ՈՒՐԵՄՆ... ԵԼՔԸ ՄԵԿՆ Է` ԱԶԳՈՎԻՆ ԿԱԽՈՒՄ ԵՆՔ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՀՐԱՊԱՐԱԿՈՒՄ ՄԱՐԶՊԵՏԻՆ, ԱԶԱՏՈՒԹՅԱՆ ՀՐԱՊԱՐԱԿՈՒՄ` ՎԱՐՉԱՊԵՏԻՆ

Երևանում եկել է առաջին ձյունը: Ճիշտ է` տեղնուտեղն էլ հալվելով, բայց ամբողջ քաղաքում գլխավոր ու երկրորդական փողոցներում խցանումներ են: 5 րոպեի ճանապարհն անցնում ես կես ժամում: Լավագույն դեպքում: Մտնում ես խանութ` շաքարավազից մինչև պանիր ու քաղցրավենիքից մինչև ընդեղեն, գները կծում են: Մտնում ես շուկա` ավելի ուժեղ են կծում: Խորհրդարանում հարկային փաթեթն ու 2012-ի պետական բյուջեի նախագիծն են քննարկում` երկրի գլխավոր ֆինանսատնտեսական փաստաթուղթը, տարին էլ նախընտրական է: Ֆիլիպ Կոտլերն է միջազգային մարքեթինգի դասեր տալիս: Ջոն Քենեդիին էլ սպանել են: Այդպես էլ չիմացան` ո՞վ էր պատվիրատուն: Իտալիայի 17 տարվա վարչապետ Սիլվիո Բեռլուսկոնին հրաժարական տվեց` ցմահ սենատոր Կառլո Մոնտին է կաբինետ կազմում: Բաշար Ասադի հրաժարականն էլ Իսլամական կոնֆերանսն է պահանջում ու անգամ Հորդանանի թագավոր Աբդալան: ՈՒ եթե մի քիչ էլ խորանամ, Հենրիկ Սենկևիչի «Յո երթաս»-ին եմ հասնելու, իսկ գուցե և ՈՒիլյամ Շեքսպիրի իշխան Համլետին, ում հարցերն այդպես էլ պատասխան չստացան, թեպետ մի քանի դար ամբողջ աշխարհով փորձեցին:
Հայաստանում ծավալվում են ամենակարևոր իրադարձությունները. մի անհայտ մարզպետ մի անմեղ կնոջ է խփել (այդպես էլ անհասկանալի մնաց` ոտքո՞վ, ձեռքո՞վ, մտքո՞վ), վարչապետն էլ մի երեկո հարբած ելույթ է ունեցել: Եվ այս դարակազմիկ դեպքերի վերաբերյալ բոլորն ամեն ինչ գիտեն, բոլորն ամեն ինչ հասկանում են, ու բոլորն իրենց պարտավորված են համարում մեկնաբանել, իսկ հայկական մենթալիտետը մեկնաբանելը միայն մի հարթության մեջ է տեսնում` մեղադրել, մերկացնել, խարանել: Վերջ: ՈՒրեմն ելքը մեկն է` ազգովին կախում ենք Հանրապետության հրապարակում մարզպետին, Ազատության հրապարակում` վարչապետին, մի երկու ժամ շուրջները պտտվում ենք և գոհ ու բախտավոր գնում ենք տուն: Նվազ պատժի նրանք արժանի չեն, մենք համաձայն չենք: Կախում ենք: Որ մեզ կարևորված զգանք մեր արած կարևոր գործով, որ երջանկանանք հանուն հանուրի երջանկության մեր արդյունավետ գործունեությամբ, որ լցնենք մեր հոգու պարապը: Որովհետև այսպիսին ենք դարձել: Որովհետև միտք-սիրտ-հոգի եռանկյունը մեզ համար օտար մարմին է: Օտար ու անծանոթ երկրաչափություն: Որովհետև մեր իմացած երկրաչափությունը սկսվում ու վերջանում է մի հարթության վրա` մու-տի-լով-կա-յի: ՈՒ դա ամենահայերեն բառն է, որ ամենաբնորոշն է հայ իրականությանը` ամենավերինից ամենաստորին մակարդակներում: Ցավոք: Իսկ ինչո՞ւ: Որովհետև այնքան գայթակղիչ է ոչինչ չանելով հանուրի անցուդարձին խառնվելը, դասեր տալը, սեփական արժանիքների ու ամբիցիաների բարձրությունից մյուսների անարժանիության ու ամբիցիաների անհեթեթության մասին խոսելը: ՈՒ` նորից ինչո՞ւ: Ինչպե՞ս է, որ քաղաքական, հասարակական, տնտեսական, գիտական, կրթական, մշակութային, պատմական կյանքի կարևորագույն իրադարձությունների վրա մեր ուշադրությունը չի բևեռվում, մեր միտքը կանգ չի առնում, ու մեր սիրտը չի ցավում: Ինչո՞ւ է լրատվամիջոցների ազատությունն ընկալվում ընդամենը լրատվամիջոցների ամլության որակով: Ինչո՞ւ է հրապարակայնությունը վերածվել դագանակի, որ ամեն պահ կարող է իջնել ցանկացած մեկի գլխին` մեղավո՞ր է, մեղավոր չէ՞, տեղյա՞կ է, տեղյակ չէ՞, արժանի՞ է, արժանի չէ՞: Լինչի դատաստանի իրենց սուրբ պարտականությունը լրատվամիջոցները կատարում են ամենայն փութաջանությամբ ու սիրառատությամբ: Առանց պարզելու` պարզաբանում են, առանց հասկանալու` հասկացնում են, առանց տեղեկանալու` տեղեկացնում են: Ո՞վ է նրանց իրավունք տվել շարունակաբար բռնաբարելու ընթերցողի ու ունկնդրի միտքը, ժամանակը, նյարդերը: Ո՞վ է հնարել, թե դա է ամենապահանջված ապրանքը, որ ամենամեծ սպառումն ունի: Սուտ է: Սեփական ողորմելիությունը պատշաճ հարդարանքով ներկայացնելու նվաստ արդարացում: Որևէ նորմալ մարդու չի կարող հետաքրքրել` ով ում հետ է քնում, ով ում հետ է խմում, ով ում երբ որտեղ ինչպես ինչ, որովհետև ինչ տալիս ես, այն էլ ստանում ես: Իսկ նորմալ մարդու նորմալ բանականությունը նրան թելադրելու է, որ եթե ինքդ ինչ-որ մեկին հանիրավի ու անտեղի մեղադրում ես այսօր, վաղվա այդ ինչ-որ մեկը դու ես: Նորմալ մարդու նորմալ բանականությունը հասկանալու է նաև այն բանալ ճշմարտությունը, որ ազատությունը մնում է ազատություն շնորհիվ տաբուների: Իսկ տաբուներն ընդամենը սկզբունքների հավաքածու են, որոնց հիմքում 10 պատվիրաններն են:
Եվ խնդիրն ամենևին էլ տեխնիկական թերությունների պատճառով վարչապետի խոսքի կասկածելի սթափությունը չէ, նույնիսկ այն չէ` վարչապետը մինչև իր ելո՞ւյթն էր նշել Երիտասարդների համաշխարհային օրը, թե՞ ընդհանրապես չէր նշել, կամ` Սյունիքի մարզպետը ի՞նչ գործ ուներ «Արմենիա-Մարիոթում» ու ինչո՞ւ էր բոլոր կանանցից հենց այդ կնոջ հետ ընտրել հաղորդակցության հենց այդ ձևը, դրանք մանրուքներ են, որ օրեցօր փոխվում են: Կարևորը վարձավճարվածության մեխանիզմով հասարակության հմտորեն կառավարումն է` վարկաբեկել բոլորին ու ամեն ինչ, ստեղծել ամենագետի ու ամենիմացի տպավորություն, հավաստիության հովանի, որի ներքո թացն ու չորը, տաքն ու պաղը տարբերող չկա: Տրամաբանորեն սկզբում հայտնվում է կրակը, հետո` ծուխը, բայց երբ կրակն արդեն հայտնվել է, ո՞վ է նկատելու, որ սկզբում ծուխն էր, հետո կրակ առաջացավ: Դրանք էլ մանրուքներ են, որովհետև առանցքը սենսացիան է, ավելի ճիշտ` սենսացիայի այն ընկալումը, որ ձևավորել է ոչ թե հասարակական փչացած միտքը, այլ հասարակական մտքի պատվերով փչացրած ընկալումը: ՈՒ միակ հարցը, որ կարող է լինել` մինչև ե՞րբ: Մինչև ե՞րբ կարող ենք ալիք փոխել ու թերթ չկարդալ, մինչև ե՞րբ սոցիալական ցանցերը պիտի խորապես ապասոցիալական մնան: Ֆրիդրիխ Նիցշեն ասում էր, երբ հիշում եմ, որ բոլորը կարդալ գիտեն, կորցնում եմ գրելու ցանկությունը: Ռեակցիոն էր-ռեակցիոն չէր, իմաստուն մտածող էր Նիցշեն:
Մնում է պարզել` ինչո՞ւ սպանեցին Ջոն Քենեդիին: Գուցե ա՞յդ պատճառով են մարզպետ ու վարչապետ իրար խառնվել: Իսկ եթե իրավացիորեն կարծում եք, որ հարցն անհեթեթ է, ուրեմն դուք ապասոցիալական ու ապաքաղաքական տարր եք: Եվ փա՜ռք Աստծո, որովհետև հենց դո՛ւք եք երկրի աղը: Մնացածը` ըստ Աստվածաշնչի:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Մեկնաբանություններ