ԿԼՈՐ ՍԵՂԱՆ. ԼՐԱԳՐՈՂՈՒԹՅՈՒՆԻՑ` ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Գուցե իրոք հասունացե՞լ է երկրում լրջագույն փոփոխություններ իրականացնելու պահանջը, և հասարակության այս ակտիվ շերտը պատրաստվում է մտնելու խորհրդարան` ինչ-որ բան փոխելու վճռականությամբ:
ՙԻրատես de facto՚-ի ՙԿլոր սեղանի՚ մասնակիցներն են քաղաքագետ ԼԵՎՈՆ ՇԻՐԻՆՅԱՆԸ, պատգամավորության լրագրող-թեկնածուներ ՍԱԹԻԿ ՍԵՅՐԱՆՅԱՆԸ (թիվ 4 ընտրատարածք), ԳԱՅԱՆԵ ԱՌՈՒՍՏԱՄՅԱՆԸ (թիվ 1 ընտրատարածք), ՄԱՐԳԱՐԻՏ ԵՍԱՅԱՆԸ (ՀՀԿ համամասնական ցուցակ):

ԱՐՄԻՆԵ ՍԻՄՈՆՅԱՆ- Առաջին անգամ լրագրողական հանրությունն ակտիվ մասնակցություն է ցուցաբերում երկրի օրենսդիր մարմնի ձևավորմանը: Չնայած, որպես հասարակության ակտիվ խավ, պետք է շատ ավելի վաղ նման հայտ ներկայացրած լիներ, այնուհանդերձ, ինչո՞ւ որոշեցիք մասնակցել ընտրություններին:
ՍԱԹԻԿ ՍԵՅՐԱՆՅԱՆ- Դեռ ԱԺ նախորդ ընտրությունների ժամանակ որոշ կուսակցություններ ինձ առաջարկեցին որպես պատգամավորության թեկնածու ընդգրկվել իրենց ընտրացուցակներում, մերժեցի, որովհետև չէի տեսնում այն քաղաքական ուժը, որին կցանկանայի անդամակցել, ի դեպ, այսօր էլ նույն համոզմանն եմ: Բայց ինձ համար շատ կարևոր էր, որ նաև ինքս այդ քայլին պատրաստ լինեի: Այսօր պատրաստ եմ և կարող եմ մտնել քաղաքականություն, չնայած լրագրողները միշտ էլ դրան պատրաստ են, նրանք ամեն օր քաղաքականության մեջ են: Այս ընթացքում դարձյալ եղան անդամակցության առաջարկներ, բայց ես որոշեցի չանդամակցել որևէ կուսակցության և ինքնառաջադրվել որպես անկուսակցական թեկնածու: Համոզված եմ, որ ճիշտ որոշում եմ կայացրել, մարդիկ էլ շատ դրական են արձագանքում, երբ տեղեկանում են, որ ես որևէ կուսակցության անդամ չեմ: Իսկ պատճառը շատ պարզ է. այսօր բոլոր կուսակցություններն են հեղինակազրկվել, քաղաքացին համոզվել է, որ նրանք ընտրությունից ընտրություն խոստումներ են շռայլում ու չեն կատարում:
ՄԱՐԳԱՐԻՏ ԵՍԱՅԱՆ- Երբ ընկերներս ինձ զանգահարեցին ու շնորհավորեցին ՀՀԿ ցուցակում ընդգրկված լինելու և 25-րդ հորիզոնականը զբաղեցնելու համար, ես ցանկացա նաև իրենց կարծիքն իմանալ իմ կյանքում շատ կարևոր այս փոփոխության մասին: Ասացին, թե դեռ 5 տարի առաջ պետք է դիմեիր այդ քայլին: Կարծում եմ, տարիներ շարունակ ընդդիմության և իշխանության գործունեությունը լուսաբանած լրագրողը, ով լավ գիտի թե՜ մեկի, թե՜ մյուսի լավ ու վատ կողմերը, վաղուց պատրաստ է անձամբ զբաղվելու իր իսկ լուսաբանած խնդիրներով: Դեռ 2007-ին երկու կուսակցությունից ունեի առաջարկ` ընդգրկվելու իրենց համամասնական ցուցակում, բայց այդ ժամանակ ես հոգեբանորեն պատրաստ չէի ու նույնիսկ ծանր էի տանում այդ առաջարկները, մտածելով, գուցե, համարում են, որ ես լրագրությանն այլևս տալու բան չունեմ: Իսկ այսօր իմ կյանքում եկել է այն պահը, երբ ուզում եմ զբաղվել մեկ այլ գործով: Սիրում եմ ասել, որ ես լրագրության մեջ եմ դեռ անցյալ դարից` 80-ականներից. անցել եմ խորհրդային լրագրության դպրոցը, Հայաստանի անկախացման առաջին տարիներից մինչ օրս ակտիվ լրագրության մեջ եմ: Այսօր ինձ տեսնում եմ քաղաքականության մեջ: Անկեղծ ասած, ուրախությամբ ընդունեցի ՀՀԿ-ի առաջարկը: Ով ինչպես կուզի, թող ընդունի իմ այս հայտարարությունը. սա պահի տակ, ոտքի վրա ծնված որոշում չէ, սա ապրած կյանքի շատ սթափ որոշում է: Ես պատասխանատու եմ ինքս իմ և իմ ընտանիքի առաջ, նաև՝ իմ լրագրող ընկերների, որոնց, հաստատ, հուսախաբ չեմ անի:
ԳԱՅԱՆԵ ԱՌՈՒՍՏԱՄՅԱՆ- Դրական երևույթ եմ համարում, երբ քաղաքական լրագրության մեջ տարիներ շարունակ աշխատած լրագրողը գալիս ու էվոլյուցիոն ճանապարհով մուտք է գործում քաղաքականություն: Ես 88-ից եմ զբաղվել լրագրությամբ, այսինքն, եղել եմ նորանկախ Հայաստանի քաղաքական դաշտի գործընթացների մեջ, լուսաբանել խորհրդարանի աշխատանքներն ու, ցավոք, ականատես եղել, վերլուծել այն բացասական իրողությունները, որոնք տեղի են ունենում խորհրդարանում: Լրագրողի աշխատանքը միտված է հասարակական կարծիք ձևավորելուն, և ես հավատով ու ճշմարտությամբ եմ ծառայել իմ մասնագիտությանը, իսկ այժմ որոշել եմ աշխատանքս շարունակել օրենսդիր մարմնում: Որպես պատգամավորության թեկնածու ինքնառաջադրվել եմ թիվ 1 ընտրատարածքում: Ես որևէ կուսակցության անդամ չեմ, բայց քանի որ իմ բնույթով ընդդիմադիր եմ և իմ լրագրողական գործունեությունը մշտապես ծավալել եմ ընդդիմադիր դաշտում, հետևաբար, առաջարկել եմ, որ Հայ ազգային կոնգրեսը սատարի ինձ: Ի դեպ, ՀԱԿ-ին, որը քաղաքացիական շարժում է, և որին անդամակցում են երկրի խնդիրներով մտահոգ բազմաթիվ անկուսակցական քաղաքացիներ, անդամակցում եմ նաև ես:
ԱՐՄԻՆԵ ՍԻՄՈՆՅԱՆ- Պարոն Շիրինյան, որպես քաղաքագետ, ինչպե՞ս կմեկնաբանեք ԱԺ ընտրություններին մասնակցելու լրագրողների ակտիվությունը: Գուցե, իրո՞ք, հասունացել է երկրում ինչ-որ բան փոխելու պահանջը, և հասարակության այս ակտիվ շերտը ձգտում է դեպի օրենսդիր մարմին:
ԼԵՎՈՆ ՇԻՐԻՆՅԱՆ- Անշուշտ, այսօր հասարակության մեջ կա փոփոխության մեծ պահանջ, Հայաստանն ունի արդիականացման խնդիր: Ընտրություններից ամիսներ առաջ շրջանառության մեջ դրվեց այն միտքը, թե ինչո՜ւ լրագրողները խորհրդարանում չեն, ինչը, կարծում եմ, վատ միտք չէ, բայց ինձ թվում է, որ ինչ-որ մեկի նախաձեռնությունն էր շրջանառել այն, գուցե օլիգարխիայի ճանապարհը փակելու հարմար տարբերակ է հասարակության այս ակտիվ խավի ընդգրկումը: Բայց եկեք հասկանանք` որո՞նք են խորհրդարանի գործառույթները. օրենսդիրն ունի ներկայացուցչական խնդիր, և լրագրողների, որպես մտավորականների, մուտքը լավ է, բայց ԱԺ-ն ունի նաև օրենսդիր գործառույթներ, այսինքն` լավ իրավաբանների կարիք, ունի տնտեսական գործառույթներ` լավ տնտեսագետների կարիք, և վերջապես, խորհրդարանը նաև քաղաքական կուրս մշակող մարմին է: Հայաստանում այսօր կա քաղաքագիտական հանրույթ, որը, սակայն, մասնագիտական չէ, որովհետև դրա պահանջը չկա: Իսկ մասնագետ քաղաքագետներ ԱԺ-ում լինելո՞ւ են, թե՞ ոչ: Այս հարցն այդպես էլ չի շրջանառվում:
ԱՐՄԻՆԵ ՍԻՄՈՆՅԱՆ- Գուցե պատճառը քաղաքագետների պասիվությո՞ւնն է:
ԼԵՎՈՆ ՇԻՐԻՆՅԱՆ- Ոչ թե պասիվ են, այլ վստահ եմ, որ իշխանությանը ձեռնտու չէ քաղաքագետներին օրենսդիրում տեսնել, որովհետև, ըստ իս, Հայաստանում չկա արմատական փոփոխության տրամադրություն, եթե կա էլ, ուրեմն քիչ է, այսինքն, բավարարվել մի թեթև ռեֆորմով, հրապուրիչ դարձնել ու վերջ: Լավ կլիներ, որ Հայաստանն ընթանար իրական արմատական ռեֆորմների ճանապարհով, ինչը, ցավոք, ես դեռ չեմ տեսնում:
ԱՐՄԻՆԵ ՍԻՄՈՆՅԱՆ- Ընտրացուցակները լակմուսի թղթի դեր խաղացին, փորձենք հասկանալ, ի՞նչ պատկեր դրանք վեր հանեցին: Իրականում կուսակցություններին հաջողվե՞ց մարդկային, կադրային բավարար ռեսուրսով ներկայանալ, թե՞ ոչ:
ՄԱՐԳԱՐԻՏ ԵՍԱՅԱՆ- Այն օրերին, երբ գրվում էին կուսակցությունների համամասնական ցուցակները, տարբեր քաղաքական ուժեր սկսեցին միաժամանակ քննարկել ու քննադատել մեկ քաղաքական ուժի` ՀՀԿ-ի ընտրացուցակը: Այն դեպքում, երբ ՀՀԿ-ի ցուցակը կազմվել է այնպես, ինչպես մյուս բոլոր քաղաքական ուժերինը, այսինքն` ցուցակներում արտացոլված է մեր հասարակությունը: Հետևապես, ամենևին ազնիվ չէ, երբ և՜ կոալիցիայի անդամ, և՜ ընդդիմադիր կուսակցություններն իրենց ցուցակը թողած քննարկում էին քաղաքական մեկ ուժինը: Կարելի է կարծել, թե իրենց ցուցակները երկնքից են իջեցրել: Ընտրացուցակները ներկայացնում են մեր հասարակության պատկերը: Ցուցակի յուրաքանչյուր համարի հետևում անձեր են իրենց ապրած կյանքով, կենսագրությամբ, իրենց լավ ու վատով: Եթե մենք սպասում էինք, որ ցուցակները պիտի գրվեին կախարդական փայտիկի օգնությամբ, և նրանցում պիտի հայտնվեին այնպիսի մարդիկ, որպիսիք չկան մեր հասարակության մեջ, եթե ոմանք սպասում էին, որ գալու էին այլմոլորակայինները, սխալվում էինք:
ՍԱԹԻԿ ՍԵՅՐԱՆՅԱՆ- Կուսակցությունների ղեկավարներն են որոշել, թե ո՜ւմ են նպատակահարմար գտնում ընդգրկելու ընտրացուցակներում: Կուսակցությունների ներսում, իհարկե, եղան ու կան դժգոհություններ, բայց դա ներկուսակցական խնդիր է: Դիտարկելով ընտրացուցակների առաջին տասնյակը, համարում եմ, որ ամենաքաղաքական ցուցակը կազմել է ՀԱԿ-ը: Կոնգրեսի առաջին տասնյակում բոլորը կայացած քաղաքական դեմքեր են, այլ բան է` կարող ես կիսել կամ չկիսել նրանց հայացքները:
ԳԱՅԱՆԵ ԱՌՈՒՍՏԱՄՅԱՆ- Եվ բնական է, որ ամենաքաղաքականացվածը ՀԱԿ-ի ցուցակն է, որովհետև ՀԱԿ-ը քաղաքական նպատակներ ունի իրականացնելու, այսինքն` իշխանափոխություն: Ես ՀԱԿ-ի ցուցակը դիտարկում եմ ոչ թե ուղղահայաց, այլ հորիզոնական դիրքով, քանի որ այն մի ընդհանուր ճակատ է, ու ինձ համար էական չէ, թե ովքեր են ընդգրկված առաջին տասնյակում:
ՍԱԹԻԿ ՍԵՅՐԱՆՅԱՆ- Չնայած կուսակցությունների ներքին հարցերը մեր խնդիրը չեն, բայց գոնե հասարակությունը պետք է տեսնի, թե այդ ուժը մարդկային ինչ նոր ռեսուրսով է եկել: Սակայն այս անգամ ևս հասարակությունը համոզվեց, որ ցուցակներում դարձյալ նույն դեմքերն են, նոր մարդիկ չկան, ուրեմն փոփոխություն չկա:
ԼԵՎՈՆ ՇԻՐԻՆՅԱՆ- Որովհետև արմատական փոփոխություն իրականացնելու տրամադրվածությունը չկա: Ի դեպ, արտահայտված երկու մտքերին ես համակարծիք չեմ։ Նախ դեմ եմ, երբ ասվում է, թե խորհրդարանը հասարակության հայելին է: Ինչո՞ւ: Ասացի, որ ԱԺ-ն ունի ներկայացուցչական, օրենսդրական, տնտեսական ու քաղաքական գործառույթներ: ՈՒնի մի կարևոր խնդիր ևս, ինչը Հայաստանում վատթարագույն տարբերակով է իրականացվում: Էլիտայի առաջմղիչ հիմնական օղակներից մեկը խորհրդարանն է, այստեղից են գնում գործադիր մարմին, ստանձնում պետական պատասխանատվություն: Աշխարհում էլ է այդպես: Իսկ ի՞նչ է կատարվում Հայաստանում: Մեր հասարակությունը խորհրդարանի այս կարևոր դերը չի գիտակցում, որովհետև այդ գիտակցումն իշխանությանը ձեռնտու չէ, քանի որ Հայաստանում գործում է ՙնեպոտիզմ՚ կոչվող երևույթը. դա այն է, երբ բարեկամներով, գերդաստաններով պատգամավոր են դառնում: Սա Հայաստանի պետականության հիմքերը քանդող երևույթ է: Դրա համար էլ խորհրդարանի կողմից էլիտայի վերարտադրության ու առաջմղման գործառույթը չի գործում: ՈՒրեմն ոչ թե պետք է ասել, թե խորհրդարանը հասարակության հայելին է ու վերջ, այլ պայքարել, որ խորհրդարանը կատարի իր կարևոր գործառույթը, դառնա քաղաքական էլիտայի առաջմղիչ օղակ: Համաձայն չեմ նաև այն հարցադրմանը, թե ցուցակների կազմումը կուսակցությունների ներքին գործն է: Հայաստանում գործում է ընտրական երկու համակարգ` մեծամասնական ու համամասնական: Աշխարհում կան երկրներ, որոնք ունեն երրորդ ձևը, դա պրեֆերենցիալ` նախընտրության վրա հիմնված ընտրահամակարգն է, երբ ընտրողը, իր ձայնը տալով որոշակի կուսակցության, միաժամանակ կարող է նախապատվությունը տալ նախընտրելի անձին: Այսպիսով, ցուցակում ընդգրկվածների հաջորդականությունը պայմանավորվում է ստացած ձայների քանակով, մեկը կարող է տեղափոխվել ցուցակի առաջին հորիզոնական, կամ իջնել ներքև: Իսկ մեզ մոտ այլ է. ես իմ ձայնը սիրով տալիս եմ տվյալ համամասնական ցուցակում տեղ զբաղեցրած, ինձ հանար նախընտրելիին, բայց դրանից օգտվում է ինչ-որ մի կուսակցապետ, որի օգտին իրականում ոչ ոք չի քվեարկել, բայց նա տարիներ շարունակ ցուցակի առաջին տեղում է: Էլ ո՞ւր մնաց Հայաստանի արդիականացումը: ՈՒրեմն հասարակությունը պետք է պահանջի, որ կուսակցություններն իրենց խոհանոցը փակ չպահեն: Հակառակ դեպքում ստացվում է, որ ինչպես պետությունն է ավտորիտար, նույնպիսին են և կուսակցությունները: Այսինքն, կուսակցապետերն իրենք էլ օլիգարխներ են:
ՍԱԹԻԿ ՍԵՅՐԱՆՅԱՆ- Կան կուսակցությունների ղեկավարներ, ովքեր անցած ԱԺ ընտրություններին մասնակցեցին մեծամասնական ընտրակարգով ու անհրաժեշտ ձայներ չհավաքեցին, մինչդեռ շարունակում են գլխավորել կուսակցությունը:
ԼԵՎՈՆ ՇԻՐԻՆՅԱՆ- Հայ հասարակությունը պետք է ասի` ուզո՞ւմ եք կառավարել, խնդրեմ, բայց դուք պետք է բաց լինեք, եթե ուզում եք, որ լինի ժողովրդավարություն, ուրեմն, եղեք թափանցիկ: Մինչդեռ հայ ընտրողի համար այդպես էլ անհայտ է մնում, թե, օրինակ, ինչու ա՜յս կերպ կազմվեցին համամասնական ցուցակները:
ՍԱԹԻԿ ՍԵՅՐԱՆՅԱՆ- Կուսակցությունների ցուցակներում հիմնականում ընդգրկված է հասարակության քաղաքականապես ակտիվ զանգվածը: Բայց եթե այդ ակտիվ զանգվածը չի ըմբոստանում ցուցակների կազմման դեմ, եթե նրանք են համակերպվում, ի՞նչ անի հասարակության ավելի պասիվ հատվածը:
ԼԵՎՈՆ ՇԻՐԻՆՅԱՆ- Դրա համար էլ ոչ մի կուսակցության ցուցակում արտացոլված չեն շարքային քաղաքացու տրամադրությունները: Հազարավոր տարիների պետականության ավանդույթ ունենք, Կիլիկիայի թագավորությունը, Բագրատունիների թողած ավանդույթները, բայց չունենք քաղաքական մշակույթ: Հիշենք Առաջին հանրապետության օրինակը. ընտրացուցակները բաց էին, և նրանցում ընդգրկվածների կենսագրությունն ամբողջությամբ ներկայացված էր ժողովրդին: Իսկ նրանք այնպիսի անձինք էին, ովքեր մեր պետության, ժողովրդի կյանքում լրջագույն դերակատարություն են ունեցել: Բայց այսօր կուսակցությունները ո՛նց ուզում ցուցակ են կազմում:
ՄԱՐԳԱՐԻՏ ԵՍԱՅԱՆ- Պարոն Շիրինյան, հետաքրքիր վերլուծություն կատարեցիք, և ես շատ ուրախ եմ, որ չառանձնացրիք իշխող կուսակցությանն ու ընդդիմությանը, այսինքն, այս հիվանդությունն առկա է բոլոր քաղաքական ուժերի ներսում: Սակայն կա մի շատ կարևոր հանգամանք. իմ տպավորությամբ, այսօր մեր հասարակության գերակշիռ մասին գրեթե չի հետաքրքրում, թե X կամ Y կուսակցությունների ցուցակներում ովքեր են ընդգրկված: Շատերին ո՜չ ճանաչում են, ո՜չ էլ ցանկանում են ճանաչել: Մարդկանց ավելի շատ հետաքրքրում են իրենց վաղվա օրը, իրենց հավատը:
ՍԱԹԻԿ ՍԵՅՐԱՆՅԱՆ- Բայց դա իր պատճառներն ունի:
ՄԱՐԳԱՐԻՏ ԵՍԱՅԱՆ- Իհարկե, ոչինչ այս երկրագնդի վրա առանց պատճառի չի լինում, մեր հասարակությանն այսօր հետաքրքրում է մեկ բան, որ փոխվի իր սոցիալական վիճակը, ինքը ավելի վստահ լինի իր վաղվա օրվա հանդեպ, ապահովված լինեն իր՝ ՀՀ քաղաքացու իրավունքները, իրեն ավելի ապահով զգա, խոհանոցն ու սառնարանը լիքը լինեն, իսկ թե այդ ցուցակում ո՞վ կլինի` ե՞ս, թե՞ մեկ ուրիշը, իր համար էական չէ:
ԱՐՄԻՆԵ ՍԻՄՈՆՅԱՆ- Ստացվում է, որ մեր հասարակությունը միայն ստամոքսո՞վ է առաջնորդվում
ԼԵՎՈՆ ՇԻՐԻՆՅԱՆ- Իհարկե` ոչ, Մարգարիտի ասածը համարում եմ փոքր-ինչ ծայրահեղացված, հասարակությունը նաև պետություն է ուզում:
ՄԱՐԳԱՐԻՏ ԵՍԱՅԱՆ- Իհարկե, հասարակությունն ուզում է անվտանգ ու կայուն պետություն, բայց, կներեք, ըստ Ձեզ, ինչո՞ւ մարդիկ, մեծամասնությունը դուրս չեն գալիս փողոց։ Որովհետև փողոցին այլևս չեն հավատում: Ասվածիս ապացույցը նաև այն է, որ այսօր, երբ մեզանում կարևոր քաղաքացիական խնդիրներ են բարձրացվում, վկան` Մաշտոցի պուրակում ծավալվող իրադարձությունները, մարդիկ բավարար ակտիվորեն դուրս չեն գալիս այդ խնդիրները պաշտպանելու:
ԳԱՅԱՆԵ ԱՌՈՒՍՏԱՄՅԱՆ- Իսկ ի՞նչն է պատճառը. որովհետև մարդիկ վախենում են, որ իշխանությունները կբռնեն, հացից կկտրեն…
ՄԱՐԳԱՐԻՏ ԵՍԱՅԱՆ- Կարծիքիդ ամենևին համամիտ չեմ: Քանի՞ անգամ են այնտեղ կանգնածներին բռնել: Հիշեք ձնծաղիկները, որ ոստիկանները նվիրեցին:
ԼԵՎՈՆ ՇԻՐԻՆՅԱՆ- Շատ կարևոր հարցի եմ ուզում անդրադառնալ, ինչի ընկալումը չկա Հայաստանում: Քաղաքագիտությունն ասում է, որ իշխանությունն ունի երեք ճյուղ` օրենսդիր, գործադիր և դատական, բայց չի ասում` իշխանություն և ընդդիմություն: Բայց մեզանում, ուշադրություն դարձրեք, շրջանառության մեջ է դրվել ՙիշխանություններ՚ տերմինը: Ընդդիմադիր խմբակցության նախագահը օրենսդիրում գոռում է ` ՙդուք` իշխանություններդ՚, մոռանալով, որ ինքն էլ, ներկայացված լինելով օրենսդիրում, այդ իշխանության մաս է կազմում: Այստեղից բխում է նաև մյուս կարևոր` պատասխանատվության հարցը: Բոլոր ուժերը պետք է գիտակցեն, որ եթե խորհրդարանում են, ուրեմն իշխանության մեջ են ու պատասխանատու են եղած իրավիճակի համար:
ՄԱՐԳԱՐԻՏ ԵՍԱՅԱՆ- ՈՒրեմն, եկեք ճշտենք. եթե այսօր ընդդիմադիր քաղաքական ուժը` ՀԱԿ-ը, մասնակցում է ԱԺ ընտրություններին, ու պատրաստվում մտնել օրենսդիր մարմին, դա նշանակում է, որ փողոցում ՙՊայքար, պայքար՚ բղավող քաղաքական ուժը դադարեցնում է պայքարն ու գնում իշխանություն դառնալու:
ԼԵՎՈՆ ՇԻՐԻՆՅԱՆ- Եվ դա նորմալ երևույթ է: Մնում է, որ, օրենսդիր մտնելով, ձեռքերը չլվանա ու մի կողմ քաշվի, այլ կրի պատասխանատվություն:
ԱՐՄԻՆԵ ՍԻՄՈՆՅԱՆ- Քաղաքական լրագրողներ եք, ու ձեր հոդվածներում հաճախ եք փաստել, որ հայաստանյան ընտրություններում իրական քաղաքական պայքար գրեթե չկա, որ իրականում այն ծավալվում է լծակավորի, շատ փողի, ՙբեսպրեդելի՚, այսինքն, ոչ քաղաքական հարթության մեջ: Այսօր և՞ս նույն կարծիքին եք, թե՞ հավատում եք, որ քաղաքական պայքարի մասնակիցներ եք լինելու:
ՍԱԹԻԿ ՍԵՅՐԱՆՅԱՆ- Անշուշտ, նույն կարծիքին եմ, և ստիպված եմ կենտրոնացնել իմ բոլոր ռեսուրսներն ու պայքարել նշված երևույթների դեմ: Իհարկե, ձևական առումով փոքր-ինչ փոխվել են դրանց դրսևորումները, այսինքն, այս անգամ թերևս կխուսափեն ծեծկռտուքից, ի վերջո, միջազգային կառույցների առաջ պարտավորություններ ունենք ստանձնած: Բայց իրականում ամեն ինչ նույնն է: Որպես թեկնածու ես ստիպված եմ պայքարել նաև ընտրակեղծիքների դեմ, որովհետև արդեն իսկ և՜ ընտրակաշառք է բաժանվում, և՜ մեռած մարդկանց անուններ են ընդգրկված ցուցակներում, մարդկանց ստիպում են անձնագրերի տվյալներ տալ: Ասեմ ավելին. երկար ժամանակ է, որ Արաբկիրի ղեկավարը կազմակերպում է բակային հանդիպումներ` իր հետ տանելով իշխանության թեկնածուին, ներկայացնում, որ ծանոթացնում է շրջանի խնդիրներին: Սա օրենքի կոպիտ խախտում է: Մեր ընտրատարածքում առաջադրվել է վեց թեկնածու, բայց ես քաղաքական պայքար տեսնում եմ երեք թեկնածուի միջև: Ճանաչելով իշխանության թեկնածուին, համոզված կարող եմ ասել, որ քաղաքական պայքար չի կարող լինել, որովհետև, փողից բացի, այլ ռեսուրս չկա:
ԳԱՅԱՆԵ ԱՌՈՒՍՏԱՄՅԱՆ- Այն, ինչ ասաց Սաթիկը, բնորոշ է բոլոր ընտրատարածքներին: Ի սկզբանե անհավասար պայմաններում ենք հայտնվել, քանի որ ընտրակեղծիքների տեխնոլոգիան արդեն մեկնարկել է: Չնայած օրենքը բոլոր թեկնածուների համար նախատեսում է հավասար պայմաններ, սակայն մենք անհավասար պայմաններում ենք գտնվում մեր մրցակցի հետ, որովհետև իշխանական ամբողջ ռեսուրսն աշխատում է իշխանական թեկնածուների օգտին: Բայց ես հույս ունեմ, որ մեր քայլը դրական նախադեպ կլինի այն առումով, որ գոնե փոքր-ինչ կփոխվի հասարակության մտածողությունը, մարդիկ կգիտակցեն, որ միայն ջիպ, վարչական ռեսուրսներ ունեցող օլիգարխը չէ, որ կարող է խորհրդարանական ընտրություններին մասնակցել: ՈՒ չնայած իշխանական ամբողջ ռեսուրսն աշխատելու է ընդդեմ իմ սահմանադրական իրավունքի, բայց իմ առաջադրմամբ ես հասարակությանը ներկայանում եմ որպես այլընտրանք, նրան տալով ընտրություն կատարելու հնարավորություն:
ԱՐՄԻՆԵ ՍԻՄՈՆՅԱՆ- Ընտրապայքարում ամենից շատ անտեսվում են իրական ծրագրերը, որոնցում գրեթե բացակայում է Հայաստան երկրի, հայ քաղաքացու շահը: Այս իմաստով հետաքրքիր է իմանալ, թե իմ գործընկերներն ի՞նչ ծրագրերով են ներկայանալու ընտրողին: Իսկ ընտրվելու դեպքում ինչպիսի՞ գործունեություն կծավալեք օրենսդիրում:
ՍԱԹԻԿ ՍԵՅՐԱՆՅԱՆ- Նոր բան չեմ ասելու, հեծանիվ չեմ հնարելու: Օրենսդիրն ունի իր գործառույթները, ուրեմն մեր ծրագրերն էլ այդ շրջանակներում պետք է ներառված լինեն: Ես չեմ կարող խոստանալ, օրինակ, ճանապարհների ասֆալտապատում: Մինչդեռ խորհրդարանում շատ ակտիվ կբարձրաձայնեմ հասարակության բոլոր խավերին հուզող խնդիրները: Որպես թերթի խմբագիր, լրագրող, լավատեղյակ լինելով մարդկանց խնդիրներին, նաև իմ ամենօրյա շփումներում համոզվել եմ, որ եթե այդ ամենի մասին բարձրաձայնում ես, լինում հետևողական, կարող ես նաև ուղղորդել գերատեսչություններին ու հասնել արդյունքի: Ակտիվ մասնակցություն կունենամ օրենսդրական գործունեության մեջ, շատ կարևոր է, որ մեր երկրում, իրոք, գործի օրենքը: Որպես մեծամասնական ընտրակարգով առաջադրված թեկնածու, գիտեմ, որ ինձ ծանր, աշխատատար շրջան է սպասում, բայց ես սիրով գնում եմ այդ քայլին, ուզում եմ հանդիպել, շփվել իմ ընտրողների հետ, լսել նրանց ու պատասխանատվություն ստանձնել: Դրա համար էլ ես չնախընտրեցի որևէ կուսակցության ցուցակում ընդգրկվելը: Թեպետ ինձ հաճախ հարցնում են` ԱԺ-ում միայնակ ի՞նչ ես անելու:
ԼԵՎՈՆ ՇԻՐԻՆՅԱՆ- Դա սովետական մտածողություն է, որը պետք է հաղթահարել: Ի վերջո, հիշենք Արամ Մանուկյանին, ով իրավիճակը փոխեց իր ներկայությամբ ու, եթե Արամը չլիներ, ապա Հայաստանը չէր լինի: Այնպես որ, անձի դերը շատ կարևոր է:
ՍԱԹԻԿ ՍԵՅՐԱՆՅԱՆ- Շնորհակալություն այս օրինակի համար. այն մարդիկ են թերագնահատում անհատի դերը, ովքեր իրենց համարում են եվրոպական մտածողության տեր ու խոսում հենց այդ դերի կարևորության մասին: Իսկ ես ասում եմ, այո, մեկ մարդը շատ բան կարող է փոխել: Ես, որպես անկախ պատգամավոր, պատրաստ կլինեմ միանալու և աջակցելու բոլոր առողջ ծրագրերին ու գաղափարներին, ներկայացված թե՜ ընդդիմության, թե՜ իշխանության կողմից:
ԳԱՅԱՆԵ ԱՌՈՒՍՏԱՄՅԱՆ- Ցանկացած ծրագիր, միտք, որն ունի հստակ գաղափար ու միտված է հասարակության շահերի պաշտպանությանը, արդեն իսկ տարբերվում է օլիգարխիկ ծրագրերից: Ո՞րն է պատգամավորի հիմնական գործառույթը. պետականությունն արարվում է խոսքով, առարկայանում օրենքով, և այդ օրենքը դառնում է գերակա, որպեսզի պաշտպանի հանրության շահը: Հայաստանի, մասնավորապես, վերջին երկու գումարման ԱԺ-ներն իրենց գործունեությամբ օրենքը դարձրել են խարազան, այսինքն, իշխանությունը, օրենքները ՙմշակելով ու լրամշակելով՚, հասնում է նրան, որ հենց այդ օրենքով ճնշում, զսպում է մարդու խոսքի, կամքի ազատ արտահայտման իրավունքը: Մինչդեռ օրենքը առավելագույնս պետք է պաշտպանի հասարակության շահը: Ընտրվելու դեպքում կստանձնեմ այդ պատասխանատվությունը, կմասնակցեմ այն գործընթացներին, որոնք հնարավորինս կառարկայացնեն օրենքի գերակայությունը: Մարդը պետք է պաշտպանված լինի օրենքով, այլ ոչ թե գողական չափանիշներով: ՈՒզում եմ ապրենք օրենքով պաշտպանված երկրում:
ՄԱՐԳԱՐԻՏ ԵՍԱՅԱՆ- Ապրիլի 8-ից կմեկնարկի քարոզարշավը: Համոզված եմ, որ այս օրերին մեր հասարակությանը մատուցվելու են իրականանալի ու չիրականանալի խոստումներ, ճոռոմաբանություն, հայհոյանք, միաժամանակ՝ պարզ ու շիտակ խոսք: Ցավոք, տարիների ընթացքում մեր հասարակությունը համոզվել է, որ դրանք չեն իրականանում, և մարդիկ հոգնել են այս ամենից: Իմ գործունեությամբ կփորձեմ հնարավորինս լրացնել այդ բացը, որ վերականգնվի մարդկանց հավատը: Ինձ համար շատ կարևոր է ոչ այնքան օրենքների կատարյալ կամ ոչ կատարյալ լինելը, որքան այն, թե մարդը, անհատը, ինչպե՜ս է իրեն զգում այս հողի վրա, այս երկրում, որքան է պաշտպանված, աշխատանքով ապահովված, որ հանկարծ չմտածի իր հայրենիքից հեռանալու մասին: Հավատա, որ սա այն երկիրն է, որտեղ ապրելու են իր երեխաները, թոռները: Իմ խնդիրն ու առաքելությունը ես սա եմ համարելու: Խոսվում է այն մասին, թե քաղաքական ուժերի կարգախոսներում ընդգրկված է ՙհավատալ՚ բառը: Հավատը քաղաքական ուժերից չէ, որ սկսվել է: ՙՀույս, հավատ, սեր՚-ը աստվածաշնչյան խոսքեր են: Եթե մենք ունենք հույս, որ մեր երկրի ապագան լավ է լինելու, մենք նաև կհավատանք, որ ինչ-որ բան պետք է փոխվի, եթե մենք սիրենք միմյանց, սիրենք մեր երկիրը, ուրեմն, կհավատանք ու կփոխենք վատը: Երկրորդ կարծիք չկա, որ փոփոխության անհրաժեշտություն կա, այն հավասարաչափ ընդունում են և՜ ընդդիմությունը, և՜ իշխանությունը: Եվ դա շատ լավ է, ուրեմն իշխող քաղաքական ուժը ինքնագոհ կեցվածք չի որդեգրել: Այսօր ամենաընդդիմադիր, հրապարակային ուժը գնում է խորհրդարան, այսինքն, գնում է փոխելու և փոխվելու: Եվ սա պետք է միայն ողջունել, որովհետև միասին պետք է հավատանք, որ մեր երկրի ապագան վաղը լավ է լինելու:
ՍԱԹԻԿ ՍԵՅՐԱՆՅԱՆ- Բայց քաղաքական ուժի կարգախոսն այն մեսիջն է, որ ուզում ես հասցնել քո ընտրողին. հավատալը քաղաքական տերմին չէ: Ես կարող եմ հավատալ Աստծուն, մարդուն: Եվ եթե տարիներ շարունակ իշխանության ղեկին կանգնած քաղաքական ուժն այս կարգախոսով է կրկին փորձում հասարակությունից քվե խնդրել, հարց է առաջանում` ի՞նչ մեսիջով ես գալիս:
ԼԵՎՈՆ ՇԻՐԻՆՅԱՆ- Ռեալություն չկա, գործ արա` կհավատամ:
ՄԱՐԳԱՐԻՏ ԵՍԱՅԱՆ- Համամիտ չեմ, թե հավատալը քաղաքական տերմին չէ, ու քանի դեռ այդպես ենք մտածում, մենք պարտված ենք: Ի վերջո, քաղաքականության մեջ ևս պետք է հավատ լինի, պետք է սեր լինի: ՈՒզում եմ հավատանք, որ նորմալ երկրում ենք ապրելու:
ԱՐՄԻՆԵ ՍԻՄՈՆՅԱՆ- Չնայած բոլորը կենտրոնացան միայն իշխանության կարգախոսի վրա, բայց նկատենք, որ ընդդիմադիր ուժերի պարագայում ևս հավատի խնդիրն արդիական է:
ԼԵՎՈՆ ՇԻՐԻՆՅԱՆ- Սա խոսում է մեզանում առհասարակ հավատի բացակայության մասին: Կնշանակի, որ հավատի ճգնաժամ է Հայաստանում:
ՄԱՐԳԱՐԻՏ ԵՍԱՅԱՆ- Կներեք, այդ երևույթը զուտ հայաստանյան չէ, տեսեք, թե ինչ է կատարվում նախընտրական Ֆրանսիայում:
ԼԵՎՈՆ ՇԻՐԻՆՅԱՆ- Այդուհանդերձ, մենք պետք է ամեն ինչ անենք, որ կարողանանք հաղթահարել այդ ճգնաժամը: Ոչ թե մեր նպատակը պետք է լինի ամեն գնով դրական լույսի տակ ներկայացնել այս ընտրությունները, այլ իրոք Հայաստանը վերածել իրավական պետության: Այնպես որ, եթե ՀՀԿ-ն հանդես գար ՙՄա՜հ կոռուպցիային՚ կարգախոսով, ես նրանց իրոք կհավատայի: Իսկ հիմա ես ձեզ` պատգամավորական թեկնածու լրագրողներիդ, ուզում եմ հետևյալն ասել. ի՞նչ օգուտ կարող եք բերել մեր երկրին, մեր ժողովրդին: Հիշեք` երկու կարևոր հարց կա. հասարակությունն օտարված է պետությունից, իսկ ԱԺ-ն վերածվել է աշխատանքային բորսայի: Պայքարե՜ք այս երևույթների դեմ, նպաստեք Հայաստանի, որպես իրավական պետության կայացմանը, խորհրդարանը վերածեք իր կոչմանն արժանի օրենսդիր մարմնի, նպաստեք մեզանում խորհրդարանական մշակույթի ձևավորմանը: Միայն այդ դեպքում Հայաստանը կարող է դառնալ դեմոկրատական երկիր, միայն այդ դեպքում կկանխվի սարսափելի արտագաղթը:
ՙԿլոր սեղանը՚ վարեց
Արմինե ՍԻՄՈՆՅԱՆԸ

Մեկնաբանություններ