Լեռնային Ղարաբաղ․ Ինչո՞ւ է Ռուհանին աջակցում Պուտինին

Թեհրանը մեծ ուշադրություն է դարձրել ու դարձնում Արաքսից հյուսիս ծավալվող իրադարձություններին՝ լինելով աշխարհում միակ պետությունը, որ սահմաններ ունի ղարաբաղյան կոնֆլիկտի երեք կողմերի՝ Հայաստանի, Ադրբեջանի ու Լեռնային Ղարաբաղի հետ: Կոնֆլիկտի նկատմամբ, ինչպես Ռուսաստանը, Իրանը հավասարահեռության սկզբունքին է դավանում, և երբեք չի միացել Հայաստանի շրջափակմանը, նույնիսկ Բաքվի «իսլամական համերաշխության» բացակայության մեղադրանքների տակ: Պատճառները բազմաթիվ են:

Առաջին՝ Թեհրանը միշտ տագնապով է ընդունել Բաքվի ու Անկարայի ընդլայնվող ռազմաքաղաքական դաշինքը, նրանց «Մեկ ազգ, երկու պետություն» սկզբունքը, որ կարող է տարածվել և Իրանի հյուսիսային նահանգներում ապրող ադրբեջանցիների վրա: Թուրքիայի պետական Anadolu գործակալությունը Լեռնային Ղարաբաղում ռազմական գործողությունների ժամանակ արձանագրել է հակահայկական ելույթների աճ Իրանում ադրբեջանցիների շրջանում, որ պահանջում էին Թեհրանից բացառապես Ադրբեջանին աջակցել: Ի պատասխան, ըստ Anadolu -ի «ոստիկանությունը կիրառել է պլաստիկ փամփուշտներ ակցիայի մասնակիցների նկատմամբ»՝ իրավիճակը չապակայունացնելու նպատակով: Le Figaro-ն այդ ժամանակ արձանագրեց. «Իրանի ու Ռուսաստանի առաջ Անդրկովկասում ռեալ ուրվագծվում է թուրք-ադրբեջանական առանցքը, թուրքամետ դաշտի ձևավորման հեռանկարը, որ Մոսկվայի հետ ազդեցության սահման է գծելու հյուսիսում, Թեհրանի հետ՝ հարավում՝ կայունության երկու հարյուրամյակներից հետո»:

Երկրորդ պատճառը նշել է Cumhuriyet-ը՝ պատմելով Անդրկովկաս Թուրքիայի ներթափամցման «խորության» մասին՝ կոչ անելով «չմեծացնել թուրք-ամերիկյան հակասությունների նշանակությունը և հասկանալ, որ ԱՄՆ-ը տարածաշրջանում իր խաղաքարտերից է համարում Ադրբեջանը և այդ ենթատեքստում է Իրանը ընկալում ձևավորված աշխարհաքաղաքական իրավիճակը տարածաշրջանում»: ԱՄՆ-ի The National Interest-ը գերադասում է իրավիճակը պարզունակ չգնահատել՝ մատնացույց անելով, որ Բաքուն լավ հարաբերություններ ունի Իսրեյլի հետ, մինչդեռ Թուրքիայի հարաբերություններն Իսրայելի հետ բարդ են: Բայց՝ այսօր, վաղը կարող է ամեն ինչ փոխվել: Այդ պատճառով Լեռնային Ղարաբաղի խնդիրը վաղուց արդեն ստացել է աշխարհաքաղաքական լայն չափում, իսկ անդրկովկասյան սայլին նաև թուրքական անիվ ավելացնելու Ադրբեջանի փորձը միայն բարդացնում է իրավիճակը: Պատահական չէ Ռուհանին ղարաբաղյան պատերազմի տարածաշրջանային մասշտաբային զինված կոնֆլիկտի վերածվելու մեծ վտանգ տեսնում: Իրանին չափազանց անհանգստացնում է փաստը՝ հաստատված իր ռազմական հետախուզության տվյալներով, որ Թուրքիան իր տարածքով հավաքագրում ու Սիրիայից Ադրբեջան զինյալներ է փոխադրում: Արևմտյան ԶԼՄ-ները, առանց կասկածի, այդ տեղեկությունը փոխանցում են իբրև փաստ: Անկարան հերքում է մեղադրանքները, թեպետ այդ տարբերակը նախկինում կիրառել է Լիբիայի պատերազմում: Դա կարող է հանգեցնել, որ Ռուսաստանն ու Իրանը ստիպված լինեն միջամտել իրադարձությունների ընթացքին ոչ միայն դիվանագիտության միջոցներով: The Jerusalem Post-ը գրել է, որ համաշխարհային հանրությանը տագնապում է, որ «այս տարի Թուրքիան արդեն հրահրել է մի քանի ճգնաժամեր՝ Իդլիբում փետրվարին ու մարտին, Լիբիայում՝ ապրիլին ու մայիսին, հետո ռմբակոծել է Իրաքը հունիսին ու հուլիսին, հետո անցել է սպառնալիքների Հունաստանի հասցեին Արևելյան Միջերկրականում օգոստոսին ու սեպտեմբերին, իսկ հիմա՝ ղարաբաղյան պատերազմը»:

Իր արշավների համար Թուրքիան պատմական հայտարարություններ է անում: Արդարացնելու համար իր միջամտությունը՝ նա պնդում է, որ Լիբիայում ևս «թուրքեր» կան, իսկ «ադրբեջանցիները նրանց հետ մեկ ժողովուրդ են»: Մենք ունենք բազմաշերտ քաղաքական բուտերբրոդ: Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը չի կարող չտեսնել, որ Միջերկրականում Անկարայի սպառնակիքները հարուցել են Հունաստանի, Կիպրոսի, Իսրայելի, Եգիպտոսի, Ֆրանսիայի, ԱՄԷ-ի առավել սերտ համագործակցությունը: Ռեալ է վտանգը, որ կովկասյան գործերին խառնվելու Անկարայի որոշումը նոր դաշինքների ձևավորման համանման խթան կդառնա; Թեհրանն ու Մոսկվան փորձում են Թուրքիային պահել սիրիական կարգավորման Աստանայի ձևաչափում, բայց Անկարային ակնարկում են, որ Անդրկովկասում անելիք չունի: Բաքուն էլ, կարծես, վճռել է կանգ առնել վտանգավոր «կարմիր գծից» առաջ: Հայաստանի ԱԳՆ մամլո քարտուղար Աննա Նաղդալյանը հայտարարել է, որ հիմա դիվանագիտական բոլոր խողովակներով ակտիվ աշխատանք է տարվում մարդասիրական նպատակներով հրադադարի պայմանավորվածությունների իրականացման համար, որ ձեռք է բերվել Մոսկվայում Հայաստանի, Ռուսաստանի ու Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների խորհրդակցությունների արդյունքում: Իրանը ողջունել է իրադարձությունների այդ ընթացքը: Պայմանավորվածությունների խախտումը կընկալվի իբրև մարտահրավեր ռուսական համանախագահությանը:
Ստանիսլավ Տարասով, REGNUM

Հ.Գ. Ռուհանին աջակցում է Պուտինին, հարկավ, բայց նախևառաջ մտածում է Իրանի սահմանների անվտանգության մասին, և Իրանի՝ իբրև պետության ամբողջականության: Չի բացառվում, որ Միջերկրականում Կիպրոսի ու Հունաստանի ջրերը, Երուսաղեմը «թուրքական» հայտարարելուց ու մի որոշ ժամանակ պարապ մնալու դեպքում Էրդողանը հայտարարի «Մեկ ազգ, երեք պետություն» սկզբունքի մասին՝ «սեփականելով» Իրանի ադրբեջանաբնակ նահանգը: Ինչո՞վ ձեռքբերում չէ նախագահական ընտրություններից առաջ, ու Ռուհանին լավ գիտի, որ պահելով Արցախը՝ մենք պահում ենք նաև Իրանի միասնականությունը: Իսկ մնացածը աշխարհաքաղաքականություն է: The Jerusalem Post-ն էլ «պատահաբար» մոռացել է հիշատակել, որ ամբողջ ընթացքում Անկարան ապակայունացնում է իրավիճակը Լիբանանում: Հենց այնպես՝ գուցե ի հեճուկս Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի, բայց, իհարկե, շատ ավելի գլոբալ ծրագրի շրջանակներում:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ