միջազգային իրավունքին առոգանտ վերաբերմունքի օրինակ»: Մեծ Մերձավոր Արևելքում նոր աշխարհաքաղաքական մեսսայի պարտիտուրան գրվում է ոչ միայն ԱՄՆ-ում:
Ստանիսլավ Տարասով, Regnum

Հ.Գ. Իհարկե, Ռուսաստանը համարում է, որ այդ պարտիտուրայի համահեղինակն է ու իրեն հաջողվել է ընդմիշտ ԱՄՆ-ին ու ԵՄ-ին դուրս մղել ոչ միայն Մեծ Մերձավոր Արևելքից, այլև Հարավային Կովկասից: Խաղաքարտերը խառնեց Թրամփի չվերընտրվելը, հայտնի չէ Բայդենը ինչ արտաքին քաղաքականություն կվարի, ենթադրելի է, որ նա կվերականգնի ԱՄՆ-ի միջազգային ազդեցությունը ու կփորձի վերադառնալ այն տարածաշրջաններ, որտեղից Դոնալդ Թրամփը հեռացել է: Իսկ Անկարան շարունակելու է իր դիվանագիտության «արվեստը»՝ խաղարկել ԱՄՆ-ի ու ՌԴ-ի հակասությունները և նրանցից ավելին պոկելու քաղաքականությունը: Ու նրան այդ հարցում օգնելու է ԵՄ-ն, եթե Մերկելից հետո Գերմանիայում իշխանությունը մնա նրա կողմնակիցներին:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ