«ԱՍՏՎԱԾ, ԱՆԿԱՍԿԱԾ, ԿՊԱՀԻ ՂԱՐԱԲԱՂԸ, ՈՐՈՎՀԵՏև ԻՆՔՆ ԷԼ Է ՂԱՐԱԲԱՂՑԻ»

…և ոչ միայն մշակույթի մասին
Բանաստեղծ, ՀՀ պետական մրցանակի դափնեկիր, ՀԳՄ թարգմանական բաժանմունքի նախագահ, ԵՊՀ դասախոս, բանասիրության դոկտոր, պրոֆեսոր ԱՐՏԵՄ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԻ հետ զրույցի շարունակությունը:
(սկիզբը` նախորդ համարում)

«ԵԿԵՔ ՉԽԱԲԵՆՔ ԻՐԱՐ. ՍՏՐԻՊՏԻԶԱՆՈՑՆԵՐՆ ԻՐԱԿԱՆՈՒՄ ԱՆԼԵԳԱԼ ՊՈՌՆԿԱՏՆԵՐ ԵՆ»
-Մեջբերեմ Ձեր գրքից ևս մեկ քաղվածք. «Հասարակությունն այսօր դարձավ «էդ ձև» կամ ինչպես փողոցայինը կասեր` «Նատուռի երգիր»: Այսպիսի գնահատումները սովորաբար կապում եք ՀՀՇ-ի հետ: Արդյոք սա նշանակո՞ւմ է, որ այսօրվա իշխանավորներին գերադասում եք ՀՀՇ-ականներից, չնայած այն բանին, որ Ձեր շենքի առաջին հարկում գործող և Ձեզ այնքա՜ն անհանգստացնող «Օմեգա» գիշերային ակումբը շարունակում է իր հաղթարշավն այս իշխանությունների աչքի առջև:
-Իմ գրքում պոեմները գրված են դիմակի սկզբունքով: Դրանք իրենց ասելիքը տալիս են ֆաբուլային գծի վրա, ոչ թե սոսկ լիրիկական թրթռոցի: Դրանք այն 10-20 տարիների մասին են, որոնց մենք դեմ առանք` սկսած 1992-93 թվերից: Սա փորձ է պատմականությունը բերելու պոեզիա, ջնջելու պատմության և պոեզիայի միջև եղած անջրպետը: Դա շատ կարևոր է: Պոեզիան միայն թրթիռ չէ կամ էմոցիոնալ ինքնահրկիզման ձև: Ինչո՞ւ եք հրկիզում ձեզ, սիրելի՛ պոետներ: Է՜լ վառվում եք Աստծու հետ, է՜լ տրանսի ճիչեր արձակում: Եկեք արժևորենք մարդու մեծագույն մշակութային գործիքը` ինտելեկտը: Ես էմոցիան չեմ քշում պոեզիայից: Ընդհակառակը, իմ այս` դիմակի մեթոդի օգտագործմամբ, տեղանքի հոգևոր, քաղաքական, ներաշխարհային զննումով շատ ավելի մեծ պարտականություն և ծանրություն եմ դնում ընթերցողի վրա: Ես դրդում եմ, որ նրա ժանգոտած ուղեղն ու հոգին գործեն, որ բանաստեղծության միջոցով հասկանա, թե ուր է տանում իրեն կյանքը, ով է էն մատնաչափիկ մինիստրը, ովքեր են էներգաասպետ Թաշչյանն ու նրա նմանները, որոնք իբրև թե եկել էին վառելու իրենց հոգիներն ազգի քուրայում, բայց հիմա չքվել են ասպարեզից: Հենց որ վիճակը մի քիչ դժվարացավ, նստեցին իրենց մեքենաներն ու, հայդե՜, փախան հանրապետությունից` փողերի տոպրակները մեջքներին: Էս բաների համար թող պատասխան տա Լևոնը: Ինչո՞ւ է լռում: Իսկ այս ամենը պետք է պոեզիա մտնի, պարտադի՛ր: Պոեզիան պարապ տարածք չէ, որտեղ ինչ ուզենաս (սմբուլ-մմբուլ, մանուշակ-վարդ) ցանես ու մյուս գարնանը տեսնես` ոչինչ չկա: Այդ կեղծ լիրիկական պոեզիան տխուր ավարտ է ունենում, որովհետև զուրկ է պատմականության հենքից: Ինչ վերաբերում է ՀՀՇ-ի տարիներին վերագրված այդ գրոտեսկային ձևակերպումներին և իմ վերաբերմունքին ներկա ժամանակներին, համաձայն եմ Ձեզ հետ, որ այսօր էլ այդ մեծ խոցը, այդ մեծ կուզը` ստրիպտիզանոցների տեսքով, քաղաքի վրա է: Ձեր թերթին տվածս նախորդ հարցազրույցին (որը շատ հավանել եմ), հաջորդեց հեռուստատեսային ելույթս Պետրոս Ղազարյանի ծրագրով, բայց ոչ մի արձագանք չեղավ «Օմեգա» ակումբի վերաբերյալ: Ինչպես երևում է, այնպիսի խողովակներով է հոսում այդ ստրիպտիզանոցի եկամուտը, որ հասնում է մինչև շատ բարձր օղակներ` դեպուտատներ, կուսակցություններ, կարևոր միություններ: Ես տեղյակ եմ, որ շատ հայտնի կուսակցականներ այս ստրիպտիզանոցներից օգտվում են` «նատուռի ձևով»: Այսինքն` ոչ միայն հայհոյում են ստրիպտիզուհիների ազդրերն ու այլ «պրելեստները», այլև օգտագործում նրանց` որպես սիրո ստրկուհիներ: Տասը տարուց ավելի պայքարում ենք, որ գրողների միության բնակելի շենքի տակից հանվի «Օմեգան», ոչ մեկի պետքը չէ: Հարցը այստեղ գրողների միությունը չէ, գրողը չէ, այլ հայ մարդը, երևանցի բնակիչը: Աշխատում են, հոգնած գալիս տուն: Դիմացը Նիկոլ Աղբալյանի անվան դպրոցն է, երեխաներ են, ուսուցիչներ: Ինչքանո՞վ է ճիշտ բնակելի շենքի տակ խոցի պես խցկել էդ որջը: Եվ մեր կյանքը կախված է DJ-ի քմահաճույքից: Կիջեցնի՞ երաժշտությունը, կպակասեցնի՞ ոռնոցները, այդ գիշեր կքնենք կամ կաշխատենք: Իսկ եթե ոչ, ուրեմն հանգստի մասին խոսք չի կարող լինել: Ես էս հարցը բարձրացրել եմ կաթողիկոսի առաջ, մի պահ կարծես թե ինձնով հետաքրքվեց վարչապետը (այն բանից հետո, երբ ձեր թերթի միջոցով հրապարակային հղում արեցի իրեն` «Օմեգայի» վերաբերյալ): Բայց ոչ մի արդյունք: Ընդհակառակը, մի ուրիշ ստրիպտիզանոց էլ եկել-մտել է ՀԳՄ վարչական շենքի տակ` «Նավզիկե» ռոմանտիկ անունով: Է լա՜վ, թույլ տվեք հարցնել` էս երկրում պետություն կա՞: Պետության աչքի առաջ օրը ցերեկով ստրիպտիզանոց է գործում: ՈՒ եկեք չխաբենք իրար. դրանք իրականում անլեգալ պոռնկատներ են: Այդպիսի տները մեր քաղաքում տասնյակներով են: Մինչև ե՞րբ են դրանք խլվլալու, ֆռֆռալու, փայլփլելու բնակելի շենքերի տակ: Ես դիմում եմ կրկին մեր պետական այրերին. եկեք այդ հաստատությունները հանենք մեր քաղաքից դուրս: Լիքը կիսավեր, դատարկ շենքեր կան մայրուղիների վրա, թող նույն այդ միլիարդատերերը, որոնք ապրում են ստրիպտիզանոցների հաշվին, վերանորոգեն այդ շենքերն ու այնտեղից ստանան իրենց եկամուտները: Էսքան խոսում ենք, ոչ մի արձագանք: Հասկանալի է, որ շատ հարուստ մարդիկ են կանգնած սրա հետևում, թե չէ ուրիշ ո՞վ կդիմանար էսքան քննադատությանը: Ոսկին հասնում է նրանց տռուզ գրպանները, դրա համար էլ «օմեգաները» մնում են անձեռնմխելի: Էլ ուրիշ ինչպե՞ս բացատրեմ: Նաև ավելացնեմ, որ այդ անլեգալ պոռնկատան խցկումը գրողների բնակելի շենքի ընդերք կատարվել է նախկին քաղաքապետ Վանո Սիրադեղյանի արբշիռ ստորագրությամբ և աջակցությամբ: Քաղաքապետն անբարոյություն է տարածում քաղաքում: Իսկ վերջերս «Օմեգան» նշում էր իր բարոյական տկլորության տասնամյակը: Նշողների մեծ մասը պետհամարանիշերով ապահովագրված տռուզ չինովնիկներ էին, ովքեր գիշերվա ժամը 4-ին հարբած դուրս թափվեցին փողոց` միացնելով «սիգնալիզացիաները»` որպես սեռական, տրփագին հաղթանակի սիմվոլիկա: Այսպիսին է երևանյան գիշերային անուղեղ կյանքը: Հուսանք, որ այս հոդվածը չի վրիպի վարչապետի սրաչվի հայացքից: Հուսանք…
«ՄԱՐԴԸ ԾՆՎՈՒՄ Է ՄԱՔՈՒՐ, ԲԱՅՑ ԿՅԱՆՔԻ ՓՈՐՁՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ՆՐԱՆ ՀԱՍՑՆՈՒՄ ԵՆ ԱՀԱՎՈՐ ԱՅԼԱՆԴԱԿ ՎԻՃԱԿՆԵՐԻ»
-Այս և այլ մտահոգությունների շուրջ «Երազիս Հռոմի պապը…» պոեմում փորձում եք «զրուցել» Հռոմի պապի հետ և ի պատասխան ստանում հետևյալ խորհուրդը.
«…շրջվիր կողքիդ վրա,
փափուկ և քնքուշ անրջիր,
և թե հասցնես մինչև հաջորդ
ցեղասպան տաճիկի հայտնվելը
մի կուշտ աղոթել
(չմոռանալ նաև խնդրել Աստծուն`
իրագործիր Որդուդ`
Քրիստոսի երկրորդ Գալստյան
պատգամը),
ուրեմն ամեն ինչ լավ կլինի`
լավ և հրաշալի,
վստահ և հավաստի –
Հզո՛ր է Աստված,
Նա քեզ կլսի
ցավիդ ճի՛շտ պահին…»:
Ըստ Ձեզ` Հռոմի պապի շուրթերով ինքը` Աստվա՞ծ է խոսում:
-Լավ հարցեր եք մշակել: Ինձ հաճելի է մտածել, պատասխանել: Հռոմի պապն էստեղ կոմիկական վիճակում է: Որպես առանձին վերցրած անհատներ` Հռոմի պապերի մեջ եղել են արատավոր վարքի տեր մարդիկ, որոնք հետո դարձի են եկել, ապաշխարել: Մարդկային առումով, այո՛, կան Հռոմի պապեր, ովքեր անառակներ են, ելուզակներ: Եվ կան իսկապես նվիրյալներ` առաքինի, մարդասեր, անձնվեր: Այդպիսիք կարող են Աստծուն ներկայացնել: Գյոթեի «Ֆաուստը» այս մասին է. մարդը ծնվում է մաքուր, բայց կյանքի փորձությունները նրան հասցնում են ահավոր այլանդակ վիճակների: Ֆաուստը լքեց իր սիրած Մարգարիտային և որոշեց, որ ինքն ընտանիքի համար այլևս պիտանի չէ, ավելի «բարձր» իդեալների հետևից պիտի գնա: Բայց այն աղջիկն իր ապօրինի երեխային խեղդեց, ինքնասպան եղավ, հազար ու մի բան պատահեց, իսկ Ֆաուստը վրայով անցավ-գնաց: Իմ պոեմում Հռոմի պապն օգտագործված է որպես սիմվոլ, որը վկայակոչում է, որ մարդկային արարածները, լինելով նույնիսկ բարձր իշխանավորներ, շատ անզոր են վիթխարի կատակլիզմների դեմ: Մինչև հիմա հրեաները նեղացած են Հռոմից, կաթոլիկ եկեղեցուց, որովհետև վերջիններս որևէ անգամ չդատապարտեցին 1939-1945 թվերին իրենց հետ կատարվածը: Ավելին, օգնեցին միլիոնավոր մարդկանց վառարան քշող մի կուսակցության: Գերմանացիները (ավելի առաջադեմ ձևերով) կրկնեցին Թալեաթի, Էնվերի, մյուս թուրք ցեղասպանների օրինակը: Փոխանակ յաթաղանով գլուխ կտրեն, սրով խոցեն` վառեցին գազախցիկներում, ու Նյուրնբերգում դատվեցին նաև բոլոր այն գործարանները, որոնք արտադրում էին մարդուն շատ արագ քայքայող և սպանող հատուկ գազատեսակը: Այսինքն` մարդն իջել է մինչև այդ աստիճան: Ադորնոն այդ առիթով ասաց, որ համակենտրոնացման ճամբարներից հետո պոեզիան երևի դադարի գոյություն ունենալուց: Ի՞նչ պոեզիայի մասին կարող է խոսք լինել, երբ մարդու մաշկից լուսամփոփի ապարոշ են պատրաստում, և դրա լույսի տակ լանջաբաց, շեկ գերմանուհին կարդում է Գյոթե և լսում Մոցարտ: Իմ բանաստեղծության մեջ գրում եմ ոչ միայն Թալեաթի և Օզալի սիրած ըմպելիքի` հայի արյունից եփած շարբաթի, այլև Գեբելսի` ռուսների և սլավոնների մսից սարքած տռուզ կոտլետի մասին: Պատմական փորձը շատ կարևոր է պոեզիայի համար: Պոեզիան պետք է հնարամտանա: Մեր հայ պոեզիան շատ է ճակատային: Ամբողջովին անձնական ես-ի տվայտանքներ են, ճպուռի անուղեղ, անիմաստ ցատկոտումներ` կեսօրվա արևի տակ: Հիմա էլ «թսՈՉսՌՑ» չկա, վերահսկողություն չկա, և ով ինչ ուզում, անում է: Ես կողմ եմ, որ հսկողություն չլինի, բայց պետք է ճաշակի հսկողություն լինի:
«ԵՐԵՎԱՆՈՒՄ ՇԱՏ Է ԸՆԴՈՒՆՎԱԾ ՄԱՐԴԿԱՆՑ ՊԻՏԱԿԱՎՈՐՈՒՄԸ` ԱՌԱՆՑ ԴԱՏ ՈՒ ԴԱՏԱՍՏԱՆԻ»
-Պարոն Հարությունյան, Դուք շատ կտրուկ եք Ձեր վերաբերմունքի մեջ ոչ միայն պոետական, այլև մնացած բոլոր հարցերում: Թշնամիներ շա՞տ ունեք:
-Այո՛, բավականաչափ ունեմ` հաստագլուխ բոբչինսկիներ, դոբչինսկիներ: Թշնամիներ ունեմ նաև պոետական միջավայրից: Բնական է, դրանք ճաշակի բախումներ են, ինքնահաստատման ձևեր: Եվ ես իմ թշնամիներին չեմ անիծում: Փորձում եմ ուղղել: Չնայած մեկի անունը դրել էի «ենոտադեմ քննադատ», որովհետև հիմար բաներ էր գրել, հայտարարել, որ կրոնական ժանրի մեր որոշ պոետներ լիրիկա են ստեղծում, իսկ ես և ինձ նմանները փորձում ենք հրապարակախոսությունը ներմուծել պոեզիա: Ես էդ տղային հարցրի, թե ծանո՞թ է Ներուդայի, Մայակովսկու, Էլիոթի, Բրեխտի, Էսցենսբերգերի գործերին: Իհարկե ծանոթ չէր խեղճը: Եվ էդ անգրագետները մեծ կարծիքներ են հայտնում` չկարդացած այն հեղինակներին, որոնց փնովում են: Ովքե՞ր են պոետները, էն լիրիկնե՞րը, որ նստած դիալոգներ են հղում առ Աստված: Էդպես հե՞շտ է Աստծու հետ դիալոգի մեջ մտնել: Դա էնքա՜ն բարդ պրոցես է: Շարան-շարան տողեր են թխում, ինչպես «ադի-բուդի», ու շերեփուկի պես արտադրում էդ գործերը: Ես նախընտրում եմ պատմական ժամանակի հետ դաժան գզվռտոցը. պոեզիան պետք է գա դրան: Չարենցը հետին թվով կարողացավ այդ բանն անել: Բայց դե, հրեշը եկավ-կերավ:
-Չարենցը հատուցեց իր կյանքով: Դո՞ւք ինչ հատուցումի եք սպասում, երբ ամենադիպուկ, թափանցիկ ակնարկներով խոսում եք մերօրյա տերերի` նախարարների, պատգամավորների, նրանց սիրուհի-քարտուղարուհիների մասին: Հետադարձ ազդակներ չե՞ք ստանում Ձեր այդ «հերոսներից»:
-Լինում են նման դեպքեր: Զանգահարում են, սպառնում. «Պադյեզդում կգյուլլենք»: Իրենցից հեռու չէ: Ինչպե՞ս սպանեցին հեռուստալրագրող Տիգրան Նաղդալյանին` իմ ուսանողին, որ տաղանդավոր տղա էր, իմ ղեկավարությամբ գրել էր դիպլոմային աշխատանք Սենտ Էքզյուպերիի թեմայով: Ինձ վրա երկար ժամանակ հարձակումներ էր գործում ՀՀՇ-ական մամուլը: Գրում էին ամեն տեսակի բաներ, կպցնում տարբեր պիտակներ: Երևանում շատ է ընդունված մարդկանց պիտակավորումը` առանց դատ ու դատաստանի: Եթե դատարանով հաստատված չէ մարդու մեղքը, չես կարող նրան մեղադրել: Ընդհանրապես մեզանում ահավոր անհաշտություն կա: Տեսեք, թե ինչ գզվռտոց է քաղաքական կուսակցություններում: Ինչեր են իրար ասում: Երեկվա բրածոն, ՀՀՇ-ի մազակալած մարդը խոսում է Ռուսաստանի դեմ, բողոքում, որ մենք հանձնվում ենք ռուսներին: Խոսում են էդ տղաներն ու չեն մտածում: Ա՛յ ընկեր, ուրիշ ճար ունե՞ս: Ղարաբաղի գծի վրա կանգնած քո տանկի շարժիչի 15 տոկոսը կարո՞ղ ես հավաքել սեփական ուժերով: Իհարկե ո՛չ, որովհետև գործարան չունես, ինժեներ չունես: Ի՞նչ է նշանակում` ռուսական սպառազինությունները մեզ պետք չեն, մենք մեր գործարանն ունենք: Հա՜, փամփուշտի մի խղճուկ գործարան ունենք, մի քանի թնդանոթ ունենք: Հիմա այնպիսի ծանր հրաշարժեր, հրթիռային սիստեմներ կան, որ 600 կմ հեռավորությունից գալիս-տանում են քաղաքի կեսը: Սրանց դեմ ինչպե՞ս պիտի կռվենք: Անխելք են էդ մարդիկ, դրանցից շատերը երևի Երևանից երբևէ դուրս էլ չեն եկել: Բավական է միայն մտածել, թե մուսուլմանական ինչ օվկիանոսում ենք մենք գտնվում, որպեսզի հասկանանք, թե ինչպիսի անհավասար ուժեր են իրար դեմ կանգնած: Ռուսաստանին պիտի փառք տանք, որ մեր կողքին է: Չեմ ասում, թե նրա բոլոր քայլերը մենք պետք է անմռունչ ընդունենք: Բայց էս է մեր միակ նեցուկն առայժմ: Եվ էնքան հիմար են, որ էդ մասին հրապարակավ բարբառում են` առանց մտածելու, որ իրենց հազար մարդ ու կազմակերպություն են լսում ու իրազեկում Ռուսաստանին: Չի կարելի չողջունել մեր և ռուսական շահերի համընկնումը, շահարկել, թե Գրիզլովն ասել է. «Հայաստանը մեր «ֆորպոստն» է»: Ա՛յ դեգեներատ, երջանիկ եղիր, որ «ֆորպոստ» է: Ինչո՞ւ էստեղ պատերազմ չի վերսկսվում, որովհետև պայմանագրեր ունենք վիթխարի տերության հետ: Ինչպես որ սրճարանում «կապուչինո» են խմում, նույն հեշտությամբ էլ քննարկում են հայ-ռուսական հարաբերությունները: Չի կարելի: Խելոք այրերը հասկացան, որ դա մեզ ձեռնտու միակ ձևն է: Այսպես են մտածում շատերը նաև սփյուռքում: ՀՀՇ-ն և ռուսներին դեմ արտահայտվող մյուս կուսակցությունները թող լավ մտածեն, թե ինչ են ասում: Մենք մեզ չպետք է կորցնենք, բայց և պիտի իմանանք, որ հզոր դաշնակից ունենալը կապված է նաև ազգային որոշ հարցերում ենթադրվող զիջումների հետ, որը ժամանակավոր բնույթ է կրում: Պետք է խորամանկ լինենք: Ամերիկային ատում է Թուրքիան: Բայց ոչ մի բազա չի փակում: Ավանտյուրիստ Էրդողանի պատճառով ատում են նաև հրեաներին, բայց ոչ մի պայմանագիր չեղյալ չեն հայտարարում: Բեն Լադենի աջ թևը (երկար-բարակ անուն ունի, չասեմ) մուսուլմանական աշխարհին կոչ արեց զգուշանալու Թուրքիայից, որովհետև վերջինս չի լուծարել ոչ մի ռազմական պայմանագիր Անգլիայի և ԱՄՆ-ի հետ` չնայած իր ուղարկած նավատորմին: Ընդհակառակը, Թուրքիան լայնացնում է իր ռազմական տարածքները: Եթե ես պոետ եմ ու էս բաները գիտեմ, շատ ավելի լավ պիտի իմանան քաղաքագետները: Ոտքը ոտքին գցած` Ռուսաստան են փնովում: Հիմարություն է: Մուսուլմանական օվկիանոսում մենք ընդամենը մի կաթիլ ենք, կողքներիս էլ` նախանձ Վրաստանը, որ մեր եկեղեցիներն է ջնջում հողի երեսից: Պետք է խելոք վարվենք այս իրավիճակում: Ռուսաստանն էն պորտալարն է, որով երկար տարիներ Հայաստան էր մտնում համաշխարհային մշակույթը: Եվ պիտի ասեմ, որ ժողովուրդը շատ ճիշտ հոտառություն ունի, ճիշտ է գնահատում դեպքերը: Հակառուսական ոչ մի ցույց, ոչ մի բողոք չեղավ: Ընդհակառակը: Էն գլխից ենք ասել. «Օրհնվի էն սհաթը, որ ռսի օրհնած ոտը Հայոց լիս աշխարհը մտավ»:
-Կարծում եք` ցույց անելու ցանկության դեպքում քաղաքային իշխանություններն այն կարտոնեի՞ն:
-Գուցե և չարտոնվեր: Մեդվեդևը վերջին ելույթներից մեկում ասաց, որ դեպի համաշխարհային տնտեսություն և քաղաքակրթություն տանող միակ ուղին Ռուսաստանի ժողովրդավարացումն է: Մեզ մոտ էլ պետք է գնանք դրան ընդառաջ: Չեմ ասում` այնպիսի անկարգություն անենք, ինչպիսին եղավ մարտի 1-ին: Բայց եթե ընդդիմությունը որոշում է ցույց անել, պետք է նրան տալ այդ հնարավորությունը: Դա համաշխարհային կոդեքս է: Չի կարելի դեմը փակել: Դրանով քեզ ես վնասում, երբ լռեցնում ես ընդդիմության ձայնը
-Ի՞նչ ստեղծագործական ծրագրեր ունեք:
-Շարունակում եմ գրել: Երևի օրգանիզմս բիոլոգիական պահանջ ունի: Մի լավ պոեմ եմ գրել` «Շինելը»: Այն մասին է, թե ինչպես է Ստալինը փախցնում շինելը Ակակի Ակակիևիչից: Զգացողություններ ունեմ, որ ապրել եմ Ստամբուլում, որտեղ դանակների մի անտառ հետևիցս էր ընկել: Դա ևս կդառնա թեմա: Ընդհանրապես ես խորքային ստեղծագործական ձևեր եմ գտնում: Լիրիկական «ես»-ի շահագործումից հայ պոետը պիտի խուսափի: Պիտի խուսափի հեշտագրությունից: Պատմական նյութի մուտքը պոեզիա այնքա՜ն ծանր բան է: Դու ակամա հայտնվում ես «հակապոետական» պրոցեսի մեջ, որին մեզ մոտ շատ դաժան են վերաբերվում: Գրում եմ, ստեղծագործում եմ: Երբ գիրքս բերեցի տուն, առաջին օրը կարծես դատարկված լինեի, ապրելու լիցքերս մարել էին: Բայց հետո հասկացա, որ կյանքը շարունակվում է: Կան երեխաներ, գեղեցիկ աղջիկներ, կանայք, որոնք հրաշք են, կյանքի շանս, ինքդ քեզ գտնելու հնարավորություն: Կնոջ նկատմամբ զգացողությունը ոչ միայն վավաշոտություն է, այլև կյանքի ազդակ, մարդկային էկզիստենցիայի գաղտնիքի հայտնություն: Կան մարդկային հարաբերություններ, ընկերներ, ճամփորդություններ: Գիրքը պետք է դառնա քո կյանքի մի մասը և ոչ թե ամբողջությունը: Ամբողջ կյանքս եմ տվել պոեզիային, արվեստին: Լրջորեն զբաղվողի համար պոեզիան մեծ թև է դառնում, ծանր թեև` «Մոնոմախի փափախի» պես: Պոեզիան մեծ աշխատանք է, և լավագույն նվաճումները երկար դիստանցիայի վազք են պահանջում: Իրար սիրենք, նորը գնահատենք, հաղթահարենք սովորույթները, որոնք երբեմն բետոնանում են: Նկատենք էսօրվա ջահելներին պոեզիայում` Վահե Արսեն, Կարեն Անտաշյան, հետաքրքիր կին պոետներ: Չամրանանք մեր «աշտարակներում», իջնենք նրանց մոտ և նրանց հետ գնանք դեպի համաշխարհային գրականություն:
Զրույցը վարեց Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆԸ

Մեկնաբանություններ