Բանակցություններ, որոնց սպասում էին Բրյուսելում, Վաշինգտոնում, նաև՝ Երևանում

Սեպտեմբերի 4-ի Պուտին-Էրդողան հանդիպումը լուսաբանվում և մեկնաբանվում է գրեթե բոլոր առաջատար լրատվամիջոցներով: Հանդիպումն անասելի մեծ հետաքրքրություն է առաջացրել, այն կարելի է որակել մեծամասամբ չբացահայտված, պատասխանների փոխարեն հարցեր առաջացնող և ստվերային: Հանդիպումը տևել է երեք ժամ, որից մեկ ու կեսը եղել է հանդիպում թիմերով, իսկ մյուս կեսը՝ նեղ շրջանակով երկու ղեկավարների գաղտնի բանակցություն:

Իմ տպավորությամբ՝ բավականին մեծ ներկայացուցչական թիմով, հանգուցային նախարարներով ժամանելով Սոչի՝ կողմերը պիտի որ ավելի երկար, գուցե և մի քանի փուլով, ըստ ոլորտների, բանակցություններ վարեին, որոնց, շունչները պահած, սպասում էին Բրյուսելում, Վաշինգտոնում և, հասկանալի պատճառներով, նաև՝ Երևանում: Չեմ կարող ասել՝ երեք ժամը շատ է, թե քիչ այսպիսի մակարդակով հանդիպման համար, բայց, իմ դիտարկմամբ, ընդհատված հանդիպման տպավորություն է թողնում: Հայտարարվեց ընդամենը մեկ համաձայնության մասին. Ռուսաստանը մեկ միլիոն տոննա հացահատիկ է տալիս Թուրքիային, որն այստեղ վերածվում է ալյուրի և Քաթարի միջոցներով տեղափոխվում Աֆրիկայի աղքատ երկրներ: Այսքանը, և վերջ: Էրդողանը Թուրքիա այցելելու Պուտինի հրաժարվելուց հետո ամբիցիաներ չցուցաբերեց, գնաց Սոչի, ինչը լրիվ համընկնում է «երկու աթոռի» նստելու նրա դիվանագիտության հետ: Նա արդեն երկար ժամանակ է, որ ցանկալի անձ է և՛ Արևմուտքում, և՛ Մոսկվայում: Արևմտյան լիդերները փաստացիորեն Պուտինի հետ կարողանում են խոսել միայն միջնորդավորված և միայն՝ Էրդողանի միջոցով, մի հանգամանք, որը բարձրացնում է նրա կշիռն ու ազդեցությունը միջազգային հարթակներում: Տեղեկատվության սղությունն ու անկատարությունը հնարավորություն չի տալիս ամբողջապես լուսաբանել Սոչիի ռուս-թուրքական հանդիպման նշանակությունը, որովհետև դրանով է պայմանավորված նաև իրավիճակը հայ-ադրբեջանական հարաբերություններում: Քանի որ առանցքային նշանակություն ունեցող ուկրաինական հակամարտության և հացահատիկային գործարքի հարցերը լուծում չեն գտել, մյուսները ինքնըստինքյան դուրս են մղվել կամ էլ քննարկվել են մակերեսայնորեն: Ինչպես, օրինակ, զարգացումները սիրիական ճակատում: Բայց շատ հետաքրքիր է այն հանգամանքը, որ Թուրքիայի ԱԳ նախարար Ֆիդանը անմիջապես մեկնել է Թեհրան, որտեղ իր գործընկերոջ հետ վարել է բանակցություններ, ամենայն հավանականությամբ, Սոչիից բերված մեսիջների շուրջ: Հիշարժան է նաև այն, որ Իրանի արտգործնախարարը ելույթում կրկին անթույլատրելի է համարել տարածքային-աշխարհաքաղաքական փոփոխությունները: Իսկ մենք լավ գիտենք, թե ինչ փոփոխությունների մասին է խոսքը: Անկախ ամեն ինչից, այս անկանխատեսելի և հակասական միջազգային իրադրության պայմաններում Թուրքիայի երկարամյա ղեկավարը աչքի է ընկնում իր դիվանագիտական հմտություններով ու կարողություններով: Անկարայում օգտագործում են օսմանյան և բրիտանական դիվանագիտության լավագույն ավանդույթները:

Գարիկ Քեռյան

Մեկնաբանություններ