Բո­լո­րը հա­մա­կար­ծիք են՝ Փա­շի­ն­յա­նը պետք է օր ա­ռաջ հե­ռա­նա

Բա­ռա­ցիո­րեն մի քա­նի օր ա­ռաջ բա­վա­կա­նին անս­պա­սե­լի հայ­տա­րա­րու­թյուն ա­րեց ՀՀ վար­չա­պետ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի թի­մի ա­մե­նաս­կան­դա­լա­յին համ­բավ ու­նե­ցող մարդ­կան­ցից մե­կը՝ ԱԺ փոխ­խոս­նակ Ա­լեն Սի­մո­նյա­նը‚ ո­րը հիմ­նա­կա­նում հան­դես է գա­լիս որ­պես գոր­ծող ռե­ժի­մի խոս­նակ։ Վեր­ջինս‚ անդ­րա­դառ­նա­լով Հա­յաս­տա­նում ըն­թա­ցող ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րին՝ ընդ­դի­մա­դիր­նե­րի գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րին‚ պե­տա­կան և հոգևոր տար­բեր կա­ռույց­նե­րի կող­մից ար­վող կո­չե­րին‚ նշեց. «Տար­բեր է­լի­տա­ներ, ո­րոնք հե­ղա­փո­խու­թյու­նից հե­տո կորց­րել են ի­րենց հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րը` գու­մար­ներ, կո­չում­ներ ստա­նա­լու, այ­սօր տես­նե­լով, որ ի­րա­վի­ճա­կը բարդ է, տար­բեր քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րի կող­մից «բրթ­վում են» ա­ռաջ, որ­պես­զի ՀՀ-ում իշ­խա­նա­փո­խու­թյուն լի­նի»։

Սա‚ ի­հար­կե‚ բա­վա­կա­նին հե­տաք­րք­րա­կան ու հատ­կան­շա­կան հայ­տա­րա­րու­թյուն է‚ քա­նի որ առն­վազն մա­կե­րե­սա­յին մտ­քեր ար­տա­հայ­տող ու շոու­բիզ­նե­սա­յին մա­կար­դա­կի գնա­հա­տա­կան­ներ տվող անձ­նա­վո­րու­թյու­նից նման բան սպա­սե­լի չէր։ Այս ան­գամ Ա­լեն Սի­մո­նյա­նը խոր­քա­յին միտք հայտ­նե­լու նկր­տում­ներ ցու­ցա­բե­րեց։ Մի կող­մից ԱԺ փոխ­խոս­նակն այ­սօր փո­ղո­ցում գտն­վող ու­ժե­րին‚ ո­րոնց‚ որ­պես կա­նոն‚ իշ­խա­նու­թյու­նը պի­տա­կա­վո­րում է տար­բեր մակ­դիր­նե­րով՝ թա­լան­չի­ներ‚ նախ­կին­ներ և այլն‚ անս­պա­սե­լիո­րեն վեր­ջին­նե­րիս ան­վա­նեց է­լի­տա­յի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ։ Բա­ցի այդ‚ հե­տաքր­քիր է՝ սա Ա­լեն Սի­մո­նյա­նի սե­փա­կա՞ն միտքն է‚ թե՞ այ­նուա­մե­նայ­նիվ‚ ինչ­պես միշտ‚ նա կա­տա­րում է Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի խոս­նա­կի պար­տա­կա­նու­թյուն­ներ։ Այս հար­ցին կա­րե­լի էր չանդ­րա­դառ­նալ‚ ե­թե այ­սօր Հա­յաս­տա­նում տե­ղի ու­նե­ցո­ղը նման լի­ներ 2018 թ. փո­ղո­ցի ճնշ­մամբ իշ­խա­նա­փո­խու­թյան փոր­ձին‚ քա­նի որ այդ գնա­հա­տա­կանն ա­ռա­ջի­նը ոչ թե Ա­լեն Սի­մո­նյա­նից էր հն­չել‚ այլ շատ ա­վե­լի խոր­քա­յին միտք ու վեր­լու­ծա­կան ու­նա­կու­թյուն­ներ ու­նե­ցող վեր­լու­ծա­բան­նե­րից։ Ինչ­պես վեր­լու­ծա­բան­ներն են գնա­հա­տում‚ այս ան­գամ Հա­յաս­տա­նում գործ ու­նենք հիբ­րի­դա­յին շարժ­ման հետ‚ ո­րը‚ բա­ցի փո­ղո­ցի և քա­ղա­քա­կան ընդ­դի­մու­թյան ակ­տիվ զանգ­վա­ծա­յին գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րից‚ նե­րա­ռում է նաև այլ աս­պեկտ­ներ‚ ո­րոնք կոնկ­րետ ար­դյունք ու­նեն։
Ի՞նչ նկա­տի ու­նենք՝ ար­դյունք ա­սե­լով։

Այս պա­հին կա­րող ենք փաս­տել‚ որ փո­ղո­ցի տրա­մադ­րու­թյուն­նե­րը‚ հան­րա­յին պա­հան­ջը վա­ղուց ֆոր­մա­լաց­ված են մի քա­նի պե­տա­կան ինս­տի­տուտ­նե­րի կող­մից։ Խոս­քը‚ մաս­նա­վո­րա­պես‚ հան­րա­պե­տու­թյան գլուխ հա­մար­վող նա­խա­գա­հի մա­սին է‚ որն ար­դեն եր­կար ժա­մա­նակ հետևո­ղա­կա­նո­րեն պա­հան­ջում է վար­չա­պե­տի հրա­ժա­րա­կա­նը և ի­րա­վի­ճա­կի ելք հա­մա­րում է այն նույն ճա­նա­պար­հա­յին քար­տե­զը‚ որն ընդ­դի­մու­թյունն է ա­ռա­ջար­կում։
Դեռևս մեր պատ­մու­թյան մեջ չար­ձա­նագր­ված ի­րո­ղու­թյուն է այն փաս­տը‚ որ երկ­րի ղե­կա­վա­րին ան­վս­տա­հու­թյուն են հայտ­նում և նրա հրա­ժա­րա­կանն են պա­հան­ջում հա­մայ­նք­ներ‚ բնա­կա­վայ­րեր‚ ո­րոնց թիվն ար­դեն մո­տե­նում է 200-ի։ Ա­վե­լին‚ նույ­նիսկ Սյու­նի­քի մար­զը հա­մայ­նք­նե­րի ամ­բողջ կազ­մով ան­վս­տա­հու­թյուն է հայտ­նել Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նին։ Այս­պի­սով՝ վար­չա­պե­տի հրա­ժա­րա­կա­նը պա­հան­ջող երկ­րորդ ինս­տի­տու­տը տե­ղա­կան ինք­նա­կա­ռա­վար­ման մար­մին­ներն են։ Այդ հա­մայ­նք­նե­րի ղե­կա­վար­նե­րը‚ ո­րոնք հայ­տա­րա­րել են ի­րենց ո­րոշ­ման մա­սին‚ դառ­նում են այդ ո­րոշ­ման ակ­տիվ քա­րո­զիչ­ներ։ Եվ այդ գոր­ծըն­թացն ակն­հայ­տո­րեն շա­րու­նա­կա­կան բնույթ է կրե­լու‚ թեև իշ­խա­նու­թյու­նը փոր­ձում է դեռևս իր ձեռ­քում ե­ղած ու­ժա­յին ռե­սուրս­նե­րով դա կա­սեց­նել‚ ինչն այս պա­հին չի ստաց­վում։

Հա­ջորդ փաս­տը‚ որ շա­տե­րը նույ­նիսկ պատ­մա­կան ի­րա­դար­ձու­թյուն ան­վա­նե­ցին‚ հոգևոր ինս­տի­տուտն էր՝ իր եր­կու թևե­րով‚ եր­կու կա­թո­ղի­կոս­նե­րի՝ Գա­րե­գին Բ-ի և Ա­րամ Ա-ի գլ­խա­վո­րու­թյամբ։ Վեր­ջին­ներս‚ նույն օ­րը ի­րար հա­ջոր­դե­լով‚ պա­հան­ջե­ցին վար­չա­պե­տի հրա­ժա­րա­կա­նը։ Ակն­հայ­տո­րեն դա փոխ­հա­մա­ձայ­նեց­ված էր‚ որ­պես­զի ա­վե­լի ազ­դե­ցիկ ու հն­չեղ լի­նի հրա­ժա­րա­կա­նի պա­հան­ջը։ Սա իս­կա­պես ան­նա­խա­դեպ ի­րա­դար­ձու­թյուն է. գո­նե 1988 թվա­կա­նից՝ ազ­գա­յին զար­թոն­քից սկ­սած չի ար­ձա­նագր­վել որևէ դեպք‚ երբ հոգևոր ինս­տի­տու­տը իր եր­կու թևով պա­հան­ջի գոր­ծող իշ­խա­նու­թյան հրա­ժա­րա­կա­նը։

Այս ա­մե­նին պետք է գու­մա­րել նաև քա­ղա­քա­կան ինս­տի­տուտ­նե­րի վար­քա­գի­ծը։ Ըստ էու­թյան‚ գրե­թե բո­լոր քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րը նույն­պես հայ­տա­րա­րե­ցին‚ որ ի­րենք կամ Փա­շի­նյա­նի հրա­ժա­րա­կանն են պա­հան­ջում‚ կամ չեն ա­ջակ­ցում իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի գոր­ծե­լաո­ճին ու ստո­րագր­ված կա­պի­տու­լյա­ցիոն հայ­տա­րա­րու­թյա­նը։ Փաս­տո­րեն‚ տե­ղի ու­նե­ցավ այն‚ ին­չը պայ­մա­նա­կա­նո­րեն ան­վան­վում է կոն­սեն­սուս մի­նուս մեկ։ Բա­ցի «Քաղ­պայ­մա­նագ­րից»‚ քա­ղա­քա­կան դաշ­տի բո­լոր մյուս սու­բյեկտ­ներն իշ­խա­նա­կան բա­րի­կա­դի հա­կա­ռակ կող­մում են։ Այս ճա­կա­տում էլ գոր­ծող վար­չա­պետն աս­տի­ճա­նա­բար շր­ջա­փակ­ման մեջ է հայ­տն­վում։ Ե­թե սրան գու­մա­րենք նաև այն‚ որ բա­վա­կա­նին ակ­տի­վա­ցել են մտա­վո­րա­կան շր­ջա­նակ­նե­րը‚ բա­ցի այդ‚ գի­տու­թյուն­նե­րի ազ­գա­յին ա­կա­դե­միա­յի‚ Երևա­նի պե­տա­կան հա­մալ­սա­րա­նի գիտ­խոր­հր­դի‚ պրո­ֆե­սիո­նալ ա­սո­ցիա­ցիա­նե­րի‚ ար­դեն նույ­նիսկ դպ­րոց­նե­րի տնօ­րեն­նե­րի հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րը‚ ա­պա կա­րե­լի է եզ­րա­կաց­նել‚ որ գու­ցե ոչ շռն­դա­լից տեմ­պե­րով‚ սա­կայն ո­րո­շա­կի գոր­ծըն­թաց է ա­ռաջ գնում՝ վար­չա­պե­տի հրա­ժա­րա­կա­նը պա­հան­ջող ա­վե­լի ու ա­վե­լի շատ կա­ռույց­ներ ներգ­րա­վե­լով։

Շատ կարևոր է նաև խո­շոր գոր­ծա­րար­նե­րի ար­ձա­գան­քը։ Փա­շի­նյա­նի դեմ հան­դես ե­կան հա­յեր‚ ո­րոնք Ֆորբ­սի ցու­ցա­կով ա­մե­նա­հա­րուստ մարդ­կան­ցից են‚ մար­դիկ‚ ո­րոնք ուղ­ղա­կիո­րեն կապ­ված են պաշ­տո­նա­կան Կրեմ­լի հետ։ Բո­լո­րը հաս­կա­նում են‚ որ այդ մարդ­կանց տե­սա­կետ­նե­րը նաև պաշ­տո­նա­կան Մոսկ­վա­յի ու­ղերձ­ներն են։ Ստաց­վում է‚ որ Ռու­սաս­տա­նը մի բան ա­սում է հրա­պա­րա­կայ­նո­րեն‚ այլ բան ակ­նար­կում է ՀՀ իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին։
Եվ վեր­ջա­պես՝ հա­կա­նի­կո­լա­կան շարժ­մա­նը միա­ցան ՀՀ բո­լոր նախ­կին նա­խա­գահ­նե­րը‚ նույ­նիսկ գոր­ծող վար­չա­պե­տի կն­քա­հայր հա­մար­վող Լևոն Տեր-Պետ­րո­սյա­նը։ Կաս­կա­ծից վեր է‚ որ այս կոա­լի­ցիա­յին կմիա­նան նաև Ար­ցա­խի նախ­կին նա­խա­գահ­նե­րը։

Բնա­կա­նա­բար‚ այս բո­լոր գոր­ծըն­թաց­նե­րը տե­ղի են ու­նե­նում փո­ղո­ցի ակ­տի­վու­թյան ֆո­նին‚ ո­րին մաս­նակ­ցում են ոչ միայն քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը‚ այլև ընդգրկվում են լայն զանգ­ված­ներ‚ ո­րոնք սկ­սում են կա­ռա­վար­վել այդ քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րի կող­մից։ ՈՒ պա­տա­հա­կան չէ‚ որ «Հայ­րե­նի­քի փր­կու­թյան շար­ժում» կոչ­վող քա­ղա­քա­կան կա­ռույ­ցը սկ­սել է գոր­ծըն­թաց­նե­րը կա­ռա­վա­րել բա­վա­կա­նին ար­դյու­նա­վե­տո­րեն։ Այս շար­ժու­մը հս­տակ ցույց է տա­լիս‚ որ իշ­խա­նու­թյու­նը ոչ միայն չի տի­րա­պե­տում ի­րա­վի­ճա­կին‚ այլև փո­ղո­ցի և գոր­ծըն­թաց­նե­րի վե­րահս­կողն աս­տի­ճա­նա­բար դառ­նում է ընդ­դի­մու­թյու­նը։ Այլ կերպ ա­սած՝ փո­ղո­ցում գցած իշ­խա­նու­թյունն ընդ­դի­մու­թյունն աս­տի­ճա­նա­բար վերց­նում է։ Նշենք նաև‚ որ վե­րը նշ­ված ինս­տի­տու­ցիո­նալ բո­լոր տրանս­ֆոր­մա­ցիա­նե­րը տե­ղի են ու­նե­նում հան­րու­թյան զար­թոն­քի ֆո­նի վրա։

Ի­հար­կե‚ այս­տեղ կա­րե­լի է նկա­տել‚ որ ու­ժա­յին կա­ռույց­նե­րը դեռևս Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի են­թա­կա­յու­թյան ներ­քո են‚ սա­կայն ան­զեն աչ­քով էլ երևում է‚ որ ոս­տի­կա­նու­թյան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը միայն ֆոր­մալ ա­ռու­մով են կա­տա­րում ի­րենց գոր­ծա­ռույթ­նե­րը‚ այս հա­մա­կար­գից նույն­պես ոս­տի­կան­նե­րի հրա­ժա­րա­կան­նե­րի հոսք է սկս­վել։ Պա­տեհ ա­ռի­թի դեպ­քում ոս­տի­կա­նու­թյու­նը‚ չի բա­ցառ­վում‚ ընդ­դի­մա­նա հրա­ման­ներ կա­տա­րե­լու հար­ցում։ Ի վեր­ջո‚ ոս­տի­կա­նը ու­սա­դիր­նե­րի ներ­քո է ծա­ռա­յում‚ և պե­տա­կան շա­հը նրա հա­մար պետք է որ ա­ռաջ­նա­յին լի­նի։ Այս­տեղ նույն­պես տրա­մադ­րու­թյուն­նե­րի ակն­հայտ փո­փո­խու­թյուն է նկատ­վում։ ՈՒ պա­տա­հա­կան չէ‚ որ Ազ­գա­յին ժո­ղո­վի մոտ այս շա­բաթ տե­ղի ու­նե­ցած ակ­ցիա­յի ժա­մա­նակ տե­ղե­կու­թյուն տա­րած­վեց‚ որ Փա­շի­նյա­նը‚ մայ­րա­քա­ղա­քում անհ­րա­ժեշտ ռե­սուր­սը չու­նե­նա­լով‚ ստիպ­ված էր մար­զե­րից ոս­տի­կան­նե­րի բե­րել՝ սե­փա­կան անվ­տան­գու­թյունն ա­պա­հո­վե­լու հա­մար։
Այս­պի­սով՝ հիբ­րի­դա­յին‚ ա­պա­կենտ­րոն այս գոր­ծըն­թա­ցը բա­վա­կա­նին լուրջ ար­դյունք­ներ է գրան­ցում։ Հա­յաս­տա­նում երբևէ քա­ղա­քա­կան որևէ պրո­ցես այս­քան լուրջ կա­ռուց­ված­քա­յին նվա­ճում­ներ չի ու­նե­ցել։

Այս պայ­ման­նե­րում ինչ­պի­սի՞ն է Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի ար­ձա­գան­քը։ Նա լավ հաս­կա­նում է‚ որ այլևս շատ լուրջ ա­ջակ­ցու­թյուն չու­նի դր­սից. նրա ժա­մա­նա­կի հետ­հաշ­վար­կը սկս­ված է‚ քա­նի որ իր ստո­րագ­րած հայ­տա­րա­րու­թյու­նը ի­րա­կա­նաց­նե­լու հար­ցում ա­ռանձ­նա­պես մեծ գոր­ծա­ռույթ­ներ չու­նի‚ ե­թե ու­նի էլ‚ ա­պա վեր­ջին քայ­լերն են մնա­ցել‚ ո­րոնք գու­ցե ամ­րագր­ված են հան­րու­թյանն ան­հայտ լրա­ցու­ցիչ փաս­տաթղ­թում։ Դա շատ լավ հաս­կա­նա­լով՝ վար­չա­պե­տը զգա­լիո­րեն ամ­րաց­րել է ի­րեն պաշտ­պա­նող թիկ­նա­զո­րը։ Հա­մա­ցան­ցում մեծ տա­րա­ծում գտավ նրա՝ ԱԺ գա­լու տե­սա­րա­նը‚ երբ մինչև ա­տամ­նե­րը զին­ված թիկ­նա­պահ­նե­րը‚ զենքն ուղ­ղած ժո­ղովր­դին‚ Փա­շի­նյա­նին ու­ղեկ­ցում էին խոր­հր­դա­րան։ Սրանք ջղա­ձիգ շար­ժում­ներ են։ Փա­շի­նյա­նը թեև հռե­տո­րա­բա­նու­թյան մեջ ան­զի­ջում տո­նայ­նու­թյուն է ըն­դգ­ծում‚ սա­կայն նկա­տե­լի է‚ որ նա պատ­րաստ է բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի իր ե­րաշ­խիք­նե­րի շուրջ։ ԱԺ վեր­ջին հար­ցու­պա­տաս­խա­նի ժա­մա­նակ‚ երբ նրան ընդ­դի­մու­թյու­նը հարց­նում էր՝ ին­չու՞ հրա­ժա­րա­կան չի ներ­կա­յաց­նում‚ նա‚ ինչ­պես միշտ մա­նի­պու­լաց­նե­լով և ժո­ղովր­դի թի­կուն­քում թաքն­վե­լով‚ հա­կա­դար­ձում էր‚ թե զար­մա­նում է՝ ին­չու ի­րե­նից ոչ թե ար­տա­հերթ ընտ­րու­թյուն­ներ են պա­հան­ջում‚ այլ հրա­ժա­րա­կան։ Այս­պի­սով՝ նա փոր­ձում է փո­խել քա­ղա­քա­կան օ­րա­կար­գը‚ ե­թե սկս­վեն բա­նակ­ցու­թյուն­ներ ար­տա­հերթ ընտ­րու­թյուն­նե­րի շուրջ‚ ա­պա ին­քը կկա­րո­ղա­նա ո­րո­շա­կի ե­րաշ­խիք­ներ պա­հան­ջել ան­ձամբ իր և իր քա­ղա­քա­կան թի­մի հա­մար։ Եվ դա լա­վա­գույն տար­բե­րա­կը կլի­նի‚ ե­թե ներ­կա­յում իշ­խող ու­ժը կազ­մա­կեր­պի ար­տա­հերթ ընտ­րու­թյուն­նե­րը‚ ա­պա գու­ցե տի­րա­պե­տե­լով վար­չա­կան ռե­սուր­սին՝ թվե­րի աճ­պա­րա­րու­թյամբ կա­պա­հո­վի սե­փա­կան քա­ղա­քա­կան վե­րար­տադ­րու­թյու­նը։ Փա­շի­նյա­նը հաս­կա­նում է‚ որ չու­նի այն­քան ռե­սուրս‚ որ հա­մա­ռո­րեն իր խա­ղի կա­նոն­նե­րը թե­լադ­րի։ ՈՒս­տի բա­նակ­ցե­լու փոր­ձեր է կա­տա­րում‚ նա շատ լավ գի­տի‚ որ ա­մա­ռա­նոց­նե­րում թաքն­վե­լով‚ հրա­ման­ներ ար­ձա­կե­լով‚ ո­րոնք ոչ ոք չի ի­րա­կա­նաց­նում‚ հե­ռու չի գնա։ Նրա ա­մեն ժա­մը վար­չա­պե­տի պաշ­տո­նին փաս­տա­ցի երկ­րի տա­րած­քից մետ­րե­րի կամ կի­լո­մետ­րե­րի կո­րուստ է նշա­նա­կում‚ գե­րի­նե­րի ու ան­հետ կո­րած­նե­րի հար­ցի ձգձ­գու­մը կյան­քեր է ար­ժե­նում։

Ըն­թա­ցիկ պրո­ցես­նե­րից ակն­հայտ է‚ որ նա­խա­ձեռ­նո­ղա­կա­նու­թյունն այ­սօր ընդ­դի­մու­թյան ձեռ­քում է։ Եվ վե­րա­դառ­նա­լով է­լի­տա­նե­րի հե­ղա­փո­խու­թյան գա­ղա­փա­րին՝ ի­հար­կե‚ նկա­տե­լի է‚ որ ընտ­րա­խա­վում Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի հե­ռա­նա­լու շուրջ կոն­սեն­սուս գո­յու­թյուն ու­նի։ Գու­ցե չկա հս­տակ հա­մա­ձայ­նու­թյուն‚ թե ով պետք է բազ­մի վար­չա­պե­տի ա­թո­ռին կամ ով պետք է դառ­նա ժա­մա­նա­կա­վոր ա­ռաջ­նորդ‚ սա­կայն բո­լո­րը հա­մա­կար­ծիք են‚ որ Փա­շի­նյա­նը պետք է օր ա­ռաջ հե­ռա­նա։

Ա­րամ Վ. ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆ

Մեկնաբանություններ