«ՈՐԴԵԳՐԵԼ ԵՆՔ ՄԻ ՀԻՄԱՐ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ ԵՎ ԱՌԱՋՆՈՐԴՎՈՒՄ ԵՆՔ ՆՈՒՅՆՔԱՆ ԱՆՀԵԹԵԹ, ԱՆՀԵՌԱՆԿԱՐ ԾՐԱԳՐԵՐՈՎ»

Նկարչի տան առաջին հարկի ցուցասրահում ուշագրավ մի հանդես էր` նկարչություն մետաքսի վրա: Այս անգամ հանրապետության ամենաընդարձակ ցուցասրահին «ձեռնոց էր նետել» բնագավառի լավագույն մասնագետներից մեկը` պրոֆեսոր ՆՈՒՆԵ ԱՂԲԱԼՅԱՆԸ:
Ցուցասրահում օրվա տարբեր ժամերին աշխույժ քննարկումներ էին, շրջայցեր և... զբոսանքներ: Միջավայրը շատ էր տրամադրող: Կարծես ծաղկազարդ զբոսայգում ես, ուր միահյուսված են իրականն ու հեքիաթայինը:
Նկարչի հետ հանդիպումը կայացավ հենց այն հազվադեպ դադարներից մեկի ժամանակ, երբ նրան հանգիստ էին թողել այս յուրատիպ զբոսայգու այցելուները:
-Նունե, քո կերպարվեստը լայնորեն հայտնի է, մշտապես ուշադրության կենտրոնում ես, երբեմն էլ «դիմագրավում ես» հեռուստախցիկների և ձայնագրիչների գրոհները: ՈՒ հանկարծ` բեմել, այն էլ՝ ամենապատասխանատու ցուցահանդեսային դահլիճում...
-Իմ արվեստանոցն ընդարձակ չէ, ընդամենը` 50 քմ, գտնվում է հայրական տան ներքնահարկում: Ստեղծագործությունն արվեստանոցում հնարավոր չէ տեսնել, ընկալել նրա ողջ ասելիքով, որքան էլ այստեղից այնտեղ տեղափոխես, այս ու այն անկյունից դիտես: ՈՒ գալիս է պահը քո ստեղծագործությունն ընդհանրական ձևով տեսնելու: Ավելացնեմ, որ պահանջված նկարիչ լինելու հանգամանքը գաղտնիք չէ ո՛չ ինձ, ո՛չ էլ շրջապատիս համար: Ես պարբերաբար վաճառում եմ գործերս, ցուցադրում հաճախ... երբեմն նաև դրսում: Սակայն ինքդ քեզ, այսպես ասած, կողքից պիտի տեսնես: Կտավը որքան մեծ ու ընդարձակ է թվում արվեստանոցում, նույնքան փոքր է ցուցասրահում: Այստեղ անմիջապես երևում են նկարիդ դրական և բացասական կողմերը: Նաև բացեմ երկու գաղտնիք: Հիսնամյակս էր և երեսուն տարվա գործունեությանս հոբելյանը: Այսպիսով սա հանրագումար է` ինչի եմ հասել և հետո ինչ եմ անելու:
-Ես դժվարությամբ եմ համակերպվում 50-ամյակիդ հետ: Կարծում եմ, դա զուտ անձնագրային խաբկանք է: Կնոջ և նկարչուհու հմայքի տեսանկյունից դու, իսկապես, ընդամենը 30 տարեկան ես:
-Շնորհակալություն: Բայց հարցդ տուր, խնդրում եմ:
-Ես, որոշակի պայմանականությամբ, ցուցասրահ մուտք գործողներին բաժանում եմ երեք խմբի` նկարիչների, արվեստի սիրահարների և արվեստաբանների: Այս խմբերից յուրաքանչյուրի հետ քո փոխշփման առանձնահատկությունները:
-Շատ կարևոր է նկարչի խոսքը, նկարչի դիտարկումը: Բայց... նայած ինչ նկարչի: Իսկական պրոֆեսիոնալ նկարիչներից շատ շոյիչ խոսքեր լսեցի և շատ պարտավորեցնող:
Արվեստասերների ուշադրությունից ես դժգոհ չեմ, այցելում են և՛ իմ ստեղծագործություններին ծանոթ-գնահատողները, և՛ նոր մարդիկ: Շատ անսպասելի էր մի կնոջ վերաբերմունքը: Շրջեց, դիտեց ուշադիր ու հարցրեց. «Իսկ մետաքսն ո՞ւր է, այս երկու կտո՞րն է ընդամենը»: Չէր հասկացել, որ յուրաքանչյո՛ւր գործ նկարված է մետաքսի վրա: Սա նվաճում էր ինձ համար: Եթե նյութը խանգարում է դիտողին, ուրեմն չի հաջողվել նրան ասել այն խոսքը, որ կամեցել եմ ասել: Տիկնոջը զարմացրել էր, որ բոլո՛ր նկարները մետաքսի վրա են արված, և ոչ միայն երկու մետաքսյա վարագույրները: Ընդ որում, վերջիններս էլ մետաքս չեն, այլ շատ բարձր որակի բամբակյա գործվածքներ, մշակված Շվեյցարիայում: Դրանք դասական սարիներ են, որոնց չափսը 4,5 մետր է, և պատվիրված են Սուդանի և արաբական այլ երկրների հարուստ կանանց կողմից: Սարիով փաթաթվում են սովորական եվրոպական հագուստի վրայից` ծածկում են գլուխները, փաթաթում մարմինները: Արաբական թերակղզու չափազանց շոգ կլիման է ստիպում բարձրորակ բամբակի գործվածք օգտագործել:
-Արվեստաբաններին չմոռանանք: Նրանք քեզ կարծես չմոռացան:
-Եկան և գալիս են: Ընդհանուր է մեկ միտք` ցուցահանդեսն ուրախ է, պայծառ ու տրամադրող: Սա կարևոր է, ի հեճուկս նրանց, ովքեր պնդում են, թե ուրախանալու բան չկա մեր կյանքում: Համոզված եմ` առավոտյան արթնանալն ու օրը սկսելը, արևն ու բնությունը տեսնելն արդեն իսկ ուրախություն է, ինչը ես փորձում եմ իմ արվեստում ներկայացնել: Սա, ի դեպ, հաճախ եմ սերմանում ուսանողներիս մեջ: Եվ հարցնում եմ նրանց, ինչու ֆրանսիացին նուրբ ճաշակ ունի: Քանզի ծնվում և ապրում է Փարիզում: Իսկ եթե մարդը ծնվում և հասակ է առնում 15-րդ թաղամասում ու իր պատշգամբից միայն աղբատարի շուրջ կուտակված աղբն է տեսնում, միևնույն է, հույս ունի, որ մի գեղեցիկ օր այդ աղբը վերանալու է:
-Բայց ընդունիր, որ անգամ ամենալավատես մարդուն մեր միջավայրը կարող է հոռետեսության մղել. ամենուր աղբ է, շինարարական, կենցաղային, այլևայլ: ՈՒ համատարած փոշի:
-Սակայն պետք չէ կամա-ակամա «աղբային մտածողություն» ձևավորել: Վերջերս իմ սիրած ռուս գրողներից մեկն էր Երևանում, Յուրի Պոլյակովը: Հանդիպման ժամանակ ասաց, որ հիմա արվեստը հենվում է «Որքան վատ, այնքան լավ» նշանաբանի վրա: Ես այլ ճանապարհ եմ ընտրել…
-Յուրաքանչյուր ցուցահանդեսում նկարչի հետ փորձություն է անցնում նաև ցուցասրահը: Այսօր ինչպե՞ս ընկալեցիր հիմնանորոգված ցուցահանդեսային դահլիճը:
-Վաղուց էի սպասում նոր ցուցասրահին և շատ ուրախ եմ: Ոմանք քթի տակ դժգոհում են: Բայց, անկեղծ ասեմ, չտեսնված դահլիճ է, լուսավորությունը ներդաշնակ է, ընդարձակությունը` և՛ գրավող, և՛ վախեցնող, իսկ եթե «չլցնես» ցուցասրահը… Հարյուր աշխատանք եմ ներկայացրել, արված վերջին մեկ տարում: Տասը տարի առաջ դարձյալ ցուցադրվում էի այս դահլիճում: Եթե հիշում ես, առաստաղը շատ էր բարձր: Երբ մետաքսները կախեցինք, հետո ստիպված էի ամբողջը լվանալ` փոշու և աղտոտության մեջ կորած էին:
-Նունե, ցուցահանդեսի բացման օրը ներկա էին քո ուսանողները, շատերն ընտանյոք հանդերձ: Խոսենք այս մասին էլ: Կերպարվեստի ուսանողն այսօր ինչպե՞ս է պատկերացնում իր վաղվա օրը:
-Գիտես, յուրաքանչյուրն ունի ընտրության իրավունք և հնարավորություն: Այսօրվա ուսանողը ցուրտ ու մութ տարիների սերունդն է: Ցավով պետք է նշեմ, որ շատերը գալիս են ուղղակի ժամանակ սպանելու: Շատերը նույն հաջողությամբ կարող են նույն ժամանակը վատնել, ասենք, ֆիզիկական կուլտուրայի ինստիտուտում կամ բժշկական համալսարանում:
Դասավանդում եմ դիզայնի ամբիոնի մոդելավորման բաժնում: Կուրսային աշխատանքից առաջ հարց եմ առաջադրում` ձեր սիրած նկարիչը, զգեստը և տեքստիլը նրա նկարներում: Պատասխաններից շատերը միօրինակ ու... ահասարսուռ են. «Մենք սիրած նկարիչ չունենք»: Մեկն ասաց, որ Վրուբելին է սիրում: Իսկ կողքի նստածը չվարանեց հարցնել. «Բա Վրուբելի ազգանունը ո՞նց ա»…
Ստիպված, ողջ տարին զբաղված եմ լիկբեզով: ՈՒսանողներին թանգարանններ եմ տանում, պատկերասրահ ու Մատենադարան: Պատկերացրու, նրանցից շատերը որևէ թանգարանում երբևէ չեն եղել: Էլ չեմ ասում Մատենադարանի մասին: Սա նշանակում է, որ արվեստն ու այս մարդիկ հակառակ բևեռներում են:
-Լավ, ի՞նչ է լինելու Վրուբելի ազգանունով հետաքրքրվողների ճակատագիրը:
-Նրանք մարդ չեն սպանի, քանզի թերուս բժիշկներ չեն: Նա որպես նկարիչ չի կայանա և սոված կմնա: Ի՞նչ կարող ես անել, մարդիկ մատիտ չեն կարողանում բռնել, բայց անպատճառ կամենում են գեղարվեստի ակադեմիայի բակալավրի դիպլոմն ունենալ: Սա, ցավոք, համընդանուր է: Մենք որդեգրել ենք մի հիմար ուսումնական համակարգ և առաջնորդվում ենք նույնքան անհեթեթ, անհեռանկար ծրագրերով:
-Իսկ շնորհալի ուսանողի վաղվա օրը ի՞նչ զուգահեռներում և ուղղահայացներում ես տեսնում:
-Իսկապես, շնորհալի ուսանողները փնտրտուքի մեջ են, կարդում են, ուսումնասիրում և, իհարկե, հնարավորինս յուրացնում մեր մատուցածը: Նրանք կգտնեն իրենց տեղը: Չէ՞ որ մենք նաև ուսուցանում ենք շուկայի զարգացում: Նրանք գործնական ուսումնասիրություններ են անցկացնում և, մասնավորապես, տեղյակ են, թե, ասենք, ո՛ր համարի կոշիկներն են առավել սպառվող, ո՛ր բուհերի ուսանողուհիների հագ ու կապը ինչպիսի յուրահատկություն ունի: Սա մեր նախաձեռնությունն է: Իսկ ուսումնական ծրագրով արվեստի պատմություն անցնում են… երկրորդ կուրսի երկրորդ կիսամյակից: Իսկ ես ավարտել եմ Մոսկվայի տեքստիլի պետական ինստիտուտը, և մեր առաջին դասը նվիրված էր Եգիպտոսի արվեստին:
Զրուցեց Վրեժ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆԸ

Մեկնաբանություններ